Orzecznictwo Sądu Najwyższego

Judicial Decisions of the Supreme Court

Abstract:

The Supreme Court’s latest decisions, which are reminders of the correct understanding of the protection of the acquired rights principle in relation to pension privileges of the uniformed services, are of high value to legal practice in light of the current legal and political circumstances. Of no less significance – this time in the area of civil law – is the position taken by the Supreme Court on the strict construal of the provisions of the Act on Shaping the Agricultural System of 11 April 2003, introduced as a radical amendment by lawmakers, which went into effect on April 30, 2016. It should also be noted that the Supreme Court ruled on the guidelines to be followed in the course of adjudicating on the conditions for early release from prison (or parole).

This article is devoted, inter alia, to a broader discussion of the judgments that relate directly to the aforementioned issues.

Keywords:

Constitution, police pension, the principle of protection of acquired rights, lex retro non agit principle, the shaping of the agricultural system, enforcement against real property, parole, sentencing principles and guidelines

Słowa kluczowe: konstytucja; emerytura policyjna; zasada ochrony prawa nabytych; zasada lex retro non agit; kształtowanie ustroju rolnego; egzekucja z nieruchomości; warunkowe przedterminowe zwolnienie; zasady i dyrektywy wymiaru kary

Sprawy z zakresu prawa pracy ubezpieczeń społecznych i spraw publicznych

Na gruncie ubezpieczenia społecznego oraz systemów zabezpieczenia społecznego, w tym zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy zasada lex retro non agit nie ma charakteru bezwzględnego.

Tezę tę Sąd Najwyższy po raz kolejny potwierdził w  wyroku z dnia 14 marca 2017 r., w sprawie II UK 36/16, LEX nr 2272883, w którym uwypuklił, że system zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy jest systemem uprzywilejowanym na tle powszechnego zaopatrzenia emerytalnego. Według SN uzasadnione jest to szczególnym rodzajem pracy, której wykonawcy są funkcjonariuszami służby państwowej, będąc dyspozycyjni w znacznie szerszym zakresie niż wykonujący inne prace, co rzutuje również na ograniczenie życia prywatnego. Jest to częstokroć praca niebezpieczna, związana z zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia. Jednocześnie jednak, zdaniem Sądu, temu szczególnemu charakterowi pracy powinien odpowiadać szczególnie odpowiedzialny sposób jej wykonywania, wolny od naruszania przepisów dyscyplinujących sposób wykonywania obowiązków służbowych, a tym bardziej wolny od naruszania przepisów prawnokarnych. Sąd Najwyższy przypomniał jednak, że choć system zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy jest systemem uprzywilejowanym na tle systemu powszechnego, to Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 29 kwietnia 2008 r., P 38/06, (OTK ZU 2008, nr 3/A, poz. 46), podkreślił, że nie oznacza to, iż „ustawodawca zwykły ma obowiązek «gwarantować» objęcie świadczeniami emerytalno-rentowymi z systemu „mundurowego” każdego funkcjonariusza i w każdym wypadku – w tym także osób, których służba nie przebiegała w sposób nienaganny, w szczególności skazanych za pospolite, dokonane z niskich pobudek lub szczególnie niebezpieczne przestępstwa. Takie zachowanie funkcjonariusza jest zaprzeczeniem istoty jego służby i pozostaje w oczywistej opozycji do art. 83 Konstytucji RP (obowiązek przestrzegania prawa), którego można i należy wymagać od funkcjonariusza danej służby, toteż logiczną jego konsekwencją jest pozbawienie go uprawnień w systemie uprzywilejowanym. W takich sytuacjach nie chodzi zatem o prawo nabyte słusznie. A tylko takie prawa podlegają ochronie konstytucyjnej na gruncie art. 2 Konstytucji (por. także uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 kwietnia 2011 r., K 43/09 (OTK-A 2011, nr 3, poz. 20).

W świetle tego wyroku bezsporna zatem pozostaje możliwość utraty prawa do świadczenia emerytalnego, której nie sprzeciwia się zasada lex retro non agit,, co znajduje oparcie także w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (por. wyroki TK:  z dnia 17 listopada 2003 r., K 32/02, OTK 2003- A, nr 9, poz. 93; z dnia 31 marca 1998 r., K 24/97, OTK ZU 1998, nr 2, poz. 13; z dnia 10 grudnia 2007 r., P 43/07, OTK ZU 2007- A, nr 11, poz. 155).

Ta sama optyka dostrzegalna jest także w wyroku SN z dnia 19 września 2017 r., II UK 402/16 (niepubl.), w którym oceniono pozbawienie prawa do „uprzywilejowanej” emerytury policjanta, który został skazany prawomocnym wyrokiem w  2013 r. za przestępstwa umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego, popełnione w latach 2001 i 2003 w związku z wykonywaniem czynności służbowych i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Według ubezpieczonego pozbawienie go przywilejów emerytalnych naruszało konstytucyjną  zasadę ochrony praw nabytych, gdyż w dacie wejścia nowych przepisów (art. 10 ust. 1 i 2 ustawy zaopatrzeniowej w obecnym brzmieniu) był już emerytem.

Również w tym judykacie Sąd Najwyższy uznał, że zasada lex retro non agit nie ma charakteru absolutnego. Możliwe są zatem odstępstwa od niej, przy czym ocena dopuszczalności odstępstw może być dokonana na tle konkretnej sytuacji przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności. Uzasadnieniem naruszenia zasady ochrony praw nabytych, przez zastosowanie nowego unormowania do czynów popełnionych przed dniem jej wejścia w życie, może być w szczególności potrzeba zapewnienia realizacji innej wartości istotnej dla systemu prawnego, choćby nie była ona wprost i expressis verbis wyrażona w tekście przepisów konstytucyjnych. Ochroną nie są objęte prawa nabyte niesłusznie lub niegodziwie, a także prawa nie mające oparcia w założeniach obowiązującego w dacie orzekania porządku konstytucyjnego. Ocena dopuszczalności ograniczeń praw podmiotowych wymaga zatem rozważenia: 1) czy wprowadzone ograniczenia znajdują podstawę w innych normach, zasadach lub wartościach konstytucyjnych; 2) czy nie zachodzi możliwość realizacji danej normy, zasady lub wartości konstytucyjnej bez naruszenia praw nabytych; 3) czy wartościom konstytucyjnym, dla realizacji których prawodawca ogranicza prawa nabyte, można w danej konkretnej sytuacji przyznać pierwszeństwo przed wartościami znajdującymi się u podstaw zasady ochrony praw nabytych.

W ocenie SN, wbrew temu, co twierdził wnioskodawca, zastosowanie nowego normowania do przestępstw popełnionych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, znajduje usprawiedliwienie w konieczności ochrony innej chronionej wartości konstytucyjnej, jaką jest przyznawanie przywilejów ubezpieczeniowych tylko tym osobom, którzy wykonując szczególnie odpowiedzialne funkcje przestrzegają obowiązującego porządku prawnego. Norma z art. 2 Konstytucji RP jest zasadą ustrojową państwa polskiego, która polega na tym, iż państwo jest zarządzane zgodnie z prawem, a prawo jest wytyczną działania państwa. Demokratyczne państwo prawne ma zabezpieczać obywateli przed funkcjonariuszami publicznymi, popełniającymi przestępstwa związane ze służbą; drogą do tego jest między innymi pozbawianie funkcjonariuszy szczególnych przywilejów emerytalnych w przypadku popełnienia przez nich przestępstw związanych ze służbą.

W tym stanie rzeczy, według Sądu Najwyższego, nie nastąpiło naruszenie zasad konstytucyjnych, o których mowa w art. 2 Konstytucji. Nie doszło też do naruszenia konstytucyjnej zasady równości, określonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji, gdyż po utracie prawa do szczególnego przywileju i wyjątkowo korzystnej emerytury i renty policyjnej, nie było żadnych przeszkód, aby wnioskodawca mógł się ubiegać o świadczenia przewidziane dla wszystkich pozostałych obywateli (ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 10 ust. 3 i ust. 4 ustawy zaopatrzeniowej).

Wyrok SN z dnia 9 maja 2017 r., I UK 212/16

Nie można oprzeć ustaleń co do okresów pracy na danym stanowisku na zeznaniach świadków w sytuacji, gdy treść dokumentów jednoznacznie temu zaprzecza. Wartość dowodowa zeznań świadków na okoliczność dokładnego okresu wykonywania konkretnej pracy przez inną osobę składanych po upływie 40 lat jest ograniczona.

Wyrok SN z dnia 18 maja 2017 r., I UK 269/16

Pakowanie ogórków do słoików, realizowane w warunkach zorganizowanej produkcji, zbliżonej do typowego akordu pracowniczego, nie jest dziełem.

Wyrok SN z dnia 11 lipca 2017 r., I PK 227/16

Odszkodowanie z art. 60 k.p. przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas upływu wydłużonego okresu wypowiedzenia.

Wyrok SN z dnia 2 sierpnia 2017 r., II PK 153/16

Odszkodowanie przewidziane w art. 58 k.p. przysługuje w wysokości wynagrodzenia za ustawowy okres wypowiedzenia, chyba że strony przewidziały przyznanie odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za umownie wydłużony okres wypowiedzenia.

Wyrok SN z dnia 11 lipca 2017 r., I UK 295/16

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe osoby prowadzącej działalność gospodarczą w dniu urodzeniu dziecka, zwracającej się o zawieszenie działalności i równocześnie o zasiłek macierzyński, nie wygasa z dniem wskazanym jako dzień zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej (art. 57 § 1 k.p.a. w związku z art. 14a ust. 1c i w związku z art. 14a ust. 1d ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 584).

Uwzględniając, że ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących działalność gospodarczą jest ubezpieczeniem dobrowolnym, powstającym na skutek prawnokształtującego oświadczenia o przystąpieniu do tego ubezpieczenia, należy przeciwstawić się takiemu stosowaniu prawa, które przez „przyłapanie” na rzekomym błędzie, co do skutków tego oświadczenia, przybiera postać imperatywnego wyłączania ubezpieczonych z systemu ubezpieczenia przez niekorzystną interpretację ich oświadczeń woli w zakresie ubezpieczenia.

Wyrok SN z dnia 18 maja 2017 r., I PK 162/16

Krzywda, o której mowa w art. 445 § 1 k.c. oraz art. 448 k.c., to też szkoda na osobie, tyle, że dotycząca dóbr niemajątkowych (niematerialnych), w tym osobistych, której doznanie będzie uzasadniać przyznanie poszkodowanemu, odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia.

Wyrok SN z dnia 30 maja 2017 r., I PK 174/16

Pracodawca powinien bez zbędnej zwłoki cofnąć oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę, gdy dowie się, że w czasie biegu wypowiedzenia pracownica zaszła w ciążę, co zostało potwierdzone odpowiednim zaświadczeniem lekarskim.

Postanowienie SN z dnia 3 października 2017 r., II UZ 45/17

Decyzja, o której mowa w art. 1 ust. 8 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), nie musi zawierać skonkretyzowania rodzaju, okresów i kwot niepodlegających umorzeniu należności.

Wyrok SN z dnia 3 października 2017 r., II UK 488/16

Norma z art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 963 ze zm.) nie ma zastosowania, gdy pracodawca sprzedaje usługi innemu podmiotowi, które wykonują jego pracownicy. W takim przypadku czynności wykonywane przez pracowników w innej firmie nadal są obowiązkami wynikającymi ze stosunku pracy, a pracownik je wykonujący świadczy pracę na rzecz swojego pracodawcy (w ramach istniejącego stosunku pracy), który jest płatnikiem składek (art. 4 pkt 2a ustawy systemie ubezpieczeń społecznych). Podstawę wymiaru składek ustala się zatem wedle art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i stanowi ją przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 tej ustawy, a więc także wynagrodzenie uzyskane za pracę wykonaną u innego podmiotu, ale świadczoną na rzecz pracodawcy w ramach stosunku pracy.

Wyrok SN z dnia 3 października 2017 r., II UK 429/16

Warunkiem obliczenia emerytury na zasadach wynikających z art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) jest – poza złożeniem pierwszego wniosku o emeryturę tzw. ustawową po dniu 31 grudnia 2008 r., kontynuowanie przez uprawnionego ubezpieczenia społecznego (obowiązkowego lub dobrowolnego) po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, co oznacza w istocie „nie rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy”.

Wyrok SN z dnia 31 sierpnia 2017 r., III UK 188/16

Do czasu pracy w warunkach szczególnych kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony podlegają zaliczeniu czynności związane z załadunkiem i rozładunkiem tego samochodu.

Uchwała siedmiu sędziów SN z dnia 22 czerwca 2017 r., III SZP 2/16

1. Przyłączem kanalizacyjnym w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (jednolity tekst: Dz. U. z 2017 r., poz. 328) jest przewód łączący wewnętrzną instalację kanalizacyjną zakończoną studzienką w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, na odcinku od studzienki do sieci kanalizacyjnej;
2. Przyłączem wodociągowym w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (jednolity tekst: Dz. U. z 2017 r., poz. 328) jest przewód łączący sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług na całej swojej długości.

Uchwała siedmiu sędziów SN z dnia 28 czerwca 2017 r., III PZP 1/17

Rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. nie wyklucza prawa pracownika samorządowego do jednorazowej odprawy emerytalnej przewidzianej w art. 36 ust. 2 w związku z art. 38 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (jednolity tekst: Dz. U. z 2016 r., poz. 902).

Uchwała SN z dnia 19 października 2017 r., III UZP 6/17

Przy ustalaniu wysokości emerytury na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) ubezpieczonemu, o którym mowa w art. 55 w związku z art. 55a ust. 1 tej ustawy, podstawę obliczenia świadczenia pomniejsza się o sumę kwot emerytury pobranej przed ustaleniem prawa do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego w

wysokości przed obliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne (art. 55a ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) także wtedy, gdy określone w art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunki uprawniające do emerytury spełnił przed 1 maja 2015 r., a z wnioskiem o świadczenie wystąpił po tej dacie.

Uchwała siedmiu sędziów SN z dnia 26 października 2017 r., III PZP 2/17

Ryczałt za nocleg w podróży służbowej kierowcy zatrudnionego w transporcie międzynarodowym może zostać określony w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę (art. 775 § 3 k.p.) poniżej 25% limitu, o którym mowa w § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) oraz w § 16 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. poz. 167).

Uchwała SN z dnia 8 listopada 2017 r., III UZP 7/17

Istnienie jakichkolwiek stosunków prawnych łączących ubezpieczonego z pracodawcą, u którego działa związek zawodowy, nie ma znaczenia dla skuteczności udzielenia pełnomocnictwa przedstawicielowi tego związku zawodowego (art. 465 § 1 k.p.c.).

Sprawy z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego

Restrykcyjną wykładnię przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego wprowadzonych radykalną zmianą ustawodawcy tej ustawy od dnia 30 kwietnia 2016 r. ograniczają: konstytucyjna klauzula demokratycznego państwa prawnego i wynikająca z  niej zasada zaufania obywatela do państwa nakładająca na ustawodawcę obowiązek takiego formułowania przepisów, które szanuje tzw. interesy w toku, a  więc przedsięwzięcia gospodarcze i finansowe rozpoczęte przez obywateli pod rządami przepisów poprzednich oraz wynikający z art. 23 Konstytucji nakaz ochrony i wspierania rozwoju rodzinnych gospodarstw rolnych jako podstawy ustroju rolnego Polski.

Obowiązującą od 30 kwietnia 2016 r. ustawą z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2016 r., poz. 585 dalej jako „ustawa o wstrz.sp.n.”) w zasadniczy sposób przeobrażono zasady gospodarowania nieruchomościami rolnymi. Radykalne zmiany ustawodawca tą ustawą wprowadził do ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (jedn. tekst Dz.U. z 2012 r., poz. 803, dalej jako „u.k.u.r.”). W poprzednim stanie prawnym kontrola obrotu nieruchomościami rolnymi odnosiła się wyłącznie do obrotu umownego, obecnie przepisy u.k.u.r. należy stosować w każdym przypadku przejścia własności, co wynika z jej art. 2 pkt 7 definiującego pojęcie „nabycie nieruchomości rolnej” jako „przeniesienie własności nieruchomości rolnej lub nabycie własności nieruchomości rolnej w wyniku dokonania czynności prawnej lub orzeczenia sądu albo organu administracji publicznej a także innego zdarzenia prawnego”. Nabywcą w tych trybach nieruchomości rolnej, której definicję ustawodawca zawarł w art. 2 pkt 1 ustawy, może być, zgodnie z art. 2a ust. 1, wyłącznie rolnik indywidualny; status taki ma osoba o właściwościach wymienionych w art. 6 ustawy. Ze skromnymi wyjątkami ujętymi w ustawie, tylko przymiot rolnika indywidualnego uprawnia do zostania właścicielem nieruchomości rolnej. Każdy inny podmiot niebędący rolnikiem  indywidualnym w rozumieniu ustawy dla skutecznego i ważnego nabycia nieruchomości rolnej musi uzyskać zgodę Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych wydaną w formie decyzji administracyjnej (art. 2a ust. 4 u.k.u.r.).

Radykalne znowelizowanie przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego – jak zadeklarowano w dodanej do znowelizowanej ustawy preambule –  ma na celu    „wzmocnienia ochrony i rozwoju gospodarstw rodzinnych, które w myśl Konstytucji   Rzeczypospolitej Polskiej stanowią podstawę ustroju rolnego Rzeczypospolitej Polskiej, dla zapewnienia właściwego zagospodarowania ziemi rolnej w Rzeczypospolitej Polskiej, w trosce o zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego obywateli i dla wspierania zrównoważonego rolnictwa prowadzonego w zgodzie z wymogami ochrony środowiska i sprzyjającego rozwojowi obszarów wiejskich”. W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej (druk sejmowy Sejmu VIII kadencji nr 293) wskazano na potrzebę przeciwdziałania spekulacyjnemu obrotowi nieruchomościami rolnymi.

Stąd przepis art. 2b u.k.u.r., wprowadzony nowelą, stanowi że:

„1. Nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 10 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście.

2. W okresie, o którym mowa w ust. 1, nabyta nieruchomość nie może być zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom.
3. Sąd, na wniosek nabywcy nieruchomości rolnej, wyrazi zgodę na dokonanie czynności, o których mowa w ust. 2, przed upływem okresu 10 lat od dnia przeniesienia własności tej nieruchomości, jeżeli konieczność jej dokonania wynika z przyczyn losowych, niezależnych od nabywcy.
4. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do podmiotów, o których mowa w  art. 2a ust. 3 pkt 1, oraz do nabywców nieruchomości rolnej w przypadkach, o  których mowa w art. 2a ust. 3 pkt 2 i 3”.

Artykuł 2a ust. 3 wymienia osobę bliską zbywcy, zgodnie zaś z art. 2 pkt 6 osobami bliskimi w rozumieniu tej ustawy są: zstępni, wstępni, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, małżonek, osoby przysposabiające i osoby przysposobione. W art. 2a ust. 3 pkt 2 jest mowa o nabyciu nieruchomości rolnej w wyniku dziedziczenia oraz zapisu windykacyjnego, a w art. 2a ust. 3 pkt 2 o nabyciu nieruchomości rolnej na podstawie art. 151 lub art. 231 k.c.

Stosownie do art. 9 ust. 1 pkt 2 u.k.u.r., zbycie nieruchomości rolnej bez zgody sądu, o której mowa w art. 2b ust. 3, jest nieważne.

Już od pierwszych dni obowiązywania zreferowanych regulacji zrodziło się szereg istotnych wątpliwości, co do ich właściwej wykładni.

W pierwszym rzędzie zrodziło się pytanie, czy ograniczenia w nabywaniu nieruchomości rolnych wynikające z art. 2a u.k.u.r. dotyczą także egzekucji rolnych, które zostały wszczęte przed jego wejściem w życie. Nie mniej istotna była rozbieżność pomiędzy celowościową i funkcjonalną wykładnią art. 2b ust. 4 u.k.u.r. przyjmowaną przez sądy a  restrykcyjną wykładnią tego przepisu przyjmowaną w  kręgach notarialnych oraz bronioną przez Agencję Nieruchomości Rolnych (od  1 września 2017 r. –  Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa) oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, zgodnie z którą zastosowanie przewidzianego w tym przepisie wyjątku odnoszącego się do osób bliskich dotyczy tylko do przypadków, w których osobą bliską zbywcy jest pierwszy nabywca nieruchomości rolnej po wejściu w życie art. 2b u.k.u.r.

Do obu tych zagadnień odniósł się Sąd Najwyższy.

W uchwale z dnia 18 maja 2017 r., III CZP 13/17 i uchwale z dnia 24 sierpnia  2017 r., III CZP 35/17, przyjął, że do egzekucji z nieruchomości rolnej wszczętej przed dniem 30 kwietnia 2016 r. nie stosuje się ograniczeń w nabywaniu nieruchomości rolnych wynikających z art. 2a u.k.u.r. w brzmieniu ustalonym przez art. 7 pkt 4 ustawy o wstrz.sp.n

Sąd Najwyższy wskazał, że przepis art. 12 ustawy o wstrz.sp.n. nakazuje stosować przepisy dotychczasowe do postępowań dotyczących nabycia nieruchomości rolnych (oraz wpisu do księgi wieczystej) wszczętych na podstawie ustaw zmienianych w art. 3, art. 4, art. 6 i  art. 7 i niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej.

Ustalając treść normatywną tego przepisu uwzględnić należy, że stanowi on o będących w toku, w dacie wejścia w życie ustawy o wstrz.sp.n., postępowaniach „dotyczących nabycia nieruchomości” (oraz wpisu do księgi wieczystej) i wprost przesądza, że do takich postępowań stosuje się przepisy dotychczasowe. Uwzględniając treść art. 2 pkt 7 u.k.u.r należy przyjąć, że chodzi o postępowania, których przedmiotem jest każdy wymieniony w tym przepisie sposób nabycia własności nieruchomości rolnej, a więc również nabycie w wyniku orzeczenia sądu. Wątpliwość może nasuwać sformułowanie, że chodzi o postępowania wszczęte na podstawie ustaw zmienionych: w art. 3 (dotyczy zmian w kodeksie cywilnym), w  art.  4 (dotyczy zmian w ustawie o księgach wieczystych i hipotece), w art. 6 (dotyczy zmian w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa) i w art. 7, który dotyczy zmian w u.k.u.r.

Badając znaczenie tego sformułowania Sąd Najwyższy zauważył, że na podstawie ustawy zmienionej przez art. 7 ustawy o wstrz.sp.n., a więc na podstawie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, w jej brzmieniu tak przed nowelizacją jak i po nowelizacji, nie toczyły się, nie mogły się toczyć i toczyć się nie mogą żadne postępowania dotyczące nabycia nieruchomości w rozumieniu art. 2 pkt 7 u.k.u.r. a więc nabycia przez czynność prawną lub orzeczenie sądu albo organu administracji publicznej lub inne zdarzenie prawne, ponieważ przepisy u.k.u.r. w żadnej jej wersji, takich postępowań nie dotyczą. W zakresie nabywania nieruchomości przepisy u.k.u.r. dotyczyły i nadal dotyczą nabywania nieruchomości rolnych przez Agencję Nieruchomości Rolnej, co następuje przez realizację prawa pierwokupu i prawa nabycia i są to uprawnienia, które ustawodawca, na podstawie przepisów tej ustawy, przydał Agencji po to, aby uczynić ją aktywnym realizatorem polityki państwa w zakresie gospodarki ziemią. Zastrzeżenie uczynione zatem w art. 12 ustawy o wstrz.sp.n., że chodzi o postępowania wszczęte na podstaw ustaw zmienionych w czterech wymienionych artykułach, jest więc niefortunne i mylące. Dosłowne jego brzmienie należy uznać za pozbawione doniosłości prawej. Również  w doktrynie jest uważane za wywołujące uzasadnione wątpliwości interpretacyjne.  Trafnie tamże wskazuje się, że literalne odczytanie tej części art. 12 ustawy o  wstrz.sp.n. prowadziłoby do nieracjonalnych rozstrzygnięć. I tak,  postępowanie o  zniesienie współwłasności, objęte wszak przepisami kodeksu cywilnego, a  więc ustawy zmienionej przez art. 3 wymieniony w art. 12 ustawy o wstrz.sp.n., toczyłoby się z uwzględnieniem przepisów dotychczasowych. Jednocześnie w  toczącym się postępowaniu np. o nabycie nieruchomości rolnej przez cudzoziemca miałyby zastosowanie przepisy nowe, ponieważ ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców nie została wymieniona w art. 12. Ponadto, przepisy dotychczasowe należałoby stosować przy sprzedaży nieruchomości rolnej w toku postępowania upadłościowego (mającego charakter egzekucji uniwersalnej), ponieważ zgodnie z art. 320 tego prawa, sprzedaż mienia w postępowaniu upadłościowym następuje w drodze przetargu lub aukcji, sprzedaż zaś, podobnie jak aukcja i przetarg, regulowane są w kodeksie cywilnym, a więc w ustawie zmienionej przez art. 3 wymieniony w art. 12 ustawy o wstrz.sp.n. Przepisy nowe należałoby natomiast stosować w egzekucji singularnej toczącej się na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, ponieważ przepisy k.p.c nie zostały w  tym zakresie zmienione przez ustawę o wstrz.sp.n.

W świetle powyższego przyjąć, zatem należy, że skoro w art. 12 ustawy o  wstrz.sp.n. ustawodawca wymienił zmienioną ustawę o kształtowaniu ustroju rolnego, a w tej ustawie w art. 4 ust. 1 pkt 3 uszczegółowił, że przez nabycie nieruchomości rolnej rozumieć należy również nabycie w wyniku orzeczenia sądu wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, to w ten sposób wyraził wolę, aby w takich postępowaniach, będących w toku w dacie wejścia w  życie ustawy, stosować nadal przepisy dotychczasowe, nieprzewidujące ograniczeń w  nabywaniu nieruchomości rolnych. Inna wykładnia prowadziłby do nieracjonalnych wniosków, o czym była już mowa, przy czym należy jeszcze dodać, że zastosowanie nowych przepisów stawiałoby pod znakiem zapytania skuteczność opisu i oszacowania dokonanego w przeszłości, bez uwzględnienia ograniczeń w  obrocie, co w oczywisty sposób wpływa na wartość rynkową nieruchomości. Zmiana warunków egzekucji w jej toku, w szczególności na niekorzyść zarówno dłużnika jak i wierzyciela, dłużnik uzyskuje bowiem w mniejszym stopniu umorzenie długu a wierzyciel w mniejszym stopniu zaspokojenie, naruszałaby też art. 2 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie w swoim orzecznictwie wskazywał, że jakkolwiek ustawodawca ma swobodę kształtowania systemu prawa to jednak powinien kształtować treść przepisów z poszanowaniem konstytucyjnych standardów demokratycznego państwa prawnego. Do standardów tych należy zasada ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Jednostka winna mieć możliwość określenia zarówno konsekwencji poszczególnych swoich zachowań i zdarzeń na gruncie obowiązującego w danym momencie stanu prawnego, jak też ma prawo oczekiwać, że prawodawca nie zmieni ich w sposób arbitralny. Bezpieczeństwo prawne jednostki związane z pewnością prawa umożliwia więc przewidywalność działań organów państwa a także prognozowanie działań własnych. Ustawodawca powinien zatem za pomocą powszechnie przyjętych technik przepisów intertemporalnych uwzględnić ochronę tzw. interesów w toku. Dokonując kolejnych modyfikacji stanu prawnego nie można bowiem tracić z pola widzenia interesów, które ukształtowały się przed dokonaniem zmiany stanu prawnego (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 listopada 1997 r. K 26/97, z dnia 10 lutego 2015 r. P 10/11, z dnia 14 czerwca 2000 r. P 3/00). Tak, więc konstytucyjna klauzula demokratycznego państwa prawnego i wynikająca z  niej zasada zaufania obywatela do państwa nakładają na ustawodawcę obowiązek takiego formułowania przepisów, które szanuje tzw. interesy w toku, a  więc przedsięwzięcia gospodarcze i finansowe rozpoczęte przez obywateli pod rządami przepisów poprzednich.

Liberalna dla uczestników obrotu nieruchomościami rolnymi wykładnia została przez Sąd Najwyższy przyjęta także w odniesieniu  do zastosowania art. 2b ust. 4 u.k.u.r. W uchwale z dnia 22 czerwca 2017 r., III CZP 24/17, przyjęto bowiem, że zbycie nieruchomości rolnej przez nabywcę przed upływem okresu przewidzianego w art. 2b ust. 1 u.k.u.r. osobie bliskiej w rozumieniu art. 2 pkt 6 wymienionej ustawy nie wymaga zgody sądu wydanej na podstawie art. 2b ust. 3 tej ustawy.

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że jednym z deklarowanych w preambule ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego celów nowelizacji tej ustawy w 2016 r. jest ochrona i rozwój rodzinnych gospodarstw rolnych jako podstawy ustroju rolnego Polski (art. 23 Konstytucji). Artykuł 2b ust. 4 u.k.u.r. wiąże się niewątpliwie z tym celem. Powiązane z tym celem są także przepisy art. 2a ust. 3 pkt 1 lit. a, art. 3 ust. 5 pkt 1 lit. c, art. 3a ust. 2 pkt 2, art. 3b ust. 6 pkt 1 i 2, i art. 4 ust. 4 pkt 2 lit. b. Wszystkie one uwalniają całkowicie obrót prawny wewnątrz wspólnoty rodzinnej, czyli między osobami bliskimi w  rozumieniu art. 2 pkt 6, od licznych, obowiązujących poza tym, restrykcji. W  szczególności art. 2a ust. 3 lit. a, wyłącza w stosunku do osoby bliskiej, wynikający z art. 2a ust. 1 zakaz nabycia nieruchomości rolnej przez osobę niebędącą rolnikiem, jak też przewidziane w art. 2a ust. 2 ograniczenie powierzchni nieruchomości rolnej, która może być przedmiotem nabycia (nie więcej niż 300 ha użytków rolnych łącznie z nieruchomościami już wchodzącymi w skład gospodarstwa). Osoba bliska mogłaby więc ze względu na wyjątek zastrzeżony w art. 2a ust. 3 lit. a nabyć nieruchomość rolną bez konieczności uzyskania na to zgody wyrażonej w decyzji właściwego organu (art. 2a ust. 4), choćby nie była rolnikiem, jak też bez względu na powierzchnię nabywanej nieruchomości, ale zarazem – przy restrykcyjnej wykładni art. 2b ust. 4 – nie mogłoby dojść w takim przypadku do transakcji bez zgody sądu, wymaganej przez art. 2b ust. 3, ponieważ właściciel nieruchomości ze względu na jej nabycie od osoby obcej podlegałby ograniczeniom przewidzianym w  art. 2b ust. 1 i 2; obowiązany byłby on przez 10 lat od chwili nabycia osobiście prowadzić gospodarstwo na tej nieruchomości. Sprzeczność ta przemawia przeciwko restrykcyjnej wykładni art. 2b ust. 4. Jeżeli ogólnym założeniem ustawy znajdującym wyraz w wielu jej przepisach jest całkowite uwolnienie obrotu prawnego wewnątrz wspólnoty rodzinnej od obowiązujących poza tym co do zasady ograniczeń, jak np.  od restrykcji ustanowionych w art. 2a ust. 1 i 2, to ewentualne wątpliwości co do zakresu zastosowania art. 2b ust. 4 powinny być rozstrzygnięte na rzecz stanowiska uwalniającego ten obrót także od, obwarowanych surową sankcji nieważności, ograniczeń czynności obrotu ustanowionych w art. 2b ust. 1 i 2.

Nie ma racjonalnych argumentów do radykalnie odmiennego ukształtowania sytuacji prawnej właściciela nieruchomości rolnej w relacji z osobami bliskimi w  zależności od tego, czy nabył on tę nieruchomość od osoby bliskiej, czy od osoby obcej. Niewątpliwie właściciel nieruchomości rolnej, który ją nabył od osoby bliskiej, nie musi przez żaden czas osobiście prowadzić gospodarstwa rolnego, ani też nie podlega żadnym czasowym ograniczeniom w zbyciu nabytej nieruchomości rolnej. Może więc w szczególności przenieść własność tej nieruchomości na swoich następców w obrębie rodziny – dzieci, wnuki – w każdym czasie, bez konieczności uzyskania zgody sądu i wykazywania uzasadniających to losowych przyczyn. Pozbawienie takiej możliwości właściciela nieruchomości rolnej, który nabył ją od  osoby obcej, nie daje się pogodzić z założeniem znowelizowanej ustawy o  kształtowaniu ustroju rolnego, jakim było „wzmocnienie ochrony i rozwoju gospodarstw rodzinnych, które w myśl Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stanowią podstawę ustroju rolnego Rzeczypospolitej Polskiej”. Wykładnia zatem art. 2b ust. 4 u.k.u.r. pozbawiająca takiej możliwości właściciela nieruchomości rolnej, który ją nabył od osoby obcej, pozostaje w sprzeczności z wskazanym założeniem, wywodzonym z Konstytucji.

Za dostateczny argument uzasadniający restrykcyjną wykładnię tego przepisu nie może też być uznany wzgląd na akcentowaną przez projektodawców nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego potrzebę przeciwdziałania spekulacyjnemu obrotowi nieruchomościami rolnymi. Nie można – oczywiście – nie dostrzec możliwości nabycia nieruchomości rolnej przez rolnika w charakterze pośrednika osoby bliskiej niebędącej rolnikiem. Nie jest to jednak wystarczający powód do opowiedzenia się za wykładnią restrykcyjną. Wykładni art. 2b ust. 4 u.k.u.r. nie można dostosować do takiego tylko, nagannego przypadku, gdyż o  wiele częstsze są inne sytuacje, takie jak w niniejszej sprawie, w odniesieniu do których opowiedzenie się za wykładnią restrykcyjną oznaczałoby „wylanie dziecka z  kąpielą”. Właściwym środkiem  do przeciwdziałania wskazanym niepożądanym przypadkom nabycia nieruchomości rolnej mogłaby być odpowiednia regulacja dotycząca obowiązku osobistego prowadzenia gospodarstwa przez nabywcę będącego osobą bliską zbywcy. W obecnym stanie prawnym do przypadków transakcji mających na  celu  obejście rygorów ustawy mogą być stosowane przepisy ogólne Kodeksu  cywilnego o czynnościach prawnych. Przeciwdziała też wspomnianym niepożądanym przypadkom nabycia nieruchomości rolnej wymaganie zgody wyrażonej w decyzji właściwego organu na zbycie nieruchomości rolnej, jeżeli do zbycia nie dochodzi między „podmiotami uprzywilejowanymi” (art. 2a ust. 4 u.k.u.r.).

Wyrok SN z dnia 5 kwietnia 2017 r., II CSK 417/16

Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, stwierdzający naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności przez nieuzasadnioną przewlekłość postępowania administracyjnego jest wiążący jako stwierdzający bezprawność działania – w rozumieniu art. 417 § 1 k.c. – organów administracji publicznej w sprawie o odszkodowanie wytoczone przed sądem polskim przeciwko Skarbowi Państwa przez powoda, który uzyskał powyższy wyrok ETPCz.

Wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2017 r., III CSK 161/16

Postanowienie przewidujące obowiązek zapłaty odsetek kapitałowych od rozłożonej na raty ceny także w odniesieniu do tej części ceny (kapitału), z której nabywca rzeczy już nie korzysta, ponieważ została spłacona jest sprzeczne z naturą odsetek kapitałowych i wykracza poza granice swobody umów (art. 353¹ k.c.).

Wyrok SN z dnia 21 kwietnia 2017 r., I CSK 329/16

Umowa o realizację inwestycji zawarta przez dewelopera w zwykłej formie pisemnej zobowiązuje go do zawarcia umowy przyrzeczonej.

Wyrok SN z dnia 21 kwietnia 2017 r., I CSK 481/16

Opłaty narzucone wbrew dobrym obyczajom w rozumieniu przyjętym w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (jedn. tekst Dz.U. 2003 r. Nr 153, poz. 1503), jeżeli utrudniały dostawcy towaru dostęp do rynku, są czynem nieuczciwej konkurencji, o którym mowa w art. 15 ust. 1 pkt 4 tej ustawy.

Wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2017 r., I CSK 408/16

Na podstawie ustawy z dnia 28 czerwca 2012 r. o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorstw wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 837) mogą być zaspokajane należności jedynie tych przedsiębiorców, którzy zawarli z wykonawcami umowy związane z realizacją przez nich zamówienia publicznego, a więc bezpośrednich podwykonawców.

Wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2017 r., I CSK 486/16

Uchylenie przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na podstawie art. 479⁶⁴ § 2 k.p.c., decyzji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej powoduje uchylenie skutków, jakie decyzja wywołała w stosunkach cywilnoprawnych z mocą ex tunc.

Wyrok SN z dnia 11 maja 2017 r., II CSK 187/16

W razie naruszenia zakazu rozporządzania prawem, wynikającego z orzeczenia sądowego wydanego w postępowaniu zabezpieczającym, którego przedmiotem nie jest roszczenie pieniężne (art. 755 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c.) sankcją jest co najmniej bezskuteczność czynności prawnej objętej zakazem.

Wyrok SN z dnia 17 maja 2017 r., V CSK 575/16

Orzeczenia sądowe, znoszące wspólność majątkową między zobowiązanym do zapłaty składek a jego małżonkiem, które uprawomocniły się po wejściu w życie z dniem 1 stycznia 2003 r. znowelizowanego art. 29 par. 2 pkt 2 ordynacji podatkowej w zw. z art. 31 i 32 ustawy z o systemie ubezpieczeń społecznych, wywierają skutek w pełnym zakresie wynikającym z tego przepisu, to znaczy powodują, że – jeżeli zniesienie wspólności nastąpiło z datą wsteczną – to od tej daty powstaje zmieniony stan prawny rzutujący na przedmiot odpowiedzialności za zobowiązania składkowe jednego z małżonków.

Wyrok SN z dnia 26 maja 2017 r., I CSK 518/16

Warunkiem powstania prawa do wynagrodzenia za świadczenia dodatkowe jest, zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (jedn. tekst Dz. U. z 2016 r., poz. 1793), wykonanie tych świadczeń w stanie nagłym.

Wyrok SN z dnia 1 czerwca 2017 r., I CSK 583/16

Naruszenie art. 386 § 6 k.p.c. przez nieuwzględnienie przez Sądy pierwszej i drugiej instancji przy ponownym rozpoznawaniu sprawy wiążącej je oceny prawnej nie przekreśla możliwości uznania przez Sąd Najwyższy wyroku za odpowiadający prawu.

Wyrok SN z dnia 9 czerwca 2017 r., III CSK 216/16

1. Uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy może domagać się od naruszyciela, na podstawie art. 296 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (jedn. tekst: Dz. U. z 2017 r., poz. 776), wydania wartości bezpodstawnie uzyskanej korzyści polegającej na używaniu znaku towarowego w obrocie przez naruszyciela.
2. Metoda hipotetycznej opłaty licencyjnej może znaleźć zastosowanie do oceny wartości bezpodstawnie uzyskanej korzyści w rozumieniu art. 296 ust. 1 ustawy – Prawo własności przemysłowej, bez względu na prawdopodobieństwo zawarcia między uprawnionym a naruszycielem umowy licencyjnej.

Wyrok SN z dnia 14 czerwca 2017 r., IV CSK 461/16

Kasa Krajowa jest spółdzielnią osób prawnych zrzeszającą wszystkie spółdzielcze kasy oszczędnościowo kredytowe, które są spółdzielniami (art. 2 u. o s.k.o.k.). Ponieważ członkostwo kas jest obligatoryjne, przymusowe nałożenie na nie jakichkolwiek obowiązków finansowych związanych z tym członkostwem, musi mieć normatywną podstawę.

Wyrok SN z dnia 23 czerwca 2017 r., I CSK 566/16

Rodzice dziecka są legitymowani do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych za szkodę majątkową obejmującą zwiększenie kosztów utrzymania upośledzonego dziecka ponoszone przez nich w wyniku zawinionego naruszenia przez lekarzy prawa ciężarnej do badań odpowiadających aktualnej wiedzy medycznej, prawa do otrzymania rzetelnej informacji o stanie zdrowia płodu oraz prawa do podjęcia w okresie ciąży decyzji co do jej kontynuacji.

Wyrok SN z dnia 21 lipca 2017 r., I CSK 751/16

W sytuacji, w której do wypowiedzenia umowy leasingu dochodzi w krótkim czasie od jej zawarcia, nie jest wyłączona możliwość zaliczenia odpowiedniej części opłaty wstępnej uiszczonej przez korzystającego do kategorii korzyści podlegających rozliczeniu na podstawie art. 709¹⁵ k.c.

Wyrok SN z dnia 28 lipca 2017 r., II CSK 402/16

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, który zaspokoił wierzytelność sp. z o.o. z tytułu roszczeń pracowniczych, nabywa spłaconą wierzytelność w takim kształcie, w jakim przysługiwała ona pracownikowi (art. 518 § 1 k.c.).

Wyrok SN z dnia 18 sierpnia 2017 r., IV CSK 659/16

Fakt, iż strona wniosła skargę na przewlekłość postępowania, i skargi tej nie uwzględniono, nie pozbawia jej możliwości powołania się na art. 16 ustawy o skardze na przewlekłość przy dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych na podstawie art. 417 § 1 k.c.

Postanowienie SN z dnia 30 maja 2017 r., IV CZ 11/17

Uchylenie wyroku z przyczyny przewidzianej w art. 386 § 4 k.p.c. nie jest obligatoryjne.

Postanowienie SN z dnia 21 lipca 2017 r., I CZ 64/17

Na postanowienie Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej o zwrocie odwołania, wydane na podstawie art. 187 ust. 6 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (jedn. tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.), nie przysługuje skarga do sądu.

Postanowienie SN z dnia 18 sierpnia 2017 r., IV CZ 48/17

Wynikająca z zaświadczenia o niezdolności do pracy informacja „chory może chodzić” stanowi przyzwolenie na dokonywanie zwykłych czynności dnia codziennego, nie oznacza zaś, że chory ma kontynuować wykonywanie zwykłych obowiązków zawodowych – w przypadku adwokata – sporządzać pisma procesowe, wysyłać lub zlecać ich wysyłkę i realizować czynności procesowe w imieniu strony.

Uchwała SN z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 33/17

Przewidziane w art. 77 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (jedn. tekst Dz.U. z 2016 r., poz. 2147 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 22 sierpnia 2017 r., zaliczenie na poczet różnicy między opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną wartości nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego nieruchomości na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej nie może nastąpić przy pierwszej aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego.

Uchwała SN z dnia 15 września 2017 r., III CZP 34/17

W postępowaniu o ustanowienie służebności przesyłu jest dopuszczalne wydanie, na podstawie art. 318 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c., postanowienia wstępnego o uznaniu żądania ustanowienia tej służebności za usprawiedliwione w zasadzie.

Uchwała SN z dnia 15 września 2017 r., III CZP 37/17

Do zachowania dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4 ustawy z  dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (jedn. tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 519 ze zm.) wystarczające jest złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej.

Uchwała SN z dnia 19 października 2017 r., III CZP 49/17

Stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania także wtedy, gdy z ich twierdzeń oraz ustaleń sądu wynika, że na skutek zasiedzenia nieruchomość weszła do majątku wspólnego wnioskodawcy oraz jego małżonka, którego wniosek nie dotyczył. W takiej sytuacji sąd powinien jednak zwrócić uwagę uczestników na  ewentualną potrzebę zmiany wniosku.

Uchwała SN z dnia 19 października 2017 r., III CZP 45/17

Dzierżawcy, który na podstawie art. 4 ust. 7 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 233, poz. 1382) złożył Agencji Nieruchomości Rolnych oświadczenie o skorzystaniu z uprawnienia do zakupu dzierżawionej nieruchomości rolnej Skarbu Państwa z zastosowaniem prawa pierwszeństwa przewidzianego w art. 29 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 1491 ze zm.), nie przysługuje roszczenie o zawarcie umowy sprzedaży.

Uchwała SN z dnia 19 października 2017 r., III CZP 48/17

W postępowaniu o zatwierdzenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (art. 690 § 1 k.p.c.) sąd nie bada twierdzenia wnioskodawcy, że jest spadkobiercą.

Uchwała SN z dnia 19 października 2017 r., III CZP 59/17

W sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, dotyczącej wyłącznie udziału we współwłasności nieruchomości w częściach ułamkowych, po stronie pozwanej nie zachodzi współuczestnictwo współwłaścicieli pozostałych udziałów ujawnionych w dziale II tej księgi.

Uchwała SN z dnia 19 października 2017 r., III CZP 52/17

W postępowaniu dotyczącym aktualizacji wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej sąd nie orzeka o zaliczeniu na poczet różnicy pomiędzy opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną wartości nakładów dokonanych przez użytkownika wieczystego, które uwzględniono w poprzedniej aktualizacji, także wtedy, gdy zaliczona z tego tytułu kwota nie została rozliczona w całości (art. 77 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w brzmieniu obowiązującym do dnia 22 sierpnia 2017 r.,  jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 2147 ze zm.).

Uchwała SN z dnia 19 października 2017 r., III CZP 42/17

W sprawie z powództwa przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi zobowiązanemu z weksla sąd z urzędu uwzględnia nieskuteczność powołania się przez powoda na podstawę właściwości miejscowej przewidzianą w art. 37 1 § 1 k.p.c.

Uchwała SN z dnia 9 listopada 2017 r., III CZP 43/17

Roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie dóbr osobistych przechodzi na następcę prawnego pod tytułem ogólnym osoby prawnej, gdy powództwo o jego zasądzenie zostało wytoczone przed jej ustaniem (art. 448 w zw. z art. 445 § 3 i w zw. z art. 43 k.c.).

Sprawy z zakresu prawa karnego

Jedyną przesłankę braną pod uwagę w trakcie orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu stanowi pozytywna prognoza kryminologiczna, ustalana wyłącznie w oparciu o kryteria wyszczególnione w tym przepisie, a o rodzaju wydawanego przez sąd penitencjarny orzeczenia nie mogą decydować żadne inne względy. 

Taki wniosek wynika z uchwały Sądu Najwyższego z d nia 26 kwietnia 2017 r., I KZP 2/17, podjętej w powiększonym składzie przyjmującej, że podstawę orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu z odbycia reszty kary pozbawienia wolności stanowią kryteria określone w art. 77 § 1 k.k., nie są natomiast przesłankami rozstrzygania w tym przedmiocie dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 k.k., art. 54 § 1 k.k. oraz w art. 55 k.k. (art. 56 k.k.).

            Została ona podjęta w związku z wnioskiem RPO, który zwrócił się do Sądu Najwyższego o ustosunkowanie się do rozbieżności w orzecznictwie dotyczącej wykładni art. 77 § 1 w zw. z art. 56 w zw. z art. 53 § 1 k.k. dotyczące stosowania ogólnych dyrektyw wymiaru kary przy ocenie zasadności udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności.

Pierwsza grupa orzeczeń, które zwróciły uwagę RPO, to judykaty, w których wyrażany jest pogląd o konieczności kierowania się przez sąd – przy podejmowaniu decyzji o warunkowym przedterminowym zwolnieniu – nie tylko względami prognostycznymi co do osoby skazanego, lecz również dyrektywami dotyczącymi orzekania kar, środków karnych, jak i środków probacyjnych.

Druga grupa to z kolei orzeczenia, w których kładąc nacisk na szczegónoprewencyjną przesłankę warunkowego przedterminowego zwolnienia, podkreśla się brak możliwości uwzględniania przy orzekaniu w tym przedmiocie ogólnych dyrektyw wymiaru kary.

Sąd Najwyższy przystępując omówienia przestawionego we wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich zagadnienia prawnego w pierwszej kolejności posłużył się regułami wykładni językowej.

Wskazał, że art. 56 k.k. przewiduje, że przepisy art. 53 k.k., art. 54 § 1 k.k. oraz art. 55 k.k. stosuje się odpowiednio do orzekania „innych środków przewidzianych w tym kodeksie”, z wyjątkiem obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Kodeks karny operuje pojęciem „środków” w kilku przypadkach, w związku z czym przy dekodowaniu znaczenia tego zwrotu należy się odwołać się do języka prawnego. O środkach jest więc mowa w Rozdziale V tego Kodeksu – środki karne, w Rozdziale V a – środki kompensacyjne, Rozdziale VIII – środki związane z poddaniem sprawcy próbie oraz w Rozdziale X – środki zabezpieczające. Stosownie do zmiany dokonanej w omawianym przepisie ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015, poz. 396) – art. 1 pkt 24 – nie ma on zastosowania do środków kompensacyjnych określonych w art. 46 § 1 k.k.

Brak zapisów o wyłączeniu innych środków zgodnie z regułą lege non distinguente nie pozostawia w ocenie SN wątpliwości, że stosuje się go do wszystkich pozostałych środków.

Przepis art. 56 k.k. wskazuje jednak na stosowanie do tychże środków dyrektyw zawartych w art. 53 k.k., w art. 54 § 1 k.k. oraz w art. 55 k.k. „odpowiednio”. Do zawartego w nim zwrotu „stosuje się odpowiednio” można przyporządkować trzy grupy przypadków. Do pierwszej należą sytuacje, w których przepisy odniesienia stosuje się bez żadnych zmian w ich dyspozycji do danego zakresu odniesienia. Druga grupa obejmuje te przypadki, gdy odnośne przepisy znajdą zastosowanie z pewnymi zmianami, gdyż nie da się ich zastosować wprost. Wymagają więc modyfikacji. Dlatego też przepisy mówiące o „odpowiednim” stosowaniu nie tylko nakazują stosowanie wymienionych przez nie przepisów, lecz także upoważniają stosującego je do modyfikacji ich treści w celu dostosowania do zachowań objętych „zakresem odniesienia”. Do trzeciej grupy należą te przepisy, które w ogóle nie mogą być stosowane do „zakresu odniesienia”, głównie z uwagi na ich bezprzedmiotowość bądź też ze względu na ich całkowitą sprzeczność z przepisami ustanowionymi dla unormowania danej instytucji prawa.

Dalej SN uwypuklił, iż przepis art. 56 k.k. zamieszczony został w rozdziale zatytułowanym „Zasady wymiaru kary i środków karnych”. Wymiar kary zaś to wyłączna domena sądu orzekającego, będąca ostatnim etapem wyrokowania po dokonaniu ustaleń faktycznych, subsumpcji tych ustaleń pod konkretny przepis (przepisy) ustawy karnej i stwierdzeniu zawinienia. Zdaniem SN, można w związku z tym wyrazić pogląd, że art. 56 k.k. dotyczy tych środków uregulowanych w Kodeksie karnym (a na zasadzie art. 116 k.k. – również poza nim), które stanowią reakcję na popełnione przestępstwo. Z tym też etapem związane jest rozstrzyganie o środkach związanych z poddaniem sprawcy próbie, chociaż uregulowane zostały w osobnym rozdziale (Rozdział VIII). O ile jednak o tego rodzaju środkach jak warunkowe umorzenie postępowania oraz warunkowe zawieszenie wykonania kary orzeka się również w fazie zasadniczej procesu (stanowią tzw. środki probacyjne), to nie można tego powiedzieć o warunkowym przedterminowym zwolnieniu, które nie jest probacją sensu stricto.  Instytucja ta jest bowiem powszechnie rozumiana jako forma wcześniejszego zwolnienia osoby już skazanej i odbywającej karę, przy nałożeniu na niego obowiązków i kontynuowaniu procesu oddziaływania (resocjalizacji) w warunkach wolnościowych, w ramach wyznaczonego okresu próby. Nieprzypadkowo więc ustawodawca w odniesieniu do dwóch pierwszych środków posługuję się w zakresie podmiotowym pojęciem „sprawcy”, a w przypadku instytucji warunkowego przedterminowego zwolnienia pojęciem „skazanego”. Wynika z tego, że pomimo zamieszczenia tego rodzaju regulacji w części kodeksu związanej również ze środkami probacyjnymi, warunkowe zwolnienie nie jest reakcją na popełnione przestępstwo, lecz na resocjalizacyjne postępy skazanego w toku wykonywania kary pozbawienia wolności. Pomimo tego, że w doktrynie nie ma pełnej zgody co do ostatecznego charakteru tej instytucji, to jednak – niezależnie od faktu, że uregulowana została zarówno w Kodeksie karnym, jak i Kodeksie karnym wykonawczym – związana jest ona nie z orzekaniem, a z wykonywaniem kary pozbawienia wolności (zob. uchwała pełnego składu Izby Karnej Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 1999 r., I KZP 15/98, OSNKW 1999, z. 1-2, poz. 1, oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2006 r., I KZP 54/05, OSNKW 2006, z. 3, poz. 22). Podobnie wypowiedział się w tej kwestii Trybunał Konstytucyjny, wskazując, że warunkowe przedterminowe zwolnienie „nie wiąże się z orzekaniem o karze, ale z wykonywaniem kary i kieruje się swoistymi dyrektywami”, a o udzielaniu skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia decydują „przesłanki materialne, określone w art. 77 Kodeksu karnego” (wyrok z dnia 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK 2000, nr 5, poz. 144).

W ocenie SN, trudno w tym stanie rzeczy zaakceptować, możliwość opierania się przez sąd rozstrzygający o warunkowym przedterminowym zwolnieniu raz jeszcze na tych samych przesłankach, które były już uwzględniane przy wymiarze kary w procesie wyrokowania.

Nadto SN zwrócił uwagę na kolejne dwie kwestie mające tym razem charakter systemowy.

Art. 77 § 1 k.k. wśród kryteriów, w oparciu o które określana jest wobec skazanego prognoza kryminologiczna, wymienia m.in. „właściwości i warunki osobiste”, którym to pojęciem operuje również art. 53 § 2 k.k., jako jedną z przesłanek uwzględnianych przy wymiarze kary. Taki zabieg legislacyjny nie może być uznany za przypadkowy. Nawet jeżeli wziąć pod uwagę, że inny jest zakres czynionych w tym względzie rozważań w wypadku sprawcy czynu, a inny w odniesieniu do skazanego ubiegającego się o warunkowe przedterminowe zwolnienia, ponieważ okoliczność tę należy postrzegać w ujęciu ewolucyjnym, w obu wypadkach – z uwagi na zakaz wykładni homonimicznej – zwrotom tym nie należy nadawać różnych znaczeń. Skoro zaś tak, to wątpliwości może budzić zamieszczanie w art. 77 § 1 k.k. przesłanki, która z uwagi na treść art. 53 § 2 k.k., poprzez art. 56 k.k., i tak musiałby być przez sąd penitencjarny uwzględniana przy podejmowaniu decyzji o zastosowaniu (lub nie) regulowanej w powyższym przepisie instytucji.

Według SN, podobne uwagi poczynić należy co do kolejnego elementu branego pod uwagę przy orzekaniu o warunkowym przedterminowym zwolnieniu, jaki stanowią „okoliczności popełnienia przestępstwa”. Ten zwrot bez wątpienia odróżnić należy od  pojęcia „okoliczności popełnienia czynu”, będącym jednym z desygnatów oceny stopnia szkodliwości społecznej (art. 115 § 2 k.k.), uwzględnianego przy wymiarze kary (art. 53 § 1 k.k.). Przestępstwo to wszakże coś więcej niż czyn, o czym przekonuje art. 1 k.k., który wymaga dla przypisania przestępstwa większego niż znikomy stopnia społecznego szkodliwości czynu (którego elementem – jak to wskazano wyżej – są okoliczności jego popełnienia) oraz zawinienia. Skoro jednak o przestępstwie jest również mowa w art. 53 § 2 k.k. (chociażby popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, które należą przecież do okoliczności jego popełnienia), zbędność odrębnego zamieszczania takiego zwrotu w art. 77 § 1 k.k. – przy możliwości odpowiedniego stosowania dyrektyw wymiaru kary oraz okoliczności branych po uwagę przy określaniu rozmiaru represji karnej – również wydaje się znacząca.

W ocenie SN trafnie, w zakresie powyższego desygnatu, wskazuje się przy tym w piśmiennictwie, że przesłankę tę należy rozumieć w inny sposób niż przy wyrokowaniu, jako że okoliczności popełnienia przestępstwa wywierają przede wszystkim wpływ na wymiar kary i w tym charakterze zostały już uwzględnione w wyroku skazującym. Okoliczności te mają w sprawie o warunkowe zwolnienie tylko takie znaczenie, że mogą wyrażać cechy osobowości, które skazany przejawiał, popełniając przestępstwo, istotne dla prognozy jego przyszłego zachowania – a to ze względu na przesłanką materialną warunkowego przedterminowego zwolnienia, za jaką uznać należy pozytywną prognozę kryminologiczną. Mają one zatem znaczenie w odniesieniu do tej prognozy o charakterze negatywnym, a w konsekwencji tego i dla negatywnej decyzji w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia, o ile wskazują na takie cechy skazanego, które mogą być przyczyną popełnienia przez niego kolejnego przestępstwa. Co więcej, ustawodawca w żadnym z przepisów nie ograniczył możliwości skorzystania przez skazanego z warunkowego przedterminowego zwolnienia z uwagi na rodzaj popełnionego przez niego przestępstwa (art. 78 § 1 k.k.), a jedynie, z uwagi na uprzednią karalność skazanego (art. 78 § 2 k.k.) lub rozmiar orzeczonej kary (art. 78 § 3 k.k.), odrębnie ustalił progi uprawniające formalnie do ubiegania się o takie zwolnienie.

Jak wskazał SN, istnieje jeden wypadek, gdy dyrektywy wymiaru kary, ze względów systemowych, będą miały znaczenie dla kwestii warunkowego przedterminowego zwolnienia, co potwierdza zasadność nadania art. 56 k.k. obecnego brzmienia (racjonalność ustawodawcy). Dotyczy to stworzonej w art. 77 § 2 k.k. możliwości wyznaczenia surowszych minimów odbytej kary pozbawienia wolności pozwalających skazanemu ubiegać się o warunkowe zwolnienie. Uprawnienie to przyznano jednak wyłącznie sądom meriti rozpoznającym sprawę, które wymierzając bezwzględną karę pozbawienia wolności określić mogą surowsze ograniczenia czasowe niż przewidziane w art. 78 k.k.

Wsparcie dla tego rodzaju rozumienia art. 77 § 1 k.k. stanowi wreszcie przepis art. 67 § 1 k.k.w., który jako cel wykonywania kary pozbawienia wolności określa „wzbudzenie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego i tym samym powstrzymania się od powrotu do przestępstwa”, a więc cel szczególnoprewencyjny. O ile więc w toku wyrokowania, z uwagi na treść art. 53 § 1 k.k., sąd zobligowany jest uwzględniać wszystkie określone w nim dyrektywy, o tyle w toku postępowania wykonawczego – a to przecież na tym etapie rozważana jest kwestia warunkowego przedterminowego zwolnienia – znaczenie ma wyłącznie cel resocjalizacyjny, dla osiągnięcia którego prowadzi się zindywidualizowane oddziaływanie na skazanego w ramach określonych w Kodeksie karnym wykonawczym systemów wykonania kary, w różnych rodzajach i typach zakładów karnych (art. 67 § 2 k.k.w.).

Zdaniem SN, zarówno względy systemowe jak i rezultat wykładni gramatycznej art. 77 § 1 k.k. dają zatem podstawę do przyjęcia, że jedyną przesłankę braną pod uwagę w trakcie orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu stanowi pozytywna prognoza kryminologiczna, ustalana wyłącznie w oparciu o kryteria wyszczególnione w tym przepisie, a o rodzaju wydawanego przez sąd penitencjarny orzeczenia nie mogą decydować żadne inne względy.

Sąd Najwyższy uwypuklił, że w sposób jednoznaczny za takim rozumieniem omawianej regulacji przemawia również wykładnia funkcjonalna. Nie bez znaczenia w tym kontekście jest oczywista zmiana dokonana w Kodeksie karnym z 1997 r. dotycząca warunkowego przedterminowego zwolnienia, w stosunku do poprzednio obowiązującej ustawy karnej (ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny, Dz. U. Nr 13, poz. 94 ze zm.). Art. 90 § 1 k.k. z 1969 r. przewidywał, że „skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary, jeżeli jego właściwości i warunki osobiste, sposób jego życia przed popełnieniem oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa, a zwłaszcza w czasie odbywania kary, uzasadniają przypuszczenie, iż sprawca po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa, i mimo niewykonania kary w całości jej cele zostały osiągnięte”. Oczywistym w ówczesnym stanie prawnym było, że udzielenie skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia wchodziło w grę jedynie w wypadku kumulatywnego (spójnik „i”) spełnienia celów kary tak o charakterze szczególnym, jak i ogólnym. Przepis art. 77 § 1 k.k. takiej regulacji nie zawiera, czyniąc przesłanką materialną warunkowego przedterminowego zwolnienia – co sygnalizowano już wyżej – pozytywną prognozę kryminologiczną.

Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2017 r., V KK 372/16

1. Nie jest możliwe uchylenie orzeczenia na niekorzyść oskarżonego, jeżeli jego utrzymanie w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe (art. 440 in fine k.p.k.), w innych wypadkach niż w sytuacjach określonych w art. 439 § 1 k.p.k., art. 454 § 1 i 3 k.p.k. lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości (art. 437 § 2 in fine k.p.k.).
2. Brak w opisie czynu przypisanego w wyroku (art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.) jakiegokolwiek znamienia ustawowego typu czynu zabronionego skutkuje niemożnością przypisania odpowiedzialności karnej za ten czyn (art. 1 § 1 k.k. i art. 115 § 1 k.k.).

Wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2017 r., V KK 382/16

Wprowadzona do postępowania karnego możliwość wnoszenia zażalenia na postanowienie o kosztach procesu, o których po raz pierwszy orzekał sąd odwoławczy (art. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, zmieniającej brzmienie przepisu art. 426 § 2 k.p.k. z dniem 1 września 2015 r.) nie uniemożliwia stronie uprawnionej do wniesienia kasacji zamieszczania w niej, obok innych zarzutów, także zarzutów dotyczących tych kosztów procesu, o których po raz pierwszy orzekał sąd odwoławczy.

Postanowienie SN z dnia 20 kwietnia 2017 r., II KK 116/17

1. Przy obliczaniu terminów przedawnienia karalności nie mają zastosowania, wskazane w Kodeksie postępowania karnego (Rozdział 14), dyrektywy dotyczące obliczania terminów procesowych. Kodeks karny nie zawiera w odniesieniu do tej sfery „własnych” dyrektyw. Taki stan rzeczy w pełni uzasadnia odwołanie się, przy wykładni użytego w art. 101 § 2 k.k. zwrotu „rok”, do znaczenia nadawanego temu wyrażeniu w języku ogólnym. Wobec tego należy przyjąć, że termin roczny oblicza się zgodnie z czasem kalendarzowym,  zaś upływa on bezpośrednio przed rozpoczęciem jednostki czasowej odpowiadającej swą nazwą jednostce czasowej, w której nastąpiło zdarzenie, od którego rozpoczął bieg termin przedawnienia karalności.
2. Pierwotne zakwalifikowanie przestępstwa jako publicznoskargowego nie zmienia faktu, że pozostaje ono prywatnoskargowym, w związku z czym należy do niego stosować zasady przedawnienia dotyczące przestępstw prywatnoskargowych.

Postanowienie siedmiu sędziów SN z dnia 26 kwietnia 2017 r., I KZP 1/17

Kryterium czasu decydujące o jedności lub wielości przestępstw powinno być rozumiane w tożsamy sposób w przypadku czynu ciągłego z art. 12 k.k. oraz w przypadku typów czynów zabronionych, których popełnienie zakłada wielość zachowań, w tym czynu zabronionego niealimentacji z art. 209 § 1 k.k.

Wyrok SN z dnia 21 czerwca 2017 r., II KK 98/17

Ocena, czy zachowanie oskarżonego stanowi wypadek mniejszej wagi wymaga najpierw ustalenia, iż zachowanie to wyczerpało znamiona czynu zabronionego w typie podstawowym (w tym wypadku chodzi o czyn z art. 228 § 1 k.k.), a następnie konieczne jest dokonanie całościowej analizy społecznej szkodliwości tego zachowania z uwzględnieniem wszystkich relewantnych w tym przypadku kwantyfikatorów społecznej szkodliwości czynu ujętych w art. 115 § 2 k.k.

Postanowienie SN z dnia 22 czerwca 2017 r., SDI 25/17

Art. 74 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2016 r., poz. 1999) nie wyłącza możliwości wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec adwokata w związku z przewinieniem dyscyplinarnym popełnionym przed kolejnym wpisem na listę adwokatów, wtedy gdy w czasie popełnienia tego przewinienia był on również adwokatem lub aplikantem adwokackim, chyba że upłynął termin jego przedawnienia.

Postanowienie SN z dnia 14 września 2017 r., I KZP 8/17

Użyte w treści art. 28 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r., w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, określenie „w terminie płatności podatku” odnosi się do terminu płatności podatku wskazanego w art. 28 ust. 2, jak też wskazanego w art. 28 ust. 3 tej ustawy. Jeżeli zatem podatnik złożył oświadczenie, o którym mowa w art. 28 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednak w określonym przez ustawę terminie nie postąpił w sposób deklarowany w oświadczeniu, terminem płatności podatku, zgodnie z art. 47 § 3 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 28 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest następny dzień po upływie dwóch lat od dnia sprzedaży nieruchomości lub praw majątkowych. Do tego dnia podatnik jest zobowiązany obliczyć i zapłacić podatek w wysokości wskazanej w art. 28 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wraz z odsetkami określonymi w art. 28 ust. 3 tej ustawy oraz – stosownie do art. 28 ust. 4 –  złożyć deklarację według ustalonego wzoru.