Abstract

The scope of the concept of “jointly owned property” in the Polish act on ownership of premises

The following work contains intensified research on the provisions of the Polish act on ownership of premises which in practice of actual trade raise interpretation problems and is an attempt to present this knowledge in a clear and comprehensible manner. Share in a jointly owned property is closely related to the ownership of the premises and plays a significant role in civil law relations. In this article, it became necessary to describe in detail the definition core of the jointly owned property and defining boundaries, as well as to indicate its components. The above is useful for resolving doubts arising in that field of expertise. The research emphasizes that it is impossible to enumerate the elements included in the scope of a concept of a “jointly owned property”, as each time it will only be of an indicative manner. Certain elements may potentially have a different legal status, however, this does not prevent the Authors from developing certain specifications in this article – which may prove quite helpful in dispelling some existing interpretation doubts. Thus, the research contained in this article also constitutes a kind of guideline for practitioners when examining and evaluating functions of individual components in order to establish their definite legal status.

Keywords: jointly owned property; ownership of premises; proprietorship of premises; jointly owned property boundaries; jointly owned property components; interpretation problems; definition limits; premises; civil law; homeowner association; theoretical and legal issues

Słowa kluczowe: nieruchomość wspólna; własność lokali; granice nieruchomości wspólnej; komponenty nieruchomości wspólnej; problemy interpretacyjne; granice definicji; lokal; prawo cywilne; wspólnota mieszkaniowa; zagadnienia teoretycznoprawne

Wprowadzenie

Pomimo że odrębna własność lokali jest doniosłym tytułem prawnym do nieruchomości, konstrukcja ta budzi liczne wątpliwości teoretyczne i praktyczne, związane ze stosowaniem obowiązujących unormowań. Zapewnienie jednolitych praktyk w zakresie wykładni przepisów ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. z 1994 r. nr 85, poz. 388; dalej: u.w.l.) wydaje się być niezbędne dla bezpieczeństwa stosunków prawnych związanych z nieruchomościami. Uzasadnienie znajduje zatem pogłębiona analiza tych przepisów ustawy, które wywołują problemy interpretacyjne, a nadto uporządkowanie zagadnień prawnych z nimi związanych. Jednym z takich zagadnień jest zakres pojęcia „nieruchomość wspólna”, która to stanowi przedmiot współwłasności ułamkowej właścicieli lokali. Wymaga wskazania, iż w świetle art. 3 ust. 1 u.w.l. w razie wyodrębnienia własności lokalu jego właścicielowi przysługuje udział we współwłasności nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokalu. Zauważa się, iż w takim przypadku mamy do czynienia ze „swoistą hybrydą własności i współwłasności”[1] – oznacza to, iż dopóki trwa odrębna własność lokali, nie można żądać zniesienia współwłasności nieruchomości wspólnej (współwłasność przymusowa). Jako prawo związane z własnością lokalu właścicielowi może przysługiwać także udział we współużytkowaniu wieczystym gruntu oraz współwłasności wzniesionego na nim budynku (art. 3a u.w.l.).

W niniejszym artykule analizie poddane zostanie pojęcie „nieruchomość wspólna”, o której mowa w art. 3 ust. 2 u.w.l, w tym poprzez określenie jego niewątpliwych komponentów i granic, a także uporządkowanie najważniejszych elementów cząstkowych, które zazwyczaj wchodzą w jego zakres. Wymaga bowiem zaznaczenia, iż niezasadna byłaby próba enumeratywnego wyliczenia wszystkich szczegółowych elementów zaliczanych do pojęcia „nieruchomości wspólnej”, gdyż, z uwagi na różnorodność stanów faktycznych, wyliczenie takie może mieć w większości charakter jedynie przykładowy, orientacyjny[2]. W konsekwencji każdą sytuację należy rozpatrzeć ad casum.

Nieruchomość wspólna – zagadnienia ogólne

Ustawa o własności lokali zawiera definicję legalną terminu „nieruchomość wspólna”. W świetle art. 3 ust. 2 u.w.l. stanowią ją grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali. Powyższa regulacja rozróżnia zatem następujące trzy elementy, które wchodzą w skład opisywanego pojęcia: 1) grunt, 2) części budynku, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, oraz 3) urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali[3]. Wymaga podkreślenia, iż wskazana definicja wywołuje wątpliwości interpretacyjne odnośnie do składników pojęciowych „nieruchomości wspólnej”. Słusznie przyjmuje się, że art. 3 ust. 2 u.w.l. odwołuje się do kryterium funkcjonalnego, co sprawia, że nieruchomością wspólną są te części nieruchomości, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali. Przepis ten nie odnosi się zatem do rozumienia terminu „użytek” w znaczeniu potocznym, co sprowadzałoby się do możliwości korzystania z danej przestrzeni oraz faktycznej jej dostępności. Pojęcie to należy odnieść do funkcji, jaką pełni dana część nieruchomości, a zatem w świetle powyższej definicji każda część, której funkcja wykracza poza wyłączną domenę odrębnego lokalu, powinna zostać uznana za należącą do nieruchomości wspólnej[4]. Odnośnie do pojęcia „nieruchomość wspólna” warto poczynić poniższe założenia i uwagi. Po pierwsze w skład nieruchomości wspólnej mogą wchodzić elementy pełniące różnorodne funkcje, których podstawowym kryterium wyodrębnienia powinno być przeznaczenie do użytku dla więcej niż jednego, samodzielnego lokalu.

Po drugie nie jest dopuszczalne rozszerzanie przedmiotu współwłasności przymusowej o inne elementy niż wynikające z art. 3 ust. 2 u.w.l.[5], ponadto ustawodawca nie przewiduje istnienia tzw. ziemi niczyjej, a więc kategorii mieszczącej się niejako pomiędzy własnością lokali wraz z przynależnościami a współwłasnością nieruchomości wspólnej. Prowadzi to do wniosku, że rozróżnienie konstrukcji nieruchomości wspólnej i wyodrębnionych własności lokali ma charakter rozłączny i zupełny[6].                               

Po trzecie nieruchomości wspólnej nie stanowią wyodrębnione lokale, stanowiące nieruchomości lokalowe. Ponadto pomimo wyrażanych wątpliwości należy przyjąć, iż nieruchomość wspólna nie obejmuje także tzw. lokali niewyodrębnionych, służą one bowiem wyłącznie do użytku dotychczasowego właściciela nieruchomości wyjściowej[7]. Trafne jest zapatrywanie, iż nieruchomość wyjściowa po wyodrębnieniu lokalu „rozkłada się” na odrębne części, które stanowią: wyodrębnione lokale jako nieruchomości lokalowe, niewyodrębnione lokale tworzące złożoną nieruchomość lokalową oraz nieruchomość wspólna, jako odrębna od wyżej wskazanych nieruchomość[8].         

Po czwarte nieruchomością wspólną jest tylko ta nieruchomość, na której posadowiony jest budynek (budynki), a właścicielom lokali w nich wyodrębnionych przysługuje udział we własności takiej nieruchomości jako prawo związane z własnością lokalu. Takie określenie nieruchomości wspólnej prowadzi do wniosku, że nie może być nieruchomością wspólną nieruchomość sąsiednia, nawet jeżeli wykazuje wyraźny związek funkcjonalny z nieruchomością wspólną[9].

II. Nieruchomość wspólna – zagadnienia szczegółowe

Grunt jako element nieruchomości wspólnej

Pierwszy element objęty zakresem terminu „nieruchomość wspólna”, zgodnie z art. 3 ust. 2 u.w.l., stanowi „grunt”, który należy definiować zgodnie z art. 46 k.c.[10] jako część powierzchni ziemskiej stanowiącą odrębny przedmiot własności, tj. nieruchomość gruntową[11]. W myśl wieczystoksięgowego ujęcia nieruchomości pojęcie nieruchomości wspólnej jest niezależne od liczby działek ewidencyjnych, z których się składa nieruchomość, a nadto kilka działek objętych jedną księgą wieczystą stanowi zawsze jedną nieruchomość, nawet jeżeli działki te nie graniczą ze sobą[12]. Pojęcie nieruchomości wspólnej nie obejmuje wyłącznie gruntu, na którym posadowiony jest budynek, gdyż dotyczy ponadto otoczenia budynku. Wymaga przy tym zaakcentowania, że grunt należy do nieruchomości wspólnej także wtedy, gdy jego obszar przekracza potrzeby związane z korzystaniem ze stanowiących odrębne nieruchomości lokali oraz części budynku czy urządzeń służących do wspólnego użytku.Co do zasady na nieruchomości wspólnej posadowiony jest jeden budynek. W obrocie zdarzyć się jednak mogą także nieruchomości wspólne, na których usytuowane są dwa lub więcej budynków. Jeżeli na nieruchomości gruntowej położony jest więcej niż jeden budynek i w każdym z nich wyodrębniono co najmniej jeden lokal, w takim wypadku nieruchomość wspólną stanowi cały grunt, a nie tylko części przylegające do poszczególnych budynków[13]. Za części składowe gruntu stanowiącego element pojęcia „nieruchomości wspólnej” w zależności od konkretnego stanu faktycznego można uznać:

  • wspólną wiatę, a więc obiekt w postaci zadaszenia, przykrycia, swego rodzaju konstrukcji powłokowej. Wiata może podpierać się na słupach lub być nadwieszona z lekkimi ścianami, a także występować bez nich. Pełni ona przede wszystkim funkcje magazynowe, ale nie można wykluczyć innych, w tym handlowych oraz ochronnych (w obrocie nierzadko występuje jako przykrycie parkingów naziemnych). W pewnych okolicznościach wiata może zostać uznana za obiekt małej architektury[14];
  • obiekty małej architektury, które zostały usytuowane na nieruchomości wspólnej. Będzie to zespół niewielkich obiektów budowlanych (ale również pojedyncze takie obiekty), wznoszonych w celu zagospodarowania danego terenu. Cechują się nieuciążliwym charakterem oraz pełnią funkcję poboczną w stosunku do korzystania z nieruchomości[15]. W ich skład wchodzą m.in. obiekty architektury ogrodowej (w szczególności posągi, wodotryski, pergole) oraz obiekty użytkowe, służące do rekreacji codziennej, wypoczynku, utrzymania porządku lub innych podobnych funkcji (piaskownice, huśtawki, drabinki, zjeżdżalnie, ślizgawki, karuzele ręczne, tory przeszkód, drążki, ławki, śmietniki, trzepaki, oczka wodne, murowane grille, place zabaw[16]);
  • ogrodzenia (w tym mury, siatki, płoty, żywopłoty, parkany, blanki), a więc wszystkie te elementy, które służą separacji danej przestrzeni od środowiska zewnętrznego czy też od bytów żyjących. Pełnią przy tym głównie funkcję ochronną, chociaż nie można wykluczyć pełnienia innej, np. wyłącznie ozdobnej;
  • konstrukcje ogrodowe w postaci oranżerii, szklarni, ogrodów zimowych oraz altan. Oranżeria (zwana także pomarańczarnią) podobnie jak szklarnie, ogrody zimowe i altany może stanowić, oprócz wolnostojącego obiektu, także konstrukcję połączoną z budynkiem[17] np. poprzez złączenie z tarasem. W takim wypadku stanowić będzie element nieruchomości wspólnej łącznie z tarasem, jeżeli dostępu do tego pomieszczenia nie będzie mieć tylko jeden właściciel odrębnego lokalu[18]. Altany są natomiast niewielkimi obiektami ogrodowymi lub elementami architektury ogrodowej, o lekkiej konstrukcji i często mającymi ażurowe ściany. Służą do rekreacji, umożliwiając wypoczynek oraz ochronę przed słońcem i opadami atmosferycznymi[19];
  • zlokalizowane na gruncie stanowiącym nieruchomość wspólną drogi wewnętrzne, rozumiane jako drogi (w tym chodniki[20]), parkingi[21] oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej z kategorii dróg publicznych i niezlokalizowane w pasie drogowym tych dróg[22];
  • obiekty sportowe (m.in. boiska, bieżnie, sale gimnastyczne, pola golfowe, skateparki) i rekreacyjne (m.in. pływalnie, saunaria), jeżeli są one wybudowane na wspólnej nieruchomości gruntowej.

    Części budynku jako elementy nieruchomości wspólnej

Kolejnymi elementami, objętymi zakresem pojęcia „nieruchomość wspólna”, zgodnie z art. 3 ust. 2 u.w.l. są części budynku i urządzenia niesłużące wyłącznie do użytku właścicieli lokali. Zauważa się, iż ustawa nie precyzuje, jakie konkretnie części budynku i urządzenia nie służą wyłącznie do ich użytku, a więc wchodzą w zakres nieruchomości wspólnej, co jest przyczyną wątpliwości interpretacyjnych. W literaturze przyjęto dwa podstawowe zapatrywania[23]. Pierwsze z nich wskazuje, że będą to takie części budynku i urządzenia, które nie są związane wyłącznie z korzystaniem z jednego lokalu[24], drugie, że będą to części budynków i urządzenia służące do wspólnego użytku[25]. Należy przyjąć, iż definiując pojęcie nieruchomości wspólnej, należy odwoływać się do kryterium przeznaczenia danych części budynku i urządzeń, przy czym nie miałoby znaczenia ich faktyczne wykorzystywanie. Zatem nieruchomość wspólną będą stanowić te części budynku i urządzenia, które z założenia przeznaczone są do użytku wszystkich właścicieli lokali (a co najmniej właścicieli więcej niż jednego lokalu), bez względu jednak na to, ilu z nich je faktycznie wykorzystuje[26].  

Za części budynku stanowiące nieruchomość wspólną, w zależności od danego stanu faktycznego, uważa się elementy w różnym stopniu związane z własnością wyodrębnionych lokali[27], w tym w szczególności:

  • podłoże stanowiące warstwę gruntu o określonych parametrach geotechnicznych, służące do posadowienia fundamentów obiektu budowlanego;
  • elementy budowlane w postaci elementów konstrukcyjnych, gdyż stanowią część składową obiektu budowlanego, z którym tworzą całość techniczno-użytkową zwaną konstrukcją lub ustrojem budowlanym. Będą to m.in. przegrody budowlane[28] w postaci fundamentów (przekazujące obciążenie na grunt w sposób bezpośredni albo pośredni); W szczególności ławy, stopy, płyty, ruszty, pale fundamentowe i kesony), strop, stropodach, dach, sklepienie, ściany (nośne, samonośne, osłonowe i konstrukcyjno-osłonowe)[29], elewacje[30] (w tym fasady)[31], płyty podłogowe (stropowe)[32] oraz elementy zewnętrzne konstrukcji balkonu, loggii, wykusza czy tarasu trwale połączone z budynkiem[33] (w konsekwencji wydatki na remonty i bieżącą konserwację części budynku, które są elementem konstrukcji balkonu trwale połączonym z budynkiem, obciążają wspólnotę mieszkaniową[34]), a także inne elementy konstrukcyjne, m.in. podpory (w tym kolumny, filary, słupy), arkady, portyki, belki, wsporniki, łuki, ramownice, wiązary, więźby dachowe, podciągi[35];
  • wspólne schody (w tym podesty) wraz z klatką schodową, które zapewniają komunikację pieszą w budynku;
  • wspólny korytarz (w tym sień);
  • wspólny strych. Wymaga podkreślenia, że wraz z wyodrębnieniem pierwszego z lokali powstaje nieruchomość wspólna, stanowiąca odrębny byt prawny. Traktowanie poddasza jako lokalu niewyodrębnionego, stanowiącego własność dotychczasowego właściciela, nie jest uprawnione, jeżeli nie został uprzednio określony jego status prawny (bowiem dopuszczalne jest ustanowienie strychu odrębnym lokalem bądź pomieszczeniem przynależnym)[36]. W takim wypadku strych stanowi część nieruchomości wspólnej;
  • balustrady, które co do zasady stanowią zabezpieczenie, montowane na krawędzi danego elementu budowlanego, zewnętrznego (w szczególności schodów, tarasów, balkonów, mostów) i mogące jednocześnie pełnić funkcję ozdobną, usytuowane na nieruchomości wspólnej;
  • stelaże reklamowe;
  • wspólny garaż; Odnośnie do miejsca, jakim jest garaż, wymaga wskazania, iż jest on rozumiany jako samodzielny obiekt budowlany albo część innego obiektu, przeznaczony do przechowywania i niezawodowej obsługi pojazdów mechanicznych[37]. Garaż może, w zależności od stanu faktycznego, posiadać różnorodny charakter prawny, co wiąże się z jego uwarunkowaniami technicznymi oraz prawnym wyodrębnieniem. Oprócz statusu odrębnej nieruchomości możliwa staje się jego kwalifikacja jako odrębnego lokalu użytkowego (w przypadku spełnienia warunków samodzielności i odpowiedniego wyodrębnienia), pomieszczenia przynależnego[38] oraz jako część nieruchomości wspólnej (gdy nie można zaliczyć go do samodzielnego lokalu ani do pomieszczenia przynależnego). Należy odróżnić miejsce garażowe (postojowe) w garażu wielostanowiskowym w budynku od miejsca garażowego wydzielonego ścianami na garażowanie jednego samochodu (garaż jednostanowiskowy). W przypadku tylko tego drugiego pomieszczenia garażowego można przyjąć, że jest ono przynależne do lokalu (podobnie jak piwnica, komórka czy strych). Miejsce postojowestanowi z kolei element nieruchomości wspólnej, a zatem nie może być jednocześnie przynależne do lokalu mieszkalnego[39]. Miejscem postojowym[40] będzie wydzielona powierzchnia przeznaczona do zaparkowania pojazdów mechanicznych, która może składać się z co najmniej jednego stanowiska postojowego. Grupa takich stanowisk zlokalizowana w określonym miejscu nosi miano zgrupowania miejsc postojowych[41]. W konsekwencji garaż wielopoziomowy wielostanowiskowy o wyznaczonych miejscach postojowych, znajdujący się w budynku mieszkalnym i niestanowiący samodzielnego lokalu użytkowego, jest częścią nieruchomości wspólnej[42]. Z kolei „przypisanie” konkretnego miejsca postojowego w hali garażowej do danego lokalu następuje na skutek przeznaczenia części nieruchomości wspólnej do wyłącznego korzystania (na podstawie umowy zobowiązującej quoad usum, a więc o podziale nieruchomości do korzystania) i fakultatywne ujawnienie tego prawa w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości wspólnej.
  • inne pomieszczenia niesłużące wyłącznie do użytku właścicieli lokali, w tym pomieszczenia gospodarcze i rekreacyjne, m.in. pomieszczenie sauny, wellness, fitness, siłownia, basen, strefa wypoczynkowa, szatnia, warsztat do samodzielnych napraw, magazyn, portiernia, recepcja, przechowalnia, wózkownia, rowerownia, pralnia, suszarnia, kotłownia;

A contrario nie będą stanowić nieruchomości wspólnej te części budynku, które służą do wyłącznego użytku właściciela lokalu. Częściami budynku, których to nie można zakwalifikować jako stanowiących nieruchomość wspólną, będą w szczególności:        

  • podłoga w lokalu usytuowanym na wyższej kondygnacji, m.in. w postaci desek, parkietu, płytek[43];
  • sufit (a więc dolna, widoczna z pomieszczenia część stropu) w postaci jego wykończenia[44];
  • balkony, loggie, wykusze, tarasy (poza elementami zewnętrznymi tychże, stanowiącymi element elewacji budynku[45], o czym już była mowa). Odnośnie do balkonu, loggii, wykusza i tarasu należy także zaznaczyć, iż warunkiem uznania ich za część składową lokalu jest przeznaczenie powyższych do wyłącznego użytku właściciela lokalu stanowiącego odrębną własność. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego taki wyłączny użytek podlega ujawnieniu w księdze wieczystej w rubryce 1.4.4 w polu „opis lokalu”[46]. Z uwagi na różnorodność inwestycji nie można w sposób uniwersalny określić przeznaczenia i funkcji, jakie te części budynku pełnią (niekiedy mogą bowiem służyć większej ilości właścicieli lokali), zatem należy ad casum badać dany stan faktyczny;
  • piwnice i komórki lokatorskie. Status prawny tychże części budynku ukształtowany jest w sposób podobny. W obrocie występują one najczęściej jako pomieszczenia przynależne do samodzielnego lokalu. Odnośnie do komórek lokatorskich należy dodać, iż zwykle charakteryzują się mniejszym metrażem niż piwnica oraz położeniem na parterze lub na tym samym poziomie na którym znajduje się lokal;
  • okna lokalowe. Okno lokalowe rozumiane jako konstrukcja zamykająca otwór w ścianie (lub w dachu) w lokalu[47]. Składa się z następujących elementów: ościeżnicy (części nieruchomej, zamontowanej w ścianie ramy, która osadzona jest w ościeży, czyli wewnętrznej krawędzi otworu ściany budynku), skrzydła okiennego (części ruchomej mocowanej do ramy oraz wypełnienia ramy skrzydła taflą szkła (szybą). Możliwe jest także wyeliminowanie elementu skrzydła okiennego poprzez zastosowanie bezpośredniego przeszklenia do ościeżnicy. Powyższe stanowią więc części budynku służące wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali i nie wchodzą w skład nieruchomości wspólnej. Jednak otwory okienne jako część elewacji stanowią element nieruchomości wspólnej. Słuszne jest jednak stanowisko, zgodnie z którym dokonując kwalifikacji prawnej zachowań właściciela lokalu, przynajmniej potencjalnie odnoszących się do elementów nieruchomości wspólnej, należy sięgnąć do kryterium techniczno-funkcjonalnego, a więc uwzględnić nie tylko właściwości konstrukcyjne części budynku, lecz również stopień powiązania tego zachowania z interesem właściciela konkretnego lokalu oraz interesem ogółu właścicieli lokali[48]. Przez tak ukształtowane kryterium za nieruchomość wspólną nie można uznać fragmentów elewacji budynku powstałych w następstwie zamurowania (także częściowego) otworów okiennych lokalu mieszkalnego. Poprzez wmurowanie cegieł w otwory okienne stają się one częściami składowymi nieruchomości wspólnej na mocy art. 47 § 2 k.c. Z powyższego wynika, że dokonanie czynności, chociażby niepełnego zamurowania otworów, stanowi bezpośrednią ingerencję w nieruchomość wspólną[49].

Na koniec wymaga zaakcentowania problematyka statusu prawnego parapetów, a więc znajdujących się pod oknami poziomych wykończeń ścian, z którymi to są połączone. Parapety dzielą się na zewnętrzne (związane z elewacją budynku) oraz wewnętrzne (będąc zazwyczaj wykończeniem powierzchni pomieszczenia). W zależności od umiejscowienia oraz budowy parapet może zostać uznany za część składową lokalu albo część nieruchomości wspólnej.

Urządzenia jako elementy nieruchomości wspólnej                                          

Za urządzenia[50] stanowiące nieruchomość wspólną uważa się elementy, które w różnym stopniu są związane z własnością co najmniej dwóch wyodrębnionych lokali. Należy dodać, że urządzenia niezbędne do prawidłowego i zgodnego z przewidzianą funkcją korzystania, podobnie jak inne części składowe lokalu, mogą być położone poza nim.Obowiązujące przepisy nie nakładają bowiem obowiązku, aby samodzielny lokal wyposażony był we wszystkie niezbędne urządzenia. Prowadzi to do wniosku, że urządzenia te mogą znajdować się poza lokalem, np. urządzenia do gromadzenia odpadów (zsyp śmieci) oraz urządzenia sanitarne, jednak nie mogą być położone w innym samodzielnym lokalu oraz muszą znajdować się w obrębie tej samej nieruchomości gruntowej. Sytuacja ta wywołuje niekiedy wątpliwości co do statusu prawnego tychże, albowiem zamiast bycia częścią składową lokalu mogą one stanowić przedmiot współwłasności jako element nieruchomości wspólnej[51]. Wymaga we wstępie także wskazanie, iż ustawodawca posłużył się pojęciem „urządzenia”, które to nie jest zdefiniowane w omawianej ustawie. Według słownikowego znaczenia „urządzenie” jest przedmiotem umożliwiającym wykonanie określonego procesu, często będącym zespołem połączonych ze sobą części stanowiących funkcjonalną całość, służącym do określonych celów[52] (np. do przetwarzania energii, wykonywania określonej pracy mechanicznej, przetwarzania informacji, mający określoną formę budowy w zależności od spełniających parametrów pracy i celu przeznaczenia). Z powyższego wynika, że każde urządzenie ma odpowiadającą jego istocie budowę, w ramach której to współistnieją ze sobą funkcjonalnie sprzężone elementy. Elementy te są częściami składowymi urządzenia (na mocy art. 47 § 2 k.c.), gdyż nie mogą zostać od niego odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Ipso facto nie każdy połączony z urządzeniem element jest automatycznie jego integralną częścią, nie każdy bowiem stanowi część składową urządzenia.Sąd Najwyższy stwierdził, że o tym, czy określone elementy stanowią części składowe jednej rzeczy złożonej, rozstrzyga obiektywna ocena gospodarczego znaczenia istniejącego między nimi fizycznego i funkcjonalnego powiązania. Jeśli są one powiązane fizycznie i funkcjonalnie, tak że tworzą razem gospodarczą całość, stanowią części składowe jednej rzeczy złożonej, choćby całość ta dała się technicznie łatwo zdemontować[53]. Takie fizyczne i funkcjonalne połączenie w sposób trwały kilku samodzielnych elementów, że tworzą one całość w sensie gospodarczym, sprawia, iż rzeczą w rozumieniu art. 45 k.c. jest ta właśnie całość[54]. Do urządzeń stanowiących elementy pojęcia „nieruchomości wspólnej”, w zależności od stanu faktycznego, zalicza się:

  • dźwig (rozumiany jako wyciąg pionowy, pot. winda). Stanowi rodzaj zainstalowanej na stałe dźwignicy[55] przeznaczonej do przemieszczania ludzi lub rzeczy wzdłuż prowadnic[56] w pionowym lub pochylonym szybie dźwigowym[57]. Może składać się m.in. z takich części składowych jak: kabina lub podstawa ładunkowa, cięgna (liny), zawiesia, sztywne mechanizmy (śruby, zębatki, tłoczyska), chwytacze, system sterowania[58]. Dźwig co do zasady będzie urządzeniem należącym do części nieruchomości wspólnej, nawet jeżeli odpowiednia jego budowa umożliwia wjazd bezpośrednio do lokalu. Kryterium decydującym na równi z pozostałymi przypadkami będzie funkcja, jaką pełni urządzenie, tj. czy jest przeznaczone do użytku dla więcej niż jednego lokalu (przy czym faktyczne korzystanie nie ma w tym kontekście znaczenia);
  • urządzenia przeznaczone do użytku dla osób niepełnosprawnych. Wykorzystywane w przestrzeni nieruchomości wspólnej, np. wspólnej klatce schodowej, wejściu do budynku, w którym znajdują się lokale;
  • instalacja domofonowa. Dzieli się w szczególności na trzy podstawowe elementy: zainstalowany w lokalu domofon, przewody oraz panel zbiorczy usytuowany przy wejściu do budynku. Cała instalacja domofonowa w budynku w znaczeniu funkcjonalnym stanowi jedną niepodzielną całość, a w praktyce obrotu występujące w lokalach domofony są ujednolicone. Następnie pozostałe elementy instalacji, obejmujące głównie przewody i panel zbiorczy, należeć będą do nieruchomości wspólnej jako służące więcej niż jednemu lokalowi;
  • instalacje doprowadzające i odprowadzające media i inne substancje.

Odnośnie do urządzeń doprowadzających i odprowadzających media i inne substancje należy zaaprobować stanowisko, że elementem nieruchomości wspólnej są zarówno elementy instalacji doprowadzające i odprowadzające poszczególne media znajdujące się poza poszczególnymi lokalami, jak i elementy znajdujące się w wydzielonych lokalach[59] ‒ będące elementami tzw. instalacji wewnętrznej odbiorcy (a zatem niestanowiące urządzeń przesyłowych w rozumieniu art. 49 k.c.[60]). Instalacja doprowadzająca i odprowadzająca media nie służy bowiem do wyłącznego użytku właścicieli lokali, albowiem jej funkcją jest zarówno transportowanie mediów do lokali, jak i wspólnych części budynku, nawet jeśli znajduje się w danym lokalu[61]. W konsekwencji za dopuszczalne należy m.in. uznać podjęcie przez właścicieli lokali uchwały o wymianie ciepłomierzy i wodomierzy zlokalizowanych po zaworach zamykających dopływ wody czy ciepła do danego lokalu.

  • przewody wentylacyjne, klimatyzacyjne, dymowe i spalinowe[62].

Podsumowanie

Przeprowadzona w niniejszym opracowaniu analiza prowadzi do wniosku, iż na pojęcie „nieruchomość wspólna” w świetle art. 3 ust. 2 u.w.l. składa się wiele elementów, z czego część z nich stanowi trzon definicyjny (tj. 1) grunt, 2) części budynku, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, oraz 3) urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali). W zakres tego pojęcia wchodzą także elementy cząstkowe, których występowanie, a także prawna kwalifikacja, powinny być ad casum oceniane z uwzględnieniem specyfiki badanej nieruchomości wspólnej. Dokonane w niniejszym artykule wyszczególnienie może być pomocne zwłaszcza w tych sytuacjach, które budzą w praktyce wątpliwości.

Ustalając status prawny poszczególnych elementów, należy każdorazowo badać i oceniać pełnione przez nie funkcje. Przy czym dla powyższego nie ma znaczenia faktyczne ich wykorzystywanie. W oderwaniu od konkretnego przypadku należy zwrócić uwagę, że pewne elementy mogą potencjalnie posiadać różny status prawny. Jednakże dopiero gdy w danym stanie rzeczy funkcje elementu wykraczają poza wyłączną domenę odrębnego lokalu, a więc gdy dany element z założenia przeznaczony jest do użytku większej ilości właścicieli lokalu niż tylko jednego lokalu (bez względu jednak na to, ilu z nich je faktycznie wykorzystuje), powinien z zasady zostać uznany za należący do nieruchomości wspólnej.

Bibliografia:

Balwicka-Szczyrba M. (red.), Zarząd majątkiem wspólnym. Komentarz, Warszawa 2016.

Bończyk-Kucharczyk E., Wspólnota mieszkaniowa. Komentarz, Warszawa 2010.

Niewiadomski Z. (red.), Prawo budowlane. Komentarz, Warszawa 2011.

Gniewek E., Nieruchomość wspólna według ustawy o własności lokali, „KPP” 1995, nr 2.

Gniewek E. (red.), System Prawa Prywatnego. Prawo rzeczowe, t. 3, Warszawa 2013.

Ignatowicz J., Komentarz do ustawy o własności lokali, Warszawa 1995.

Myczkowski L., Własność budynków i lokali oraz inne prawa rzeczowe w praktyce, Warszawa 2005.

Nazar M., Odrębna własność lokali (Wybrane zagadnienia), „PiP” 1995, nr 10-11.

Watrakiewicz M., Nieruchomość wspólna według ustawy o własności lokali, „KPP” 2020, z. 3.

Szolginia W., Architektura. Mini-encyklopedia, Warszawa 1992.

Tajchman J., Stolarka okienna w Polsce, rozwój i problematyka konserwatorska, Warszawa 1990.

Orzecznictwo

Wyrok SA w Warszawie z 16 stycznia 2014 r., I ACa 763/13, LEX nr 1430884.

Wyrok SA w Szczecinie z 29 grudnia 2016 r., I ACa 523/16, LEX nr 2250005.

Wyrok SA w Szczecinie z 15 stycznia 2015 r., I ACa 727/14, LEX nr 1734668.

Wyrok SN z 21 lutego 2002 r., IV CKN 751/00, OSNC 2003/2/21.

Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 23 maja 2018 r., II SA/Go 89/18, LEX nr 2500033.

Wyrok SA w Szczecinie z 10 września 2015 r., I ACa 356/15, LEX nr 1957394.

Wyrok NSA z 11 marca 2020 r., II FSK 1044/18, LEX nr 2979694.

Wyrok NSA z 9 stycznia 2019 r., II OSK 3465/18, LEX nr 2604876.

Wyrok WSA w Białymstoku z 6 marca 2018 r., II SA/Bk 517/17, LEX nr 2464855.

Wyrok WSA w Gdańsku z 4 stycznia 2017 r., II SA/Gd 584/16, LEX nr 2201228.

Wyrok WSA w Poznaniu z 5 listopada 2014 r., IV SA/Po 628/14, LEX nr 1550520.

Wyrok WSA w Gdańsku z 5 czerwca 2013 r., II SA/Gd 175/13, LEX nr 1368685.

Wyrok WSA w Opolu z 27 października 2009 r., II SA/Op 250/09, LEX nr 573811.

Wyrok WSA w Gliwicach z 19 sierpnia 2009 r., II SA/Gl 41/09.

Wyrok NSA z 12 kwietnia 2013 r., II OSK 2472/11.

Wyrok NSA z 12 kwietnia 2013 r., II OSK 2472/11, LEX nr 1337377.

Wyrok NSA z 23 października 2015 r., II OSK 1245/14, LEX nr 1817516.

Wyrok WSA w Krakowie z 21 listopada 2006 r., II SA/Kr 1820/03, LEX nr 721264.

Wyrok NSA w Warszawie z 9 maja 2014 r., II OSK 2955/12.

Wyrok NSA z 28 czerwca 2018 r., II OSK 1967/16, LEX nr 2550410.

Wyrok WSA w Warszawie z 24 września 2008 r., I SA/Wa 603/08, LEX nr 566545.

Wyrok NSA w Warszawie z 27 sierpnia 2009 r., II OSK 881/09, LEX nr 552887.

Wyrok WSA w Poznaniu z 19 lipca 2017 r., II SA/Po 866/16, LEX nr 2336402.

Wyrok WSA w Gdańsku z 17 stycznia 18 r., II SA/Gd 756/17, LEX nr 2439401.

Wyrok SA w Poznaniu z 31 stycznia 06 r., I ACa 741/05, LEX nr 186151.

Wyrok WSA w Gliwicach z 5 listopada 2019 r., I SA/Gl 114/19, LEX nr 2743326.

Wyrok WSA w Krakowie z 26 stycznia 2012 r., I SA/Kr 1919/11, LEX nr 1109630.

Wyrok WSA w Kielcach z 24 maja 2012 r., I SA/Ke 172/12, LEX nr 1170250.

Wyrok WSA w Gliwicach z 8 grudnia 2017 r., I SA/Gl 1015/17, LEX nr 2414148.

Wyrok NSA z 11 maja 2016 r., II FSK 1581/15, LEX nr 2032356.

Wyrok SA w Katowicach z 12 maja 2015 r., I ACa 1113/14, LEX nr 1740620.

Wyrok SA w Katowicach z 13 sierpnia 2013 r., I ACa 484/13, LEX nr 1366078.

Wyrok SA w Warszawie z 11 stycznia 2011 r., I ACa 733/10, LEX nr 1286399.

Wyrok SN z 7 marca 2003 r., III RN 29/02.

Wyrok WSA w Gdańsku z 29 kwietnia 2009 r., I SA/Gd 161/09, LEX nr 507127.

Wyrok SN z 8 listopada 2012 r., I CSK 49/12, OSNC 2013/6/76.

Wyrok SA w Warszawie z 23 stycznia 2007 r., VI ACa 661/06.

Wyrok SA w Katowicach z 13 sierpnia 2013 r., I ACa 484/13, LEX nr 1366078.

Wyrok SN z 28 czerwca 2002 r., I CK 5/02.

Wyrok SA w Białymstoku z 5 maja 2017 r., I ACa 961/17, LEX nr 2302113.

Wyrok WSA w Lublinie z 10 stycznia 2019 r., II SA/Lu 776/18, LEX nr 2633372.

Wyrok SO we Wrocławiu z 19 lutego 2013 r., I C 1466/11, LEX nr 1848194.

Wyrok WSA w Lublinie z 12 kwietnia 2017 r., II SA/Lu 1185/16, LEX nr 2316112.

Uchwała SN z 17 kwietnia 2009 r., III CZP 9/09, OSNC 2010, nr 1, poz. 4.

Uchwała SN z 7 marca 2008 r., III CZP 10/08, OSNC 2009/4/51.

Uchwała SN z 7 marca 2008 r., III CZP 10/08, OSNC 2009/4/51.

Uchwała SN z 7 marca 2008 r., II CZP 10/08, GSP-Prz.Orz. 2009/4/85-92.

Uchwała SN z 7 marca 2008 r., II CZP 10/08.

Uchwała SN z 21 listopada 2013 r., III CZP 65/13, OSNC 2014/7-8/71.

Postanowienie SN z 14 lipca 2010 r., V CSK 31/10, OSNC 2011/2/20.

[1] L. Myczkowski, Własność budynków i lokali oraz inne prawa rzeczowe w praktyce, Warszawa 2005, s. 171.

[2] Zob. E. Bończyk-Kucharczyk, Wspólnota mieszkaniowa. Komentarz, Warszawa 2010, s. 139, krytycznie o wyroku WSA w Gliwicach z 22 stycznia 2010 r., II SA/Gl 115/09, LEX nr 600123.

[3] Zob. szerzej M. Balwicka-Szczyrba [w:] M. Balwicka-Szczyrba (red.), Zarząd majątkiem wspólnym. Komentarz, Warszawa 2016, s. 150.

[4] Zob. wyrok SA w Warszawie z 16 stycznia 2014 r., I ACa 763/13, LEX nr 1430884; zob. także wyrok SA w Szczecinie z 29 grudnia 2016 r., I ACa 523/16, LEX nr 2250005.

[5] Wyrok SA w Szczecinie z 15 stycznia 2015 r., I ACa 727/14, LEX nr 1734668.

[7] Tak m.in. M. Balwicka-Szczyrba [w:] Komentarz…, s. 153; J. Pisuliński [w:] E. Gniewek (red.), System Prawa Prywatnego. Prawo rzeczowe, t. 3, Warszawa 2013, s. 736 i nast.; M. Nazar, Odrębna własność lokali (Wybrane zagadnienia), „PiP” 1995, z. 10‒11, s. 30; Tak też m.in. wyrok SN z 21 lutego 2002 r., IV CKN 751/00, OSNC 2003/2/21.

[8] M. Nazar, ibidem.

[9] Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 23 maja 2018 r., II SA/Go 89/18, LEX nr 2500033.

[10] Zob. szerzej M. Balwicka-Szczyrba [w:] Komentarz…, s. 150.

[11] Tak m.in. E. Gniewek, Nieruchomość wspólna według ustawy o własności lokali, „KPP” 1995, z. 2, s.171; J. Pisuliński [w:] E. Gniewek (red.), System Prawa Prywatnego. Prawo rzeczowe, t. 3, s. 773; M. Watrakiewicz, Nieruchomość wspólna według ustawy o własności lokali, „KPP” 2020, z. 3, s. 641; Zob. szerzej M. Balwicka-Szczyrba [w:] Komentarz…, s. 150.

[12] Uchwała SN z 17 kwietnia 2009 r., III CZP 9/09, OSNC 2010, nr 1, poz. 4; Zob. też glosa aprobująca A. Sylwestrzak do uchwały SN z 17 kwietnia 2009 r., III CZP 9/09, „MoP” 2010, nr 2, str. 116‒117.

[13] Zob. wyrok SA w Szczecinie z 10 września 2015 r., I ACa 356/15, LEX nr 1957394.

[14] Zob. wyrok NSA z 11 marca 20 r., II FSK 1044/18, LEX nr 2979694; wyrok NSA z 9 stycznia 2019 r., II OSK 3465/18, LEX nr 2604876; wyrok WSA w Białymstoku z 6 marca 2018 r., II SA/Bk 517/17, LEX nr 2464855; wyrok WSA w Gdańsku z 4 stycznia 2017 r., II SA/Gd 584/16, LEX nr 2201228; wyrok WSA w Poznaniu z 5 listopada 2014 r., IV SA/Po 628/14, LEX nr 1550520; wyrok WSA w Gdańsku z 5 czerwca 2013 r., II SA/Gd 175/13, LEX nr 1368685; wyrok WSA w Opolu z 27 października 2009 r., II SA/Op 250/09, LEX nr 573811.

[15] J. Dessoulavy-Śliwiński [w:] Z. Niewiadomski (red.), Prawo budowlane. Komentarz, Warszawa 2011, s. 384 i nast.

[16] W literaturze dominuje pogląd, że „urządzony plac zabaw” z piaskownicami, huśtawkami, drabinkami itd., stanowiący pewien zespół obiektów na wzór ogródka jordanowskiego, nie może być traktowany jako obiekt małej architektury, gdyż nie jest obiektem o niewielkich gabarytach, mimo iż poszczególne z urządzeń wchodzących w skład wyposażenia tego obiektu zalicza się do obiektów małej architektury; zob. wyrok WSA w Gliwicach z 19 sierpnia 2009 r., II SA/Gl 41/09, opubl. CBOSA, www.nsa.gov.pl; a także wyrok NSA z 12 kwietnia 2013 r., II OSK 2472/11. Przy czym niekiedy plac zabaw jako pewien zespół obiektów może spełniać warunki uznania za obiekt małej architektury; por. wyrok NSA z 12 kwietnia 2013 r., II OSK 2472/11, LEX nr 1337377. Powyższe nie ma jednak wpływu na kwalifikację do części nieruchomości wspólnej, gdyż ważne jest przede wszystkim położenie danej części składowej nieruchomości oraz trwały związek funkcjonalny z nieruchomością wspólną.

[17] Konstrukcjami podobnymi, jednak zazwyczaj połączonymi z budynkiem, są m.in. ogrody zimowe, pomieszczenia typu sunroom, oazy ze szkła, dachy tarasowe.

[18] Wyrok NSA z 23 października 2015 r., II OSK 1245/14, LEX nr 1817516.

[19] Por. wyrok WSA w Krakowie z 21 listopada 2006 r., II SA/Kr 1820/03, LEX nr 721264; a także wyrok NSA w Warszawie z 9 maja 2014 r., II OSK 2955/12, opubl. www.nsa.gov.pl [dostęp: 1 listopada 2020 r.]; wyrok NSA z 28 czerwca 2018 r., II OSK 1967/16, LEX nr 2550410.

[20] Art. 8 ust. 1 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz.U. z 1985 r., nr 14, poz. 60).

[21] Przepisy techniczno-budowlane nie definiują i nie posługują się pojęciem „parking”. Termin ten należy rozumieć jako miejsce (pewien wyodrębniony obszar) wyznaczone do czasowych postojów pojazdów samochodowych na placu, ulicy lub innej przestrzeni, a także jako wyznaczone miejsce służące do odstawiania (parkowania) pojazdów mechanicznych lub innych środków komunikacji. W zależności od formy budowlanej można wyróżnić parkingi terenowe oraz garaż, czyli parking będący samodzielnym obiektem budowlanym albo częścią innego obiektu (https://encyklopedia.pwn.pl [dostęp: 1 listopada 2020 r.]).

[22] Art. 4 pkt 1 ustawy, ibidem; Por. wyrok WSA w Warszawie z 24 września 2008 r., I SA/Wa 603/08, LEX nr 566545; wyrok NSA w Warszawie z 27 sierpnia 2009 r., II OSK 881/09, LEX nr 552887; wyrok WSA w Poznaniu z 19 lipca 2017 r., II SA/Po 866/16, LEX nr 2336402; wyrok WSA w Gdańsku z 17 stycznia 2018 r., II SA/Gd 756/17, LEX nr 2439401.

[23] M. Balwicka-Szczyrba [w:] Komentarz…, s. 152.

[24] E. Bończyk-Kucharczyk, Wspólnota mieszkaniowa. Komentarz, Warszawa 2010, s. 73.

[25] J. Ignatowicz, Komentarz do ustawy o własności lokali, Warszawa 1995, s. 33.

[26] M. Balwicka-Szczyrba [w:] Komentarz…, s. 152.

[27] Wyrok SA w Poznaniu z 31 stycznia 2006 r., I ACa 741/05, LEX nr 186151.

[28] Zob. wyrok WSA w Gliwicach z 5 listopada 2019 r., I SA/Gl 114/19, LEX nr 2743326; wyrok WSA w Krakowie z 26 stycznia 2012 r., I SA/Kr 1919/11, LEX nr 1109630; wyrok WSA w Kielcach z 24 maja 2012 r., I SA/Ke 172/12, LEX nr 1170250; wyrok WSA w Gliwicach z 8 grudnia 2017 r., I SA/Gl 1015/17, LEX nr 2414148, a także wyrok NSA z 11 maja 2016 r., II FSK 1581/15, LEX nr 2032356.

[29] Ze względu na przeznaczenie oraz konstrukcję w literaturze wyróżnia się różne rodzaje ścian. Należą do nich: ściany nośne, które przenoszą wszystkie obciążenia własne i przejęte z innych elementów konstrukcji. Ściany samonośne, przenoszące wyłącznie ciężar własny. Ściany nienośne (osłonowe), które przenoszą ciężar własny i obciążenie wywołane parciem wiatru. Ściany konstrukcyjno-osłonowe, które to przenoszą ciężar własny, obciążenia wywołane parciem wiatru oraz obciążenia innych elementów budowli. Ściany działowe, które oddzielają pomieszczenia wewnątrz obiektu budowlanego. Tym samym te ostatnie nie stanowią elementów konstrukcyjnych i nie mogą stanowić części nieruchomości wspólnej (https://uprawnienia-budowlane.pl/kryteria-wykonania-scian-w-budynku.html [dostęp: 1 listopada 2020 r.]).

[30] Tzw. lico budynku, czyli zewnętrzna powierzchnia ściany budynku ze wszystkimi znajdującymi się na niej elementami; wyrok SA w Katowicach z 12 maja 2015 r., I ACa 1113/14, LEX nr 1740620.

[31] Częściami składowymi będą m.in. ornamentacja, rynny, attyki, gzymsy, gargulce, tynki, opaski, zwieńczenia, okapy, obróbki, naczółki.

[32] Uchwała SN z 7 marca 2008 r., III CZP 10/08, OSNC 2009/4/51; a także wyrok SA w Katowicach z 13 sierpnia 2013 r., I ACa 484/13, LEX nr 1366078.

[33] Ibidem.

[34] Uchwała SN z 7 marca 2008 r., III CZP 10/08, OSNC 2009/4/51; Zob. też glosa M. Balwickiej-Szczyrby do uchwały SN z 7 marca 2008 r., II CZP 10/08, GSP-Prz.Orz. 2009/4/85-92.

[35] Por. W. Szolginia, Architektura. Mini-encyklopedia, Warszawa 1992; zob. https://encyklopedia.pwn.pl/ [dostęp: 1 listopada 2020 r.].

[36] Wyrok SA w Warszawie z 11 stycznia 2011 r., I ACa 733/10, LEX nr 1286399.

[37] Par. 102 z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2019 r., poz. 1065 t.j. z 7 czerwca 2019 r.).

[38] Wyrok SN z 7 marca 2003 r., III RN 29/02, „M. Podat.” 2003/5/29.

[39] Wyrok WSA w Gdańsku z 29 kwietnia 2009 r., I SA/Gd 161/09, LEX nr 507127.

[40] Wyrok SN z 8 listopada 2012 r., I CSK 49/12, OSNC 2013/6/76.

[41] Rozporządzenie MTiGM z 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz.U. z 1999 r., nr 43, poz. 430).

[42] Wyrok SA w Warszawie z 23 stycznia 2007 r., VI ACa 661/06, opubl. Apel.-W-wa 2008/2/91.

[43] Tak wyrok SA w Katowicach z 13 sierpnia 2013 r., I ACa 484/13, LEX nr 1366078.

[44] Ibidem.

[45] Zob. szerzej M. Balwicka-Szczyrba, glosa do uchwały SN z 7 marca 2008 r., II CZP 10/08, GSP-Prz.Orz. 2009/4/85-92.

[46] Postanowienie SN z 14 lipca 2010 r., V CSK 31/10, OSNC 2011/2/20.

[47] Por. J. Tajchman, Stolarka okienna w Polsce, rozwój i problematyka konserwatorska, Warszawa 1990.

[48] Uchwała SN z 21 listopada 2013 r., III CZP 65/13, OSNC 2014/7-8/71.

[49] Ibidem.

[50] Rozumiane jako mechanizm (zespół współpracujących ze sobą elementów) lub zespół mechanizmów, służący do wykonania określonych czynności (https://sjp.pwn.pl [dostęp 1 listopada 2020 r.]), a także jako przedmiot umożliwiający wykonanie określonego procesu, często stanowiący zespół połączonych ze sobą części stanowiących funkcjonalną całość, służący do określonych celów (np. do przetwarzania energii, wykonywania określonej pracy mechanicznej, przetwarzania informacji, mający określoną formę budowy w zależności od spełniających parametrów pracy i celu przeznaczenia), https://wikipedia.org [dostęp: 1 listopada 2020 r.].

[51] Zob. E. Bończak-Kucharczyk, op. cit., s. 113.

[52] https://sjp.pwn.pl [dostęp 1 listopada 2020 r.].

[53] Wyrok SN z 28 czerwca 2002 r., I CK 5/02, „Pr. Bankowe” 2002/12/17.

[54] Wyrok SA w Białymstoku z 5 maja 2017 r., I ACa 961/17, LEX nr 2302113.

[55] Dźwignice, czyli grupa urządzeń dźwigowo-transportowych służących do przemieszczania pionowego i poziomego ładunków, zwierząt i ludzi na niewielkie odległości, w ruchu przerywanym. Dźwignice stanowią liczną grupę środków tzw. transportu bliskiego, a ich eksploatacja wymaga odpowiednich kwalifikacji, https://encyklopedia.pwn.pl [dostęp: 1 listopada 2020 r.].

[56] Prowadnica to część mechanizmu mająca za zadanie przemieszczenie elementu ruchomego po zadanym torze, realizująca najczęściej ruch prostoliniowy; https://encyklopedia.pwn.pl [dostęp: 1 listopada 2020 r.].

[57] Szyb dźwigowy, określany również jako rdzeń, trzon, czyli obudowany kanał, przestrzeń w konstrukcji budynku, w której porusza się dźwig (najczęściej o przekroju prostokątnym); https://encyklopedia.pwn.pl [dostęp: 1 listopada 2020 r.].

[58] W mowie potocznej dźwigami błędnie określane są żurawie oraz suwnice, które przeznaczone są głównie do prac budowlanych, https://encyklopedia.pwn.pl [dostęp: 1 listopada 2020 r.].

[59] Tak m.in. J. Pisuliński (w: ) System Prawa Prywatnego. Prawo rzeczowe, t. 3, E. Gniewek red., Warszawa 2013, s. 730.Tak też wyrok WSA w Białymstoku, I ACa 71/14, LEX nr 1473644.

[60] Na temat urządzeń przesyłowych zob. szerzej M. Balwicka-Szczyrba, Korzystanie z nieruchomości  przez przedsiębiorców przesyłowych- właścicieli urządzeń przesyłowych, Warszawa 2015, s. 33 i nast.

[61] Przeciwnie wskazuje się, iż instalacja wodna i grzewcza w części służącej doprowadzeniu wody i ciepła do poszczególnych lokali, począwszy od zaworów zamykających dopływ wody i ciepła do lokalu, nie stanowi elementu nieruchomości wspólnej – zob. wyrok S. Apel. w Warszawie z 19 lipca 2013 r., LEX nr 1369389.

[62] Zob. szerzej wyrok WSA w Lublinie z 10 stycznia 19 r., II SA/Lu 776/18, LEX nr 2633372; Wyrok SO we Wrocławiu z 19 lutego 13 r., I C 1466/11, LEX nr 1848194; Wyrok WSA w Lublinie z 12 kwietnia 17 r., II SA/Lu 1185/16, LEX nr 2316112

PODOBNE ARTYKUŁYWIĘCEJ OD AUTORA