Overview of the decisions of the Polish Supreme Court
In the resolution of February 27, 2020 (case file no. III CZP 59/19), the Polish Supreme Court indicated that the failure to ensure that all owners of premises can participate in the voting on a resolution adopted through the individual collection of votes may justify the court’s repeal of a resolution, if it had or could have had an impact on its content. The Supreme Court has taken the stand on the binary perspective presented in the jurisprudence important for lawyers regarding the payment for renting a replacement vehicle. Incurring by the injured party the obligation to pay the rent of a replacement vehicle constitutes damage within the meaning of the Article 361 § 2 of the Polish Civil Code in an incidental relationship during a traffic accident. In addition, in the Resolution of February 27, 2020 (case file no. III CZP 56/19) the Polish Supreme Court indicated that the prosecutor’s action, brought in a case for the determination of the ineffectiveness of recognition of paternity after the birth of a child conceived following a medically assisted procreation procedure using reproductive cells from an anonymous donor, may be dismissed by the court as contrary to the principles of social coexistence.
Keywords: the Polish Supreme Court, housing association, property, gambling, the National Revenue Administration [Polish: Krajowa Administracja Skarbowa], perpetual usufruct
Słowa kluczowe: Sąd Najwyższy, wspólnota mieszkaniowa, własność, hazard, Krajowa Administracja Skarbowa, użytkowanie wieczyste
Sprawy z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 59/19
Niezapewnienie wszystkim właścicielom lokali udziału w głosowaniu nad uchwałą podejmowaną w trybie indywidualnego zbierania głosów może uzasadniać uchylenie przez sąd uchwały, jeżeli miało lub mogło mieć wpływ na jej treść.
Postanowieniem z 7 maja 2019 r. (I ACa 682/18) Sąd Apelacyjny w Gdańsku, działając na podstawie art. 390 § 1 k.p.c., przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne: „czy niezapewnienie wszystkim właścicielom udziału w głosowaniu nad uchwałą członków wspólnoty mieszkaniowej w trybie indywidualnego zbierania głosów, wyrażającą zgodę na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, narusza przepisy art. 23 ust. 1 i 2 w zw. z art. 6 zdanie pierwsze i art. 27 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 737) w taki sposób, że uchwały tej nie można uznać za podjętą przez ogół właścicieli?”.
Zagadnienie prawne powstało przy rozpoznawaniu przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku apelacji pozwanej wspólnoty mieszkaniowej od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku, który 25 maja 2018 r. uwzględnił powództwo o uchylenie dwóch uchwał wspólnoty mieszkaniowej, podjętych w sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących wyrażenia zgody na sprzedaż napoi alkoholowych w lokalach użytkowych (XVC 1133/17). Rozstrzygnięcie zapadło na tle następującego stanu faktycznego, a mianowicie członek zarządu wspólnoty mieszkaniowej, a jednocześnie właściciel jednego z lokali użytkowych, wynajmowanych na działalność związaną ze sprzedażą alkoholu, przygotował projekty uchwał i uzyskał upoważnienie od trzech pozostałych członków zarządu do zbierania głosów pod przedmiotowymi uchwałami. Telefonował do niektórych członków wspólnoty z prośbą o ich poparcie, a następnie przesyłał e-mailowo tym osobom projekty uchwał wraz z kartą do głosowania i prośbą o jej wypełnienie. We wspólnocie obowiązywała zasada e-mailowego głosowania nad uchwałami. Korespondencja e-mailowa dotycząca ww. uchwał nie została skierowana do wszystkich członków wspólnoty, a jedynie do tych, którzy zostali uprzedzeni o jej otrzymaniu. Powód nie odebrał telefonu. Na jego adres e-mailowy została wysłana wiadomość zawierająca dwie uchwały z kartą do głosowania z prośbą o oddanie głosu oraz przesłanie zeskanowanej, podpisanej karty. Powód nie zapoznał się z treścią wiadomości elektronicznej. Procedura zbierania głosów trwała około 10 dni i zakończyła się po uzyskaniu większości głosów. Za przyjęciem uchwały opowiedziało się 59,17% udziałów w nieruchomości wspólnej. Uchwały zostały rozesłane do członków wspólnoty. Również powód otrzymał wiadomość elektroniczną z informacją o treści uchwał podjętych w drodze indywidualnego zbierania głosów. Następnie odbyło się zebranie wspólnoty mieszkaniowej poświęcone wyjaśnieniu zgłaszanych przez właścicieli wątpliwości dotyczących podjętych uchwał, na którym mimo wcześniejszego zawiadomienia powód nie był obecny.
Sąd pytający zarysował dwa przeciwstawne poglądy pojawiające się w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych. Pierwszy z tych poglądów sprowadza się do tezy, że niezapewnienie wszystkim właścicielom udziału w głosowaniu nad uchwałą wyrażającą zgodę na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu narusza przepisy art. 23 ust. 1 i 2 w zw. z art. 6 zdanie pierwsze i art. 27 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali oraz że taka uchwała nie może być uznana za podjętą przez ogół właścicieli. Określony w ustawie sposób głosowania indywidualnego oznacza bowiem, że niezbędne jest, aby zarząd przedstawił właścicielowi na piśmie projekt uchwały, a następnie odebrał od każdego właściciela lokalu jego głos ze wskazaniem, czy był on za, przeciw, czy też wstrzymał się on od głosu. Z art. 23 ust. 1 i 2 oraz art. 6 zd. 1 i art. 27 ustawy o własności lokali wynika, że wola większości członków wspólnoty jest wiążąca dla wszystkich tylko w sytuacji, gdy nie doszło do naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa. W konsekwencji podejmowanie uchwały w trybie indywidualnego zbierania głosów z ograniczeniem tylko do właścicieli oddających pozytywny głos nie może zostać uznane za uchwałę podjętą przez ogół właścicieli. Tylko w razie wykazania, że nie było możliwe odebranie głosów od wszystkich uprawnionych do głosowania, uzasadniony byłby wniosek, że uchwałę podjął ogół właścicieli (art. 6 u.w.l.), czyli wspólnota.
Jednakże zauważyć należy, że istnieją również prawne argumenty, przemawiające za uznaniem, że uchwała wspólnoty mieszkaniowej, wyrażająca zgodę na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu, która uzyskała wymaganą ustawowo większość głosów, jest skuteczna i wiąże ogół właścicieli lokali, nawet jeżeli nie wszystkim właścicielom zapewniono udział w głosowaniu przeprowadzonym w trybie indywidualnego zbierania głosów. Stąd też niezapewnienie wszystkim właścicielom udziału w głosowaniu nad uchwałą procedowaną w trybie indywidualnego zbierania głosów nie narusza przepisów art. 23 ust. 1 i 2 w zw. z art. 6 zdanie pierwsze i art. 27 ustawy o własności lokali w sposób, który uzasadniałby uchylenie uchwały, bez oceny merytorycznych przesłanek zaskarżenia uchwały i wpływu tego uchybienia na treść uchwały.
Analiza przepisów ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 737) prowadzi do wniosku, że ustawa ta dla skuteczności uchwały procedowanej w trybie indywidualnego zbierania głosów nie wymaga dla jej skutecznego podjęcia udziału w głosowaniu wszystkich właścicieli lokali. W myśl art. 6 ustawy o własności lokali ogół właścicieli, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości, tworzy wspólnotę mieszkaniową. Stosownie do art. 22 ust. 1 tej ustawy do podjęcia przez zarząd czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu potrzebna jest uchwała właścicieli lokali wyrażająca zgodę na dokonanie tej czynności oraz udzielająca zarządowi pełnomocnictwa do zawierania umów stanowiących czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu w formie przewidzianej prawem. Uchwała, o której mowa w art. 22 ust. 1 ww. ustawy, to uchwała, za której przyjęciem głosowała większość właścicieli lokali, zaś okoliczność, że nie zapewniono wszystkim właścicielom lokali udziału w głosowaniu przeprowadzonym w trybie indywidualnego zbierania głosów, choć stanowi uchybienie formalne, to pozostaje bez wpływu na ważność i skuteczność uchwały i nie daje podstaw do uchylenia uchwały, jeżeli nie wpłynęło na jej treść.
Za trafnością tego stanowiska przemawia treść art. 23 ust. 2 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. z 2019 r., poz. 737 ze zm.), który stanowi, że uchwały zapadają większością głosów właścicieli lokali, liczoną według wielkości udziałów, chyba że w umowie lub w uchwale podjętej w tym trybie postanowiono, że w określonej sprawie na każdego właściciela przypada jeden głos. Z przepisu tego wynika zatem, że również w trybie indywidualnego zbierania głosów uchwała zostaje podjęta z chwilą oddania głosów przez wymaganą większość właścicieli lokali. Ustawa o własności lokali nie wiąże ważności i skuteczności uchwały z zapewnieniem udziału właścicielom lokali w głosowaniu nad uchwałami, ale daje w tej kwestii prymat woli większości właścicieli lokali, co znajduje wyraz w liczbie głosów oddanych za przyjęciem określonej uchwały. Analiza dalszych przepisów ustawy o własności lokali prowadzi do wniosku, że ustawodawca nie określił szczegółowo procedury głosowania, jak też nie wprowadził regulacji, z której wynikałoby, że w głosowaniach wspólnoty mieszkaniowej muszą zawsze wziąć udział wszyscy właściciele lokali, jak też nie wprowadził obowiązku kontynuowania głosowania odbywającego się w trybie indywidualnego zbierania głosów do chwili oddania głosu przez wszystkich właścicieli lokali. W praktyce funkcjonowania wspólnot mieszkaniowych stosuje się zasadę, że głosowanie indywidualne kończy się z upływem określonego terminu, nawet jeżeli nie wszyscy właściciele oddali głos, bądź też właśnie z chwilą uzyskania wymaganej większości głosów za uchwałą. Nie sposób przy tym nie zwrócić uwagi, że w każdym z trybów głosowania – zgodnie z literalnym brzmieniem art. 23 ust. 2 ustawy o własności lokali – uchwała zapada z chwilą uzyskania wymaganej większości głosów i już z tą chwilą zostaje wprowadzona do obrotu prawnego. W kwestii tej zajął stanowisko Sąd Najwyższy, który określił moment podjęcia uchwały procedowanej w trybie indywidualnego zbierania głosów, wskazując, że data podjęcia uchwały w „udziałowym” systemie głosowania powinna z reguły odpowiadać dacie wyrażenia woli przez ostatniego z właścicieli uprawnionych do głosowania, chyba że ilość dotychczas głosujących właścicieli opowiedziała się za uchwałą o określonej treści, a głosy pozostałych właścicieli nie miały już istotnego znaczenia (wyrok Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 2008 r., II CSK 605/07).
Z powyższego można w konsekwencji wnioskować, że niepoinformowanie wszystkich właścicieli lokali o głosowaniu indywidualnym, nieprzedstawienie im projektu uchwały do zapoznania, co skutkuje niezapewnieniem wszystkim właścicielom udziału w głosowaniu, nie może mieć wpływu na ocenę skuteczności podjęcia uchwały, albowiem w tym trybie – zgodnie z dyspozycją art. 23 ust. 2 ustawy o własności lokali – zapada ona z chwilą oddania ostatniego głosu przesądzającego o uzyskaniu większości. Skoro żaden przepis ustawy o własności lokali nie przewiduje, że w głosowaniu przeprowadzonym zarówno na zebraniu właścicieli lokali, jak też w trybie indywidualnego zbierania głosów muszą wziąć udział wszyscy właściciele lokali, to uzyskanie stanowiska od właścicieli reprezentujących większość głosów/udziałów za przyjęciem uchwały i odstąpienie od zebrania głosów od pozostałych właścicieli nie niweczy bytu prawnego uchwały. Skoro nie ma przepisu, który określałby sankcję nieważności uchwały w takich przypadkach, nie można zatem stwierdzić, że ważność podjętej w tym trybie uchwały warunkowana jest udziałem w głosowaniu wszystkich właścicieli lokali czy też co najmniej umożliwieniem właścicielom takiego udziału. Oznacza to, że uchwała, która uzyskała większość ważnych głosów, jest skutecznie podjęta i funkcjonuje w obrocie prawnym, dopóki nie zostanie uchylona na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.
Należy w tym miejscu wyraźnie zaznaczyć, że każdy właściciel lokalu jest uprawniony do udziału w zebraniach właścicieli lokali, jak też w głosowaniach nad wszystkimi uchwałami, zarówno na zebraniu, jak też w trybie indywidualnego głosowania. Z całą stanowczością należy stwierdzić, że zarząd/zarządca nieruchomości wspólnej powinien dołożyć wszelkich starań, aby właściciele mogli w pełni realizować uprawnienia, jakie przyznaje im ustawa o własności lokali, zaś wszelkie odstępstwa od ww. powinności powinny stanowić uzasadniony wyjątek, gdyż prowadzą do uchybień proceduralnych, ograniczających właścicieli w ich uprawnieniach do współdziałania w zarządzie nieruchomością wspólną. Artykuł 27 ustawy o własności lokali stanowi, że każdy właściciel lokalu ma prawo i obowiązek współdziałania w zarządzie nieruchomością wspólną. Nie uchybia to jednak przepisom art. 21 ust. 1 i art. 22 ust. 1. Nierzadko zdarza się, że poszczególni właściciele lokali w danej wspólnocie mieszkaniowej nie wykazują zainteresowania sprawami dotyczącymi wspólnoty mieszkaniowej, np. nie uczestnicząc w zebraniach właścicieli. Ustawa nie przewiduje możliwości zastosowania jakichkolwiek sankcji wobec właścicieli lokali niewspółdziałających w zarządzie nieruchomością wspólną, a także nie wprowadza żadnych środków przymusu w celu ich zaktywizowania.
Niewątpliwie zaś wspólnym celem właścicieli lokali powinno być zapewnienie sprawnego i racjonalnego zarządzania nieruchomością wspólną, co w sprawach ważnych następuje poprzez podejmowanie uchwał. Uwarunkowania formalnoprawne dotyczące procesu podejmowania uchwał mają przede wszystkim doprowadzić do podjęcia uchwały przez właścicieli lokali. Uchybienia w tym zakresie nie powinny przesłonić istoty głosowania, którą jest uzyskanie stanowiska właścicieli lokali w sprawie ważnej dla funkcjonowania wspólnoty mieszkaniowej. Sąd Najwyższy, wypowiadając się w tej kwestii, zwrócił uwagę, że interpretacja wymogów formalnych nie może prowadzić do istotnych utrudnień funkcjonowania wspólnot, w szczególności tam, gdzie jest duża liczba właścicieli, a ich część nie wykazuje zainteresowania sprawami wspólnoty lub dotarcie do nich napotyka na poważne przeszkody. Z tego punktu widzenia istotne jest, czy mimo uchybienia przepisom proceduralnym ustawy lub statutu osiągnięty został cel, którego realizacji one służą (wyrok Sądu Najwyższego z 8 lipca 2004 r., IV CK 543/03; podobnie Sąd Najwyższy w wyroku z 16 października 2002 r., IV CKN 1351/00). Celem tym jest zazwyczaj uzyskanie stanowiska właścicieli lokali w sprawach ważnych dla funkcjonowania wspólnoty mieszkaniowej. Jednocześnie należy stanąć na stanowisku, że ustawodawca dał prymat woli większości właścicieli lokali, stawiając ją ponad formalizm w procesie podejmowania uchwał.
Wobec tego skoro ustawodawca nie sformułował żadnych sankcji, związanych z uchybieniami w procedurze podejmowania uchwał, to wnosić z tego można, że uchybieniom w tym zakresie nie nadał znaczenia nadrzędnego nad wyrażoną w uchwale wolą większości właścicieli lokali. Wniosek ten znajduje potwierdzenie także w treści art. 25 ustawy o własności lokali, który formułuje przesłanki zaskarżenia i podstawy uchylenia uchwały, do których przepis ten zalicza niezgodność uchwały z przepisami prawa lub z umową właścicieli lokali czy też naruszenie przez uchwałę zasad prawidłowego zarządzania nieruchomością wspólną lub naruszenie interesów właściciela lokalu w inny sposób. Wymaga w tym miejscu podkreślenia, że wszystkie przesłanki uzasadniające uchylenie uchwały odnoszą się wprost do samej uchwały, a więc do jej treści i skutków, jakie wywołuje, a nie do procedury jej podejmowania, co również skłania do tego, aby nie nadawać uchybieniom formalnym decydującego znaczenia, dopóki nie zostanie wykazane, że miały one wpływ na samą uchwałę.
Wyrok Sądu Najwyższego z 31 marca 2020 r., II CSK 124/19
1) Związanie prawomocnym wyrokiem skazującym (art. 11 k.p.c.) nie wyłącza poczynienia przez sąd w sprawie cywilnej ustaleń dotyczących okoliczności wyeliminowanych przez sąd karny z opisu czynu zabronionego, wskazujących na popełnienie przez księdza katolickiego przestępstw przy nadużyciu zaufania ofiary, wynikającego z zadań powierzonych sprawcy przez kościelne osoby prawne sprawujące nad nim zwierzchni nadzór.
2) W razie powierzenia przez instytuty zakonne duchownym zakonnym lub zakonnikom czynności służbowych do odpowiedzialności za szkody przez nich wyrządzone przy wykonywaniu tych czynności ma zastosowanie art. 430 k.c.
3) W świetle art. 430 k.c., jeżeli sprawca działał w celu osobistym (dla korzyści osobistej), a wykonywanie powierzonej czynności służbowej umożliwiło mu wyrządzenie szkody, zwierzchnik nie może skutecznie podnieść zarzutu, że podwładny wyrządził szkodę tylko przy sposobności (przy okazji) realizacji powierzonych zadań.
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 r., III CZP 68/19
Sędzia powołany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do pełnienia urzędu na stanowisku wyższego szczebla nie jest sędzią uprawnionym na podstawie art. 47b ustawy z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 288.) do rozpoznawania spraw w dotychczasowym miejscu służbowym po dniu powołania i bez delegacji, o której mowa w art. 77 § 1 pkt 1 tej ustawy.
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 r., III CZP 66/19
Obowiązek gminy finansowania oświetlenia ulic, placów i dróg publicznych, znajdujących się na jej terenie (art. 18 ust. 1 pkt 3 w związku z ust. 3 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2004 r. do 2 sierpnia 2015 r., t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 153, poz. 1504 ze zm.: t.j. z 2006 r. nr 89, poz. 625 ze zm.) nie obejmował podwyższonych kosztów oświetlenia drogi krajowej w takim zakresie, w jakim wynikały one z zaprojektowania i wybudowania urządzeń oświetleniowych o parametrach przewidzianych dla autostrady albo drogi ekspresowej.
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 r., III CZP 65/19
Zniszczenie budynku nie powoduje wygaśnięcia udziału w użytkowaniu wieczystym gruntu jako prawa związanego z odrębną własnością lokalu, który znajdował się w tym budynku.
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 r., III CZP 63/19
Zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym.
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 r., III CZP 44/19
Uchybienie przez właściciela nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, który wypowiedział wysokość opłaty rocznej, lub przez użytkownika wieczystego terminowi 14 dni do wniesienia sprzeciwu od orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego (art. 80 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 2204 ze zm.) powoduje odrzucenie sprzeciwu.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 62/19
Artykuł 29 ustawy z 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (Dz.U. z 2019 r., poz. 2363) nie znajduje zastosowania, jeżeli wierzyciel złożył wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego przed dniem wejścia w życie tej ustawy.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 58/19
Dopuszczalna jest zmiana wysokości stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego gruntu na podstawie art. 221 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 65) także w sytuacji, gdy – ze względu na zmianę wartości nieruchomości – wcześniej została już dokonana aktualizacja opłaty rocznej na podstawie art. 78 w związku z art. 77 ust. 1 u.g.n., w drodze wypowiedzenia wysokości opłaty rocznej, przy zastosowaniu stawki procentowej ustalonej przed wejściem w życie tej ustawy.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 57/19
1) Województwo ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za niezgodne z prawem działania lub zaniechania marszałka województwa realizowane przy wykonywaniu władzy publicznej w ramach zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, o których mowa w art. 75 ust. 1 ustawy z 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1121 ze zm.).
2) W procesie cywilnym o odszkodowanie za niezgodne z prawem działania lub zaniechania przy wykonywaniu zadań publicznych, o których mowa w art. 75 ust. 1 ustawy z 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1121 ze zm.), wszczętym przed dniem wejścia w życie ustawy z 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2018 r., poz. 2268 ze zm.), w miejsce pozwanego województwa nie wstępuje na podstawie art. 534 ust. 5 pkt 3 tej ustawy Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w Warszawie.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 56/19
Powództwo prokuratora, wytoczone w sprawie o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa dokonanego po urodzeniu się dziecka poczętego w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji z zastosowaniem komórek rozrodczych pochodzących od anonimowego dawcy, może być oddalone przez sąd jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 55/19
Obligatariuszowi przysługuje legitymacja do dochodzenia od dłużnika rzeczowego zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką zabezpieczającą roszczenia z obligacji wyemitowanych na podstawie ustawy z 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (t.j. Dz.U z 2001 r., nr 120, poz. 1300 ze zm.).
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., I CSK 592/19
Wprawdzie oczywista zasadność skargi w rozumieniu art. 3989 § 1 pkt 4 k.p.c. nie wymaga szerokiej motywacji, musi jednak mieć wsparcie w mocnych, jednoznacznych i dla każdego oczywistych stwierdzeniach i argumentach.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., II CSK 432/19
Ewentualne błędy procesowe sądu, niemieszczące się w hipotezie art. 379 k.p.c., nie powodują nieważności postępowania. Takie błędy mogą mieć znaczenie tylko wtedy, gdy wykazano ich istotny wpływ na wynik sprawy, jednak nie powodują nieważności postępowania.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., V CSK 327/19
Zawarcie umowy o treści odpowiadającej art. 9 ust. 1 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tj. z 8 sierpnia 2000 r. ze zm.), która nie spełnia wymogów ustępu drugiego, oznacza jedynie, że omawiany przepis nie ma do niej zastosowania, a nie że jest ona nieważna.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., IV CNP 22/19
Obowiązkiem strony jest wykorzystanie wszystkich istniejących w systemie środków prawnych i dopiero ich bezskuteczność lub brak może – w wypadku wystąpienia szkody – uzasadniać odpowiedzialność państwa. Pogląd ten odpowiada również tezie, że państwo demokratyczne, o rozwiniętym pierwiastku obywatelskim, musi wymagać od członków wspólnoty dbania o swoje prawne interesy i korzystania z dostarczanych przez prawo środków, w tym oczywiście środków zaskarżenia.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., II CSK 361/19
Możliwość zastosowania art. 121 pkt 4 w związku z art. 175 k.c. wchodzi w rachubę wówczas, gdy zainteresowany wykaże, że w ramach dopuszczalnych przed 1989 r. środków prawnych rzeczywiście podejmował próby odzyskania nieruchomości przejętej przez państwo na podstawie decyzji administracyjnej, uznanej następnie za nieważną, i próby te nie były skuteczne, albo że ich niepodjęcie wynikało z uzasadnionego zagrożenia dla niego samego lub jego bliskich; samo ogólne powołanie się na ówczesną sytuację społeczno-polityczną nie jest wystarczające do uznania, że nastąpiło zawieszenie lub przerwanie biegu zasiedzenia.
Sprawy z zakresu prawa karnego
Postanowienie Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III KK 8/20
Możliwość wstrzymania wykonania orzeczenia ma charakter wyjątkowy, jako odstępstwo od reguły wyrażonej w art. 9 § 2 k.k.w., według którego orzeczenie staje się wykonalne z chwilą uprawomocnienia. Korzystanie z rozwiązania przewidzianego w art. 532 k.p.k. może mieć miejsce tylko wówczas, gdy charakter zarzutów kasacyjnych wskazuje na oczywistą ich zasadność.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 20 lutego 2020 r., I KZ 6/20
1) Podstawy stosowania tymczasowego aresztowania określone w art. 258 § 2 k.p.k., przy spełnieniu przesłanek wskazanych w art. 249 § 1 i art. 257 § 1 k.p.k. i przy braku przesłanek negatywnych określonych w art. 259 § 1 i 2 k.p.k., stanowią samodzielne przesłanki szczególne stosowania tego środka zapobiegawczego. Przepis art. 258 § 2 k.p.k. wprowadza szczególny rodzaj domniemania istnienia obawy, że oskarżony, z uwagi na grożącą mu, w tej konkretnej sprawie, surową karę, będzie bezprawnie utrudniał postępowanie, co może stanowić samodzielną przesłankę szczególną stosowania tymczasowego aresztowania.
2) Przepis art. 257 § 2 k.p.k. należy odczytać pod kątem normy w nim zawartej, a nie sposobu jej wysłowienia. Odkodowanie tej normy jest następujące: sąd stosuje środek zapobiegawczy w postaci poręczenia majątkowego, a do czasu jego złożenia wobec istnienia przesłanek do stosowania środków zapobiegawczych uważa za konieczne stosowanie tymczasowego aresztowania, co powoduje, że poręczenie majątkowe zastąpi tymczasowe aresztowanie dopiero wtedy, gdy zostanie faktycznie wprowadzone do wykonania, tj. z chwilą przyjęcia określonego poręczenia majątkowego.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 13 lutego 2020 r., IV KO 172/19
Dobro wymiaru sprawiedliwości, które stanowi podstawę przekazania sprawy innemu sądowi równorzędnemu w oparciu o art. 37 k.p.k., to także realna możliwość osądzenia sprawy w innym sądzie, w sytuacji gdy stan zdrowia oskarżonego uniemożliwia mu stawiennictwo w sądzie właściwym, a czyni realny jego udział w postępowaniu w innym, bliższym jego miejsca zamieszkania sądzie.
Wyrok Sądu Najwyższego z 12 lutego 2020 r., III KK 323/19
1) Samo istnienie wyroków dotyczących popełnienia przestępstw określonych w art. 107 k.k.s. w obiegu prawnym nie oznacza, że doprowadzają one automatycznie do powstania stanu rzeczy osądzonej dla wszystkich innych zachowań polegających na naruszeniu art. 107 § 1 k.k.s., które miały miejsce w wymienionym w tym wyroku okresie i to na terytorium całej Polski.
2) Nie ulega wątpliwości, że prawomocne skazanie za przestępstwo z art. 107 § 1 k.k.s., popełnione w innym miejscu i innej konfiguracji osobowej i przy użyciu innych automatów, nawet przy uprzednim przyjęciu przez sąd skazujący za przestępstwa podobne działania w warunkach czynu ciągłego (art. 6 § 2 k.k.s.), w którym czas jego popełnienia obejmuje okres popełnienia obecnie osądzanego czynu z art. 107 § 1 k.k.s., nie stanowi przeszkody w postaci powagi rzeczy osądzonej, albowiem nie jest spełniony warunek tożsamości czynów.
3) Każdorazowe urządzanie gier na automatach wymaga podjęcia działań od nowa. Uwzględniając różnicę między sformułowaniem „ten sam zamiar” oraz zwrotem „taki sam zamiar”, należy stwierdzić, że nie spełnia przesłanki subiektywnej czynu ciągłego przypadek, w którym sprawca podejmuje poszczególne zachowania z nowym, pojawiającym się przed rozpoczęciem kolejnych zachowań zamiarem. W takiej sytuacji sprawca działa co prawda z takim samym zamiarem, lecz w odniesieniu do każdego zachowania innym, co wyklucza spełnienie warunku tożsamości, określonego w art. 6 § 2 k.k.s.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 11 lutego 2020 r., II KZ 7/20
Obrońca wyznaczony z urzędu, jako profesjonalista, zajmując stanowisko w przedmiocie ewentualnych podstaw wznowieniowych, bądź stwierdzając ich brak, ma pozycję autonomiczną i nie musi wyrażać w tym zakresie poglądów zbieżnych z reprezentowaną przez niego stroną. Nie ma również w takim wypadku znaczenia brak kontaktu osobistego obrońcy ze skazanym. Obrońca z urzędu wyznaczony w trybie art. 84 § 3 k.p.k. powoływany jest z racji zaufania do samego zawodu adwokata, a nie jak przy obronie z wyboru zaufania mocodawcy do określonego z imienia i nazwiska członka palestry. Każdy przy tym obrońca, w tym ustanowiony z wyboru, działa samodzielnie i chociaż bez wątpienia kontakt osobisty z osobą, którą ma bronić, jest tu pożądany, to nie można uznać go za bezwzględnie obowiązujący, tym bardziej w sytuacji, gdy chodzi wyłącznie o rozważenie, czy istnieją podstawy do złożenia wniosku o wznowienie postępowania.
Wyrok Sądu Najwyższego z 11 lutego 2020 r., I KS 2/20
Sama konieczność ponownej oceny przeprowadzonych dowodów nie mieści się w kręgu podstaw rozstrzygnięcia, o którym mowa w art. 437 § 2 in fine k.p.k., tj. wyroku kasatoryjnego, także i wówczas, gdy sąd odwoławczy zasadnie wykaże, jakich to kardynalnych uchybień art. 7 k.p.k. dopuścił się sąd meriti przy ocenie zebranych w sprawie dowodów.
Wyrok Sądu Najwyższego z 5 lutego 2020 r., III KK 1/20
1) Gdy sprawca tożsamego zachowania, za które już był uprzednio karany, prowadzi dalej swoją działalność, mimo że norma prawna typizująca określone przestępstwo nie została uchylona wprost albo – w przypadku przestępstw blankietowych – gdy nie uległy uchyleniu przepisy stanowiące podstawę wypełnienia takiego blankietu, nie może w sposób zasadny powołać się na konstrukcję błędu co do prawa.
2) Tożsamość czynów wyczerpujących znamiona przestępstwa z art. 107 § 1 k.k.s. należy wiązać nie tylko z określonym – tym samym – miejscem, w którym gry na automatach (gry hazardowe) były urządzane, lecz także z rodzajem automatów do gier i ich numerami, a więc ich indywidualną identyfikacją.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 5 lutego 2020 r., III KK 617/19
Stwierdzenie, że konieczne jest dopuszczenie opinii uzupełniającej albo nowej opinii, należy do sądu, a nie do strony postępowania, gdyż to organ orzekający decyduje o tym, czy treść ekspertyzy zasługuje na uznanie.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 4 lutego 2020 r., III KK 365/19
1) Przepis art. 337 § 1 k.p.k. może być zastosowany przez prezesa sądu (przewodniczącego wydziału, przewodniczącego składu orzekającego albo upoważnionego sędziego – art. 93 § 2 k.p.k.) tylko i wyłącznie w fazie wstępnej kontroli aktu oskarżenia. Nie jest zatem dopuszczalny zwrot aktu oskarżenia oskarżycielowi w omawianym trybie z rozprawy głównej.
2) Skoro akt oskarżenia (i inne jego surogaty) uruchamia postępowanie sądowe, to od samego początku powinien zostać wniesiony przez podmiot uprawniony. Jeżeli tak się nie stało, to uruchomione postępowanie sądowe podlega umorzeniu, jako że od początku brak jest skutecznego impulsu procesowego, aby można było kontynuować procedowanie, a braku tego nie można usunąć.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., I KK 72/19
Jeżeli urządzanie gry hazardowej w postaci gry na automatach (art. 1 ust. 2 w zw. z art. 2 ust. 3 i 5 ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 165 ze zm.) wymaga uzyskania koncesji na kasyno gry (art. 6 ust. 1 tej ustawy), a koncesja taka udzielana jest w odniesieniu do jednego kasyna, prowadzonego w ściśle określonym (geograficznie) miejscu (art. 41 ust. 1, art. 42 pkt 3 i art. 35 pkt 5 tej ustawy), to zachowanie osoby, która, nie posiadając koncesji na prowadzenie kasyna, podejmuje działanie w postaci urządzania gry na automatach w różnych miejscach (miejscowościach, lokalach), stanowi każdorazowo – od strony prawnokarnej – inny czyn, podjęty z zamiarem naruszenia tych przepisów w każdym z tych miejsc. Uprzednie prawomocne skazanie za przestępstwo z art. 107 § 1 k.k.s., popełnione w innym miejscu, w warunkach czynu ciągłego (art. 6 § 2 k.k.s.), w którym czas jego popełnienia obejmuje okres popełnienia czynu z art. 107 § 1 k.k.s., co do którego toczy się jeszcze postępowanie karnoskarbowe, nie stanowi w tym późniejszym procesie przeszkody procesowej w postaci powagi rzeczy osądzonej, albowiem nie jest spełniony warunek tożsamości czynów.
Wyrok Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2020 r., II KS 27/19
Sąd odwoławczy kontrolujący wyrok sądu pierwszej instancji uniewinniający oskarżonego lub umarzający w stosunku do niego postępowanie, nawet w wypadku stwierdzenia przez sąd I instancji naruszenia prawa materialnego (przez jego błędną wykładnię albo wadliwe zastosowanie), może jedynie wtedy ten wyrok uchylić, jeżeli jest przekonany o konieczności skazania oskarżonego. Jest tak chociażby dlatego, że stwierdzone uchybienie tego rodzaju nie stoi na przeszkodzie ani umorzeniu postępowania, ani też warunkowemu umorzeniu postępowania karnego na etapie postępowania odwoławczego.
Wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2020 r., II KK 22/19
1) Sam fakt leczenia psychiatrycznego nie przesądza jeszcze, czy wątpliwości co do stanu zdrowia psychicznego są uzasadnione.
2) Do przyjęcia, że zachodzi uzasadniona wątpliwość co do stanu poczytalności oskarżonego, nie jest bowiem konieczne, aby miała ona ewidentny charakter. Wystarczające jest uprawdopodobnienie tego, że poczytalność oskarżonego mogła być co najmniej ograniczona.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2020 r., V KS 1/20
Obrona obligatoryjna, wynikająca z okoliczności określonych w art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k., może ustać wyłącznie wtedy, gdy zostanie wydane wskazane w § 4 tego artykułu postanowienie sądu, i to niezależnie od tego, czy – między powstaniem wątpliwości co do poczytalności oskarżonego a wydaniem przez biegłych lekarzy psychiatrów opinii – oskarżony miał ustanowionego z wyboru albo wyznaczonego z urzędu obrońcę.
Sprawy z zakresu prawa publicznego
Uchwała Sądu Najwyższego z 19 lutego 2020 r., III PZP 7/19
1) Funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej, którego stosunek służbowy uległ przekształceniu w stosunek pracy, otrzymuje świadectwo służby zgodnie z art. 188 ust. 1 ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 768 ze zm.) w związku z art. 171 ust. 1 pkt 2 ustawy z 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r., poz. 1948 ze zm.).
2) Obowiązek wydania świadectwa służby obciąża Skarb Państwa reprezentowany przez właściwą izbę administracji skarbowej.
Wyrok Sądu Najwyższego z 6 lutego 2020 r., II PK 154/18
W razie powrotnego przejścia pracowników spółki zależnej do skarżącej spółki matki ten pracodawca stosuje do powrotnie przejętych pracowników korzystniejsze warunki pracy i płacy niż wynikające z dotychczasowego układu zbiorowego pracy, który obowiązywał w spółce zależnej (art. 2418§ 1 k.p.), jeżeli stosowanie korzystniejszych warunków nakazują wyraźne postanowienia zakładowego układu zbiorowego pracy obowiązującego u „powrotnego” pracodawcy.
Wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r., II PK 135/18
Dopuszczenie przez powoda do wywiezienia z terenu zakładu pracy betonu bez żadnych dokumentów, zobowiązujących nabywcę betonu do zapłaty, stanowiło ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, które stanowiło uzasadnioną przyczynę rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., niezależnie od tego, czy czyn taki stanowił przestępstwo.
Wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2020 r., I UK 311/18
1) Skoro ubezpieczenie chorobowe w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność ma zawsze charakter dobrowolny, to samo wznowienie (albo kontynuowanie) tej działalności po ustaniu pobierania zasiłku macierzyńskiego powoduje stan, w którym ubezpieczenie chorobowe istniejące przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku macierzyńskiego „nie odżywa automatycznie”. Z tej przyczyny osoba prowadząca pozarolniczą działalność musi każdorazowo decydować, czy (i w jakim zakresie) chce podlegać ubezpieczeniu chorobowemu, bo przepisy o systemie ubezpieczeń społecznych nie przewidują instytucji „zawieszenia podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu”.
2) Błędne pouczenie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność przez organ rentowy o braku konieczności złożenia ponownego wniosku o objęcie ubezpieczeniem chorobowym po ustaniu zasiłku macierzyńskiego i o nieprzerwanym podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu uprawnia osobę prowadzącą pozarolniczą działalność do złożenia wniosku o ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w dowolnie obranym przez nią terminie liczonym od dnia zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2020 r., I PK 217/18
Prawidłowa wykładnia art. 170 ust. 4 ustawy z 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r., poz. 1948) nakazuje, w zakresie przysługującej im odprawy z tytułu wygaśnięcia stosunku pracy na podstawie art. 170 ust. 1 tej ustawy, odpowiednio stosować do pracowników KAS (niebędących funkcjonariuszami ani urzędnikami Służby Cywilnej zatrudnionymi na podstawie mianowania), art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych na podstawie odesłania zawartego w art. 9 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Cywilnej (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1799 ze zm.).
Wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2020 r., I PK 209/18
Przepis art. 1991 k.p.c. a contrario może być też podstawą do przekazania sprawy do postępowania administracyjnego, gdy powód niezasadnie wszczął sprawę o roszczenie, które mu nie przysługiwało. Nie można zakończyć sprawy bez skierowania na właściwą drogę pozostałej akcji sądowej powoda, której wynik zależeć może od decyzji organu (dyrektora izby administracji skarbowej), która w jego sprawie powinna być wydana. Chodzi bowiem o ochronę proceduralną, czyli szerszą niż samo badanie przed sądem powszechnym zasadności żądanej ochrony materialnej (art. 2, art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 6 Europejskiej konwencji praw człowieka i podstawowych wolności).
Wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2020 r., I UK 283/18
Skoro stypendium sportowe jest świadczeniem określonym w ustawie o sporcie, to umowa obejmująca to świadczenie jest umową odrębną od stosunku pracy. Potwierdza to systematyka ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – art. 6 ust. 1 pkt 1 i pkt 7 oraz art. 8 ust. 12. Uprawnione jest zatem stwierdzenie, że gdy strony umówiły się o stypendium sportowe, to jego wypłata nie stanowi wypłaty wynagrodzenia za pracę, lecz tylko wypłatę stypendium sportowego. Umowa o stypendium sportowe nie stanowi zatem umowy pracę.
Bibliografia
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., I CSK 592/19.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r. II CSK 432/19.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., II CSK 361/19.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., V CSK 327/19.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., IV CNP 22/19.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III KK 8/20.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 20 lutego 2020 r., I KZ 6/20.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 13 lutego 2020 r., IV KO 172/19.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 11 lutego 2020 r., II KZ 7/20.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 5 lutego 2020 r., III KK 617/19.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 4 lutego 2020 r., III KK 365/19.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2020 r., I KK 72/19.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2020 r., V KS 1/20.
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 r., III CZP 68/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 r., III CZP 66/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 r., III CZP 65/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 r., III CZP 63/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 r., III CZP 44/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 62/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 59/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 58/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 57/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 56/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 27 lutego 2020 r., III CZP 55/19.
Uchwała Sądu Najwyższego z 19 lutego 2020 r., III PZP 7/19.
Wyrok Sądu Najwyższego z 31 marca 2020 r., II CSK 124/19.
Wyrok Sądu Najwyższego z 12 lutego 2020 r., III KK 323/19.
Wyrok Sądu Najwyższego z 11 lutego 2020 r., I KS 2/20.
Wyrok Sądu Najwyższego z 6 lutego 2020 r., II PK 154/18.
Wyrok Sądu Najwyższego z 5 lutego 2020 r., III KK 1/20.
Wyrok Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2020 r., II KS 27/19.
Wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2020 r., II KK 22/19.
Wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r., II PK 135/18.
Wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2020 r., I PK 217/18.
Wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2020 r., I PK 209/18.
Wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2020 r., I UK 311/18.
Wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2020 r., I UK 283/18.