Szanowne Czytelniczki, Szanowni Czytelnicy, Szanowne Osoby Czytelnicze,
oddajemy w Państwa ręce trzeci w tym roku numer kwartalnika „Radca Prawny. Zeszyty Naukowe”. Na przestrzeni ostatniego roku staraliśmy się, aby każde następne wydanie kwartalnika miało wyraźnie zarysowaną tematykę przewodnią. Zabieg ten spotkał się z życzliwym przyjęciem z Państwa strony i pozwolił na przedstawienie pogłębionej analizy ważnych w praktyce radców prawnych zagadnień prawa cywilnego, prawa spółek, prawa administracyjnego, a także prawa karnego.
Aktualny numer odchodzi od dotychczasowej praktyki, co nie oznacza, że nie są planowane i przygotowywane kolejne numery tematyczne. Zeszyt trzeci został pomyślany i zredagowany jako publikacja przekrojowa o różnorodnej i szerokiej tematyce. Liczymy, że dzięki temu znajdą Państwo jeszcze więcej interesujących i przydatnych zawodowo treści. Na niniejsze wydanie składają się zatem opracowania dotyczące materialnoprawnych aspektów prawa cywilnego, prawa spółek, ale także prawa administracyjnego, prawa karnego, etyki wykonywania zawodu, a także glosa do wyroku Sądu Najwyższego. Podkreślić trzeba, że zawarta w prezentowanych artykułach pogłębiona analiza dotychczasowego dorobku doktryny i orzecznictwa podsumowuje i systematyzuje poglądy oraz stanowi kanwę dla ważkich spostrzeżeń czynionych przez autorów. Mamy nadzieję, że będą one cenną pomocą w praktyce zawodowej.
Tekst otwierający aktualny numer „Zeszytów Naukowych” autorstwa Mateusza Mądela („Niegodność dziedziczenia z powodu niealimentacji – de lege lata”) koncentruje się na skutkach nowelizacji Kodeksu cywilnego, która weszła w życie 15 listopada 2023 r. i dotyczyła m.in. przesłanek uznania za niegodnego dziedziczenia. Autor szeroko analizuje nowe brzmienie art. 928 § 1 k.c. i przesłankę niealimentacji. W kolejnym artykule („O relacji art. 121 pkt 6 k.c. do art. 118 zdanie drugie k.c. – wnioski de lege lata i de lege ferenda”) Grzegorz Kamieński rozważa skutki złożenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w kontekście terminu przedawnienia roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie. Artykuły trzeci i czwarty zostały poświęcone problematyce spółek handlowych. W pierwszym z opracowań Jędrzej Jerzmanowski – „Nowy mechanizm ochrony wierzycieli w połączeniach spółek typu side-stream (art. 5151 § 2–3 k.s.h.)” – dokonał analizy wprowadzonego nowelizacją z dnia 15 września 2023 r. art. 5151 k.s.h. Warto podkreślić, że zdaniem autora wprowadzone zmiany legislacyjne mogą stać się jedną z pierwszoplanowych procedur reorganizacji wewnątrzkoncernowych. W analizie autorstwa Konrada Garnowskiego („Obowiązki radcy prawnego w świetle nowych uprawnień rady nadzorczej w spółkach kapitałowych”) została podjęta kwestia obowiązków radcy prawnego współpracującego ze spółką kapitałową w zakresie ujawnienia informacji radom nadzorczym tych spółek. Rozważania zawarte w opracowaniu koncentrują się na problematyce skutków nowelizacji Kodeksu spółek handlowych, która weszła w życie w październiku 2022 r. Warto podkreślić, że poruszone w artykule zagadnienia są niezwykle istotne z perspektywy praktyki radcowskiej i dotychczas nie zostały szeroko przeanalizowane ani opisane.
Piąty artykuł stanowi opracowanie Karoliny Rokickiej-Murszewskiej („Kilka uwag na temat zaskarżania planów miejscowych przez organizacje ekologiczne”), którego celem jest omówienie i ocena prawnych możliwości udziału organizacji ekologicznych w postępowaniach administracyjnych mających na celu ochronę środowiska naturalnego. Autorka szczegółowo rozważa, czy aktualny stan prawny pozwala przyjąć, że uprawnienia organizacji ekologicznych są wystarczające i zapewniają należytą i odpowiednią ochronę interesu społecznego. Artykuł szósty, Piotra Krzysztofa Sowińskiego („Jeszcze o roli radcy prawnego działającego w fazie przygotowawczej postępowania karnego jako obrońca z wyboru. Uwagi polemiczne”), stanowi ciekawą dyskusję z poglądami wyrażonymi na łamach kwartalnika przez Piotra Ochmana („Rola radcy prawnego jako obrońcy z wyboru w postępowaniu przygotowawczym”, „Radca Prawny. Zeszyty Naukowe” 2023, nr 4). Artykuły siódmy i ósmy koncentrują się na zagadnieniach z zakresu etyki wykonywania zawodu. W pierwszym Izabela Pawłowska („Zajęcia niedopuszczalne z perspektywy etyki zawodowej radcy prawnego”) analizuje zagadnienie dopuszczalności podjęcia przez radców prawnych dodatkowych aktywności zawodowych, a także zasady współpracy z podmiotami nieprofesjonalnymi. Krzysztof Kurosz z kolei („Konflikt interesów klienta i osoby, na której rzecz radca prawny wykonywał czynności przed uzyskaniem statusu radcy prawnego) koncentruje swoją uwagę na problemie konfliktu interesów w przypadku, gdy źródłem konfliktu byłaby aktywność zawodowa wyprzedzająca temporalnie uzyskanie uprawnień zawodowych radcy prawnego. W artykule dziewiątym Filip Czernicki („Tezy dotyczące reformy dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej, zwolnienia z kosztów sądowych i zapewnienia pełnomocnika z urzędu) porusza dotychczas nieopisywaną na naszych łamach tematykę nieodpłatnej pomocy prawnej, zwolnienia od kosztów sądowych oraz zapewnienia pełnomocnika z urzędu. Zaproponowana metoda analizy pozwala spojrzeć na tytułową problematykę w wielu aspektach, a propozycje zmian, jakie sformułowano na końcu artykułu, jawią się niezwykle interesująco. W dziale poświęconym glosom zamieszczamy tekst Doroty Ambrożuk-Wesołowskiej stanowiący glosę do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 2019 r., V CSK 191/18, dotyczący odpowiedzialności odszkodowawczej w kontekście zasady walutowości.
Bieżący numer „Zeszytów Naukowych” zamykają sprawozdanie Jakuba Janety z XIII Forum Prawa Spółek poświęconego zagadnieniu następstwa prawnego wspólników w spółkach handlowych oraz przegląd najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego (za okres lipiec–wrzesień 2024 r.) przygotowany przez Kacpra Milkowskiego.
W imieniu redakcji
Jakub Janeta i Tomasz Scheffler