Overview of the decisions of the Polish Supreme Court
The resolution of the panel of seven judges of the Polish Supreme Court of November 20, 2024 (case file no. III CZP 20/23) is of utmost importance for legal practice. In the resolution, the Polish Supreme Court assumes that failure to adopt a resolution due to the lack of a majority vote by property owners in favor of the resolution cannot justify granting a claim based on Article 25(1) of the Act of June 24, 1994, on the Ownership of Premises. Another important resolution of the Polish Supreme Court is the resolution of the panel of seven judges of November 6, 2024 (case file no. III CZP 27/24). As the Polish Supreme Court indicates, the owner of a property whose value has decreased as a result of the establishment of a restricted-use area is entitled to compensation under Article 129(2) of the Environmental Protection Law, even if the decrease is unrelated to the restrictions specified in Article 135(3a) of that Act. In the resolution of October 16, 2024 (case file no. III CZP 24/24), the Polish Supreme Court states that it is not permissible to encumber land covered by inland flowing waters with a transmission easement.
Keywords: Supreme Court, judicature, criminal proceedings, civil proceedings, resolution, judgment
Słowa kluczowe: Sąd Najwyższy, orzecznictwo, postępowanie karne, postępowanie cywilne, uchwała, wyrok
Sprawy z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2024 r., I CSK 114/24
W sprawie przeciwko bankowi o ustalenie nieważności umowy kredytu nie zachodzi po stronie powodowej współuczestnictwo konieczne wszystkich kredytobiorców.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2024 r., I CSK 171/24
Odsetki za opóźnienie w płatności sumy pieniężnej wyrażonej w walucie obcej przysługują wierzycielowi w tej samej walucie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Nie budzi wątpliwości również sposób ustalania wysokości tych odsetek, który pozostaje, w świetle art. 481 § 2 k.c., przede wszystkim w kompetencji stron zobowiązania lub ustawodawcy (w zależności od oznaczenia lub nie stopy odsetek). Gdyby ustawodawca pozostawił, w tym właśnie zakresie, swobodę sądowi, można byłoby rozważać ustalenie kryteriów, wedle których wysokość odsetek zostałaby ukształtowana. Nie będzie też miało znaczenia, czy pomiędzy datą (bezpodstawnego) świadczenia kwoty wyrażonej we franku szwajcarskim (CHF) lub innej walucie obcej a datą wyrokowania doszło do wzrostu kursu waluty obcej w stosunku do kursu waluty krajowej, gdyż zwrot nienależnych świadczeń na rzecz każdej ze stron umowy kredytu zakłada zwrot świadczeń w wysokości wypłaconych lub wpłaconych kwot pieniężnych (odpowiednio w PLN i CHF), bez względu na rodzaj waluty.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2024 r., I CSK 1997/24
Gdy nieruchomość posiada już odpowiedni dostęp do drogi publicznej w rozumieniu art. 145 § 1 k.p.c., bezprzedmiotowe są w ogóle rozważania dotyczące zapewnienia odpowiedniego dostępu „również” inną drogą (w inny sposób). Należy dodać, że ocena, czy nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej, zawsze zależy od okoliczności faktycznych konkretnej sprawy, a zatem zasadniczo nie można oczekiwać jednego uniwersalnego rozwiązania w tym zakresie dla innych nieruchomości nawet o podobnym charakterze czy przeznaczeniu.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2024 r., I CSK 226/24
Jeżeli eliminacja niedozwolonego postanowienia umownego doprowadzi do takiej deformacji regulacji umownej, że na podstawie pozostałej jej treści nie da się odtworzyć treści praw i obowiązków stron, to nie można przyjąć, iż strony pozostają związane pozostałą częścią umowy. A jeżeli po wyeliminowaniu klauzul utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, to przemawia to za jej całkowitą nieważnością.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., I CSK 115/24
Kategoria roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 k.c. jest obecnie rozumiana dość szeroko i nie ogranicza się do roszczeń ze stale zawieranych, typowych umów, w ramach których przedsiębiorca świadczy szeroko rozumiane towary i usługi, zaspokajając – stosownie do podstawowego przedmiotu swej działalności – określone potrzeby rynkowe, ani do umów, mocą których sam pozyskuje towary (w tym środki trwałe i finansowe) lub usługi niezbędne do spełniania własnych świadczeń. Decydujące znaczenie ma to, czy roszczenie jest funkcjonalnie, choćby pośrednio związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, tzn. czy wynika z czynności podejmowanych w celu realizacji zadań związanych z przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej. W rezultacie przyjmuje się, że chodzi tu także o roszczenia z umów służących rozwojowi działalności gospodarczej, choćby miały charakter jednorazowej inwestycji, miały służyć realizacji wspólnych przedsięwzięć gospodarczych we współpracy z innymi przedsiębiorcami, np. w ramach spółki cywilnej, albo zapewnieniu prawidłowego i trwałego działania przedsiębiorstwa, w tym zabezpieczeniu jego mienia przed uszczupleniem, np. umowy ubezpieczenia.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., I CSK 147/24
1. Fakt pozostawania małżonków w separacji nie jest samodzielnie wystarczająco „ważnym powodem” uwzględnienia wniosku o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, zwłaszcza gdy spowodował ją (zawinił) małżonek występujący z takim żądaniem, jednak fakt ten należy uwzględniać jako istotny element oceny w sytuacji, gdy chodzi o separację długotrwałą, utrzymywaną ostatecznie decyzją obojga małżonków, którzy przez cały czas jej trwania gospodarowali w pełni odrębnie i samodzielnie i żadnego majątku wspólnie nie gromadzili. Istotna w tym względzie może być proporcja obu okresów w małżeństwie. Nie jest przy tym wykluczona sytuacja, w której rozstrzygnięcie o ustaleniu nierównych udziałów zapadnie na korzyść małżonka winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Wina w tym względzie nie jest bowiem czynnikiem przesądzającym o odmowie ustalenia nierównych udziałów „na korzyść” małżonka winnego, bez względu na cały kontekst sytuacyjny.
2. Ważnymi powodami w rozumieniu art. 43 § 2 k.r.o. są takie okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do powstania której ten małżonek się nie przyczynił. Ważnym powodem może być zatem długotrwała separacja małżonków, podczas której, za ich obopólnym porozumieniem, każdy z nich gospodarował samodzielnie i dorabiał się niejako „na własny rachunek”, skoro bowiem w rezultacie takiego porozumienia majątek wspólny pochodzi wyłącznie z dochodów jednego z małżonków uzyskanych w czasie, kiedy drugi z nich nie przyczyniał się wcale do jego powstania (art. 27 k.r.o.), względy natury etycznej sprzeciwiają się ustaleniu równych udziałów.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., I CSK 4567/23
Posiadacz zależny może zmienić swoje posiadanie w posiadanie prowadzące do zasiedzenia, jednakże taka zmiana musi zostać zamanifestowana na zewnątrz w sposób jednoznaczny i wskazywać na wolę władania cum animo rem sibi habendi w sposób widoczny dla uprawnionego i otoczenia; samą intencję zmiany i świadomość posiadania samoistnego uznaje się za niewystarczające.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2024 r., I CSK 667/24
Samo umożliwienie przez uprawnionych właścicieli korzystania z ich własności nie stanowi o wyzbyciu się własnego posiadania przez właścicieli i rezygnacji z woli „posiadania go dla siebie”. Właściciel może dysponować przedmiotem swojego prawa w dowolny sposób, łącznie z udostępnianiem go innym osobom w ramach posiadania zależnego.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2024 r., I CSK 3017/23
Wolność jest dobrem osobistym (art. 23 k.c.), w tym wolność wypowiedzi. Prawo do niezakłóconego korzystania z dóbr osobistych jest prawem skutecznym erga omnes. Podobnie jak prawo własności przysługuje ono bez potrzeby potwierdzania go czynnością prawną, aczkolwiek może ono zostać ograniczone dokonaną dobrowolnie czynnością prawną. W przeciwieństwie do praw względnych, nabytych przez czynność prawną, prawa bezwzględne mają negatywny charakter. Nikomu nie wolno naruszać cudzych dóbr osobistych lub cudzej własności, lecz też nikt nie ma obowiązku pomagania uprawnionemu w realizacji jego dóbr osobistych, tak jak nie ma obowiązku pomagania właścicielowi w korzystaniu z jego własności.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2024 r., I CSK 2952/23
1. Nie każde zachowanie obdarowanego, które można uznać za naganne z punktu widzenia obowiązku wdzięczności, stanowi samo przez się usprawiedliwioną podstawę do odwołania poczynionej darowizny w świetle art. 898 § 1 k.c. O istnieniu lub nieistnieniu przesłanek do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności, rozważane przez sąd orzekający na tle zwyczajów panujących w określonych środowiskach społecznych, dobrych obyczajów, relacji stron, w tym stopnia ich bliskości. Znamion rażącej niewdzięczności nie wyczerpują z reguły czyny nieumyślne obdarowanego, drobne czyny nawet umyślne, ale niewykraczające w określonych środowiskach poza zwykłe konflikty życiowe, rodzinne, jak też wywołane postępowaniem darczyńcy. Nie jest również obojętna przyczyna niewdzięczności, bo umożliwia dokonanie oceny, czy i na ile zachowanie obdarowanego może być uznane za nieusprawiedliwione.
2. Przewidziana w art. 898 § 1 k.c. przesłanka niewdzięczności w stopniu rażącym ma kwalifikowany charakter, odnoszący się do zachowań, które oceniając rozsądnie, przy uwzględnieniu miernika obiektywnego i subiektywnego, muszą być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę, przykładowo popełnienie przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu, czci albo mieniu, ciężkie naruszenie obowiązków rodzinnych, naruszenie godności osobistej ze świadomością i w nieprzyjaznym zamiarze.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2024 r., I CSK 2972/23
Stosownie do art. 5191 § 4 pkt 4 k.p.c. skarga kasacyjna nie przysługuje w sprawach dotyczących zniesienia współwłasności i działu spadku, jeśli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 150 tys. zł. W tego rodzaju sprawach w razie zaskarżenia orzeczenia co do istoty sprawy wartość przedmiotu zaskarżenia nie odpowiada wartości całego dzielonego majątku, lecz wartości konkretnego interesu (roszczenia, żądania) lub składnika majątkowego, którego dotyczy środek zaskarżenia. Z reguły wartość ta nie może przekraczać wartości udziału przysługującego skarżącemu uczestnikowi, chyba że podważa on zasadę podziału, objęcie lub nieobjęcie orzeczeniem poszczególnych rzeczy lub praw albo rozliczenie nakładów, gdyż wówczas wartość przedmiotu zaskarżenia może być wyższa niż wartość jego udziału. Wskazana w skardze kasacyjnej wartość przedmiotu zaskarżenia nie jest wiążąca dla sądu drugiej instancji ani dla Sądu Najwyższego i podlega weryfikacji na podstawie materiału sprawy, z pominięciem zasad określonych w art. 25 i 26 k.p.c.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2024 r., I CSK 3042/23
Zbycie przez małżonka po ustaniu wspólności ustawowej jego udziału w przedmiocie, który był objęty wspólnością ustawową, dokonane bez zgody drugiego małżonka, jest bezskuteczne o tyle, o ile narusza uprawnienia drugiego małżonka wynikające z przepisów o podziale wspólnego majątku małżonków.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2024 r., I CSK 4239/23
Brak podstaw, aby a priori wykluczać z zakresu umów zawieranych przez wykonawcę z podwykonawcą, o których mowa w art. 6471 k.c., czynności prawne, których przedmiotem jest wykonywanie przez podwykonawcę prac projektowych.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2024 r., I CSK 1550/24
Samoistne posiadanie nieruchomości przez jednego z małżonków może doprowadzić do zasiedzenia tej nieruchomości przez małżonków w ramach wspólności majątkowej małżeńskiej także wówczas, gdy przerwanie biegu zasiedzenia nastąpiło tylko przeciwko drugiemu małżonkowi.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2024 r., I CSK 2981/24
Skoro z chwilą ogłoszenia upadłości wygasa stosunek zobowiązaniowy będący podstawą pełnomocnictwa, a upadły traci zarząd majątkiem, to wygasa również pełnomocnictwo, gdyż pełnomocnik nie może reprezentować mocodawcy w zakresie, w jakim on sam nie mógłby podjąć czynności prawnych. Umorzenie postępowania upadłościowego nie może reaktywować pełnomocnictwa, które wygasło.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2024 r., I CSK 3449/23
W razie braku porozumienia współwłaścicieli podział fizyczny rzeczy jest domyślnym sposobem zniesienia współwłasności, także w odniesieniu do gospodarstwa rolnego (art. 213 § 1 k.c.). Stosowanie unormowań zawartych w art. 214 k.c. wchodzi w rachubę dopiero w przypadku uprzedniego dokonania oceny, że nie ma zgody wszystkich współwłaścicieli, a podział fizyczny byłby sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2024 r., I CSK 606/24
Z uwagi na zasadę reżimu wspólności ustawowej, która powstaje z mocy prawa z chwilą zawarcia małżeństwa (art. 31 § 1 k.r.o.), przy jednoczesnym braku dowodów na zmianę przez małżonków tego reżimu w drodze umowy, należy przyjąć, że wierzytelność o zwrot nienależnego świadczenia objęta jest wspólnością łączną. W konsekwencji przyjmuje się, że świadczenie pozwanego nie ma charakteru podzielnego (art. 35 k.r.o.), a dochodzone przez małżonków roszczenie należy zasądzać łącznie, a nie solidarnie.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2024 r., III CZ 211/24
Artykuł 875 § 2 i 3 k.c. modyfikuje wysokość spłaty lub dopłaty obliczonej zgodnie z art. 212 k.c. i ma znaczenie tylko w przypadku, gdy stosunek wniesionych wkładów jest na mocy umowy spółki różny od stosunku udziału w zyskach (jeżeli dzielony majątek spółki nie pokrywa sumy wkładów, to oznacza to zakończenie wspólnej działalności ze stratą, którą należy obciążyć wspólników, tj. pomniejszyć ich wkłady, zgodnie z art. 867 k.c.).
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2024 r., I CSK 2465/24
Wynikająca z przepisu art. 623 k.p.c. zasada dokonania podziału w naturze na części odpowiadające wartości udziałów współwłaścicieli (spadkobierców) nie ma charakteru bezwzględnego, skoro sąd ma brać pod rozwagę wszelkie okoliczności i interes społeczno--gospodarczy. Oznacza to możliwość odstąpienia od wymienionej zasady, jeżeli sąd dojdzie do przekonania, że określony nią sposób podziału nie byłby racjonalny.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2024 r., I CSK 2620/24
1. W art. 169 § 1 k.c. chodzi wyłącznie o rzeczy powierzone, a nie utracone, a zatem przesłanką jego zastosowania jest powierzenie rzeczy przez właściciela rozumiane jako dobrowolne wyzbycie się władztwa nad rzeczą. Natomiast rzeczy, których właściciel nie powierzył dobrowolnie osobie władającej, są rzeczami zgubionymi, skradzionymi lub w inny sposób utraconymi przez właściciela, a nabycie ich własności normuje art. 169 § 2 k.c. Dobrowolne powierzenie rzeczy przez właściciela osobie trzeciej nie może być poczytane za utratę rzeczy w rozumieniu art. 169 § 2 k.c. i to nawet wówczas, gdy nastąpiło w wykonaniu czynności dokonanej pod wpływem błędu.
2. Wydanie przez sprzedawcę rzeczy wadliwej stanowi niewątpliwie nienależyte wykonanie zobowiązania, którego skutki podlegają art. 471 i nast. k.c. Sprzedawca odpowiada na podstawie tych przepisów nie za wady rzeczy, ale za szkodę spowodowaną wadą wynikłą z nienależytego wykonania umowy polegającego na wydaniu kupującemu rzeczy wadliwej. Szkoda ta wyraża się różnicą między wysokością zapłaconej sprzedawcy ceny, będącej ekwiwalentem niewadliwego przedmiotu sprzedaży, a wartością rzeczy wadliwej w chwili jej wydania kupującemu. Wyłączenie odpowiedzialności wynikającej z art. 471 k.c. jest możliwe wówczas, gdy zostanie wykazane przez spełniającego świadczenie niepieniężne, że nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2024 r., I CSK 2768/23
Przepisem właściwym do rozstrzygnięcia o zasadności roszczenia o wypłatę odszkodowania z ubezpieczenia OC jest art. 822 k.c., a nie art. 471 k.c.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2024 r., I CSK 2985/24
Zgodnie z art. 610 § 1 k.p.c. w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o stwierdzeniu nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego. Odpowiednie stosowanie art. 677 § 1 k.p.c. oznacza, że stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania. Jeżeli wnioskodawca i uczestnik wskazują różne podmioty, na rzecz których miałoby zostać stwierdzone zasiedzenie objętej wnioskiem nieruchomości, nie oznacza to rozpoznawania dwóch odrębnych i konkurencyjnych wniosków o zasiedzenie tej samej nieruchomości. W takiej sytuacji sąd, rozpoznając wniosek, który zainicjował postępowanie, rozstrzyga jedynie, czy zasiedzenie nastąpiło na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę, czy uczestnika.
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2024 r., III CZP 20/23
Niepodjęcie uchwały z powodu nieuzyskania większości głosów właścicieli lokali popierających uchwałę nie może prowadzić do uwzględnienia powództwa na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2024 r., I CSK 643/24
1. Deklarację wekslową należy traktować jako wiążącą strony umowę, do której mają zastosowanie reguły wykładni zawarte w art. 65 k.c.
2. Jeżeli tzw. deklaracja wekslowa upoważniająca uprawnionego posiadacza weksla in blanco do wypełnienia go w uzgodniony sposób czyni – w zakresie zabezpieczenia spłaty długu wystawcy takiego weksla przez inne osoby składające deklarację – zadość przesłankom poręczenia cywilnego za dług przyszły, uzasadniona jest odpowiedzialność tych osób z umowy poręczenia (art. 876 § 1 k.c.).
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2024 r., I CSK 3644/23
Chociaż w art. 3052 § 1 i 2 k.c. brak kryteriów ustalania wynagrodzenia w „odpowiedniej” wysokości, to jednak składa się ono z dwóch elementów, tzn. wynagrodzenia za współkorzystanie z nieruchomości obciążonej oraz odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości na skutek posadowienia na niej urządzeń przesyłowych.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2024 r., III CZP 26/23
Sąd jest związany kolejnością żądań określoną przez powoda także wtedy, gdy powód żąda zwrotu nienależnego świadczenia obejmującego część nadpłaconych rat z powodu bezskuteczności niedozwolonych postanowień umowy kredytu, a ewentualnie zwrotu nienależnego świadczenia spełnionego w wykonaniu nieważnej umowy kredytu.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2024 r., II CSKP 1733/22
W sytuacji, w której spółka z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentowana przez prezesa zarządu będącego wspólnikiem spółki cywilnej zawiera umowę z dwoma innymi wspólnikami tej spółki, ze względu na art. 865 i 866 k.c. zastosowanie ma art. 210 § 1 k.s.h., tj. zachodzi konieczność reprezentacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przez radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2024 r., I CSK 3978/23
W sprawach dotyczących działu spadku wartością przedmiotu zaskarżenia nie jest wartość całego dzielonego majątku spadkowego, ale wartość konkretnego interesu (roszczenia, żądania) lub składnika majątkowego, którego dotyczy środek zaskarżenia. Zasadniczo wartość przedmiotu zaskarżenia nie może przekraczać wartości udziału należącego do skarżącego. Istnieje jednak wyjątek od tej zasady w sytuacji, gdy przedmiot zaskarżenia dotyczy samej dopuszczalności żądania działu, zastosowanego sposobu działu, a także, gdy występuje spór co do objęcia lub nieobjęcia podziałem poszczególnych rzeczy i praw co do zasady, bez względu na wartość interesu skarżącego, w odniesieniu do tych rzeczy lub praw.
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2024 r., III CZP 27/24
Właścicielowi nieruchomości, której wartość zmniejszyła się na skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, przysługuje odszkodowanie na podstawie art. 129 ust. 2 prawa ochrony środowiska, chociażby zmniejszenie to nie miało związku z ograniczeniami wynikającymi z art. 135 ust. 3a tej ustawy.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2024 r., II CSKP 115/23
Kancelaria radcy prawnego jest przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 551 k.c. Skutki wniesienia przedsiębiorstwa jako wkładu do spółki partnerskiej określają art. 552 i 554 k.c. Artykuł 552 k.c. nie oznacza, że spółka może wstąpić w miejsce zbywcy do umownego stosunku prawnego wbrew woli drugiej strony tego stosunku.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2024 r., II CSKP 167/23
Na podstawie art. 180 § 1 k.s.h. tylko przeniesienie udziałów w spółce z o.o. wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, a pozostałe postanowienia umowy już nie wymagają tej formy. Przy tym wymóg ten obowiązuje niezależnie od woli stron.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2024 r., III CZP 10/24
W przypadku nabycia nieruchomości rolnej w wyniku orzeczenia organu administracji publicznej wydanego w postępowaniu egzekucyjnym w administracji (postanowienia o przyznaniu własności) termin do złożenia oświadczenia o nabyciu tej nieruchomości, o którym mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, nie rozpoczyna biegu, jeżeli doręczone Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa przez organ administracji zawiadomienie nie spełnia wymagań wynikających z art. 4 ust. 5 tej ustawy w zw. z art. 598 § 1 k.c.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2024 r., III CZP 25/24
Termin upadku zabezpieczenia hipotecznego na nieruchomości dłużnika (art. 7541 § 1 k.p.c.) nie biegnie, gdy na podstawie art. 312 ust. 4 prawa restrukturyzacyjnego niedopuszczalne jest skierowanie egzekucji do majątku dłużnika.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2024 r., III CZP 24/24
Nie jest dopuszczalne obciążenie służebnością przesyłu gruntów pokrytych śródlądowymi wodami płynącymi.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2024 r., III CZP 14/24
W razie wygaśnięcia umocowania do reprezentowania uczestnika postępowania o podział majątku wspólnego na skutek jego śmierci o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej należnych adwokatowi lub radcy prawnemu za pomoc prawną udzieloną temu uczestnikowi z urzędu sąd orzeka niezwłocznie po złożeniu wniosku przez pełnomocnika.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2024 r., III CZP 19/24
Termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wynikającej z nienależytego wykonania umowy o dzieło przysługującego na podstawie art. 471 k.c. rozpoczyna bieg w chwili określonej w art. 646 k.c.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2024 r., III CZP 13/24
W razie nienależytego wykonania przez zarządcę ustawowych zadań podstawą obniżenia albo odmowy przyznania wynagrodzenia określonego w art. 55 ust. 2 pkt 1–3 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1428) są przepisy tej ustawy regulujące status prawny i obowiązki zarządcy.
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2024 r., III CZP 44/23
1. Żądanie sędziego lub wniosek o wyłączenie sędziego od rozpoznania sprawy oparte wyłącznie na okolicznościach towarzyszących powołaniu tego sędziego nie wywołuje skutków prawnych; w takiej sytuacji stosuje się per analogiam art. 531 § 2 i 3 k.p.c.
2. W razie uwzględnienia żądania lub wniosku, o których mowa w punkcie 1, postanowienie o wyłączeniu sędziego podlega uchyleniu na podstawie art. 359 § 2 k.p.c.
3. Rozpoznanie sprawy przez sąd w składzie bez sędziego, co do którego wydano postanowienie o wyłączeniu na podstawie żądania lub wniosku, o których mowa w punkcie 1, prowadzi do sprzeczności składu sądu orzekającego z przepisami prawa (art. 379 pkt 4 k.p.c.).
4. Nadaje uchwale moc zasady prawnej i ustala, że przyjęta w uchwale wykładnia prawa obowiązuje od dnia jej podjęcia.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2024 r., III CZP 23/24
W razie przyznania kuratorowi wynagrodzenia na jego wniosek jedynie w części sąd oddala ten wniosek w pozostałym zakresie.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2024 r., III CZP 16/24
Sprawa o zasądzenie świadczeń alimentacyjnych z powództwa małoletniego wnuka przeciwko swojemu dziadkowi, której wartość przedmiotu sporu nie przekracza 20 tys. zł, podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2024 r., II CSKP 2193/22
Kościelnej osobie prawnej przysługuje jedno roszczenie o przywrócenie własności, przy czym jego realizacja może nastąpić w jednej z trzech form, w zależności od istniejących możliwości. W konsekwencji uznaje się, że powództwo z art. 61 ust. 1 ustawy z 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej stanowi powództwo o ukształtowanie prawa, przy rozpoznaniu którego sąd stosuje przepisy art. 63 ust. 1–3 tej ustawy, a o wyborze sposobów regulacji roszczeń majątkowych powoda decyduje sąd, stosownie do wyników postępowania. Logiczną konsekwencją tego poglądu jest uznanie, że sąd nie jest związany żądaniem co do sposobu realizacji roszczeń majątkowych kościelnych osób prawnych (art. 321 § 1 k.p.c.), a jedynie określeniem nieruchomości podlegających postępowaniu regulacyjnemu. W rezultacie przyjąć należy, że to ostatecznie sąd określa w wyroku, według stanu rzeczy istniejącego w dacie orzekania (art. 316 k.p.c.), w jaki sposób dojdzie do zaspokojenia roszczenia powoda, i to niezależnie od tego, która z form zaspokojenia została wskazana w pozwie.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2024 r., I CSK 2443/24
Prawo zatrzymania (art. 496 k.c.) nie przysługuje stronie, która może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2024 r., I CSK 2357/23
Władanie rzeczą na podstawie prawa uzyskanego od właściciela jest istotą posiadania zależnego (art. 336 k.c.). Aby przenieść posiadanie samoistne, a nie oddać rzecz jedynie w posiadanie zależne, właściciel musiałby wyrazić wolę przeniesienia własności, a nie tylko posiadania. Jeżeli właściciel skutecznie przenosi posiadanie, lecz nieskutecznie przenosi własność (np. z powodu braku formy aktu notarialnego), nowy posiadacz staje się posiadaczem samoistnym mimo braku prawa własności.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2024 r., I CSK 4420/23
Pierwszy wniosek o zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg terminu przedawnienia, natomiast kolejne wnioski takiego skutku nie wywołują, jeżeli po bezskutecznym zakończeniu postępowania pojednawczego uprawniony niezwłocznie nie wytoczył powództwa o roszczenie, którego postępowanie dotyczyło.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2024 r., I CSK 2239/24
Regres to instytucja prawa prywatnego, uregulowana w art. 376 k.c. Odnosi się zatem jedynie do stosunków zobowiązaniowych, należących do stosunków prywatnoprawnych. Do jej zastosowania dochodzi, gdy jeden z dłużników solidarnych spełni świadczenie.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2024 r., II CSKP 657/24
Okolicznością świadczącą o rażącej niewdzięczności obdarowanego względem darczyńcy może być także krzywda darczyńcy wynikająca z jego cierpień związanych z sytuacją, w której – na skutek nagannych działań obdarowanego – znalazły się osoby najbliższe darczyńcy.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2024 r., I CSK 3448/23
Artykuł 411 pkt 2 k.c. wyłącza możliwość zwrotu nienależnego świadczenia, jeżeli jego spełnienie czyniło zadość zasadom współżycia społecznego. Inaczej mówiąc, to, że nienależne świadczenie odpowiadało zasadom współżycia społecznego, stoi na przeszkodzie żądaniu jego zwrotu. Przepis art. 411 pkt 2 k.c. nie stanowi natomiast źródła roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia; nie stwarza również samodzielnej płaszczyzny rozważań co do tego, czy samo żądanie zwrotu świadczenia nienależnego odpowiada in casu zasadom współżycia społecznego, czy też nie.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2024 r., I CSK 2609/23
Ustalanie wysokości zadośćuczynienia ma charakter immanentnie ocenny i mieści się w sferze tzw. uznania sędziowskiego. Nie istnieją wymierne, obiektywne czynniki wpływające na tę wysokość, a zatem nie można uznać, że suma, która nie jest w nieuzasadniony sposób zawyżona albo zaniżona, nie stanowi sumy odpowiedniej w rozumieniu art. 445 § 1 k.c.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2024 r., I CSK 3410/23
Dzierżawcy nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa nie nabywają roszczenia o przedłużenie umowy dzierżawy na nowych warunkach, w przypadku gdy złożyli oświadczenie o zamiarze dalszego dzierżawienia nieruchomości na nowych warunkach uzgodnionych z Agencją Nieruchomości Rolnych, z uwzględnieniem czynszu nie niższego niż dotychczasowy. Na podstawie art. 39 ust. 2 pkt 1 ustawy z 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa dotychczasowy dzierżawca nie nabywa roszczenia wobec agencji o przedłużenie umowy dzierżawy. Przepis ten przyznaje dzierżawcy wyłącznie możliwość przedłużenia terminu dzierżawy z pominięciem trybu przetargowego („umowę dzierżawy zawiera się bez przetargu”).
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2024 r., II CSKP 357/24
1. Ubezpieczenie autocasco jest ubezpieczeniem dobrowolnym. Strony umowy ubezpieczenia mogą więc, w granicach wyznaczonych treścią normy wynikającej z art. 805 k.c., uzgodnić, zaistnienie jakiego zdarzenia będzie rodziło po stronie ubezpieczyciela obowiązek wypłaty odszkodowania.
2. Przepis ma semiimperatywny charakter i zawiera zamknięty katalog przesłanek ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczyciela. Oznacza to, że postanowienia umowy lub ogólnych warunków ubezpieczenia przewidujące dalej idące ograniczenia są nieważne zgodnie z art. 807 § 1 k.c. Odstępstwo umowne od regulacji kodeksowej może nastąpić jedynie na korzyść ubezpieczającego. Nie dotyczy to umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, w której – zgodnie z art. 827 § 2 k.c. – odpowiedzialność ubezpieczyciela może zostać ukształtowana zarówno bardziej, jak i mniej korzystnie dla ubezpieczającego. Postanowienia umowy dobrowolnego ubezpieczenia pojazdu mechanicznego nie mogą być sprzeczne z powyższymi zasadami. Oznacza to, że muszą zostać rozważone w świetle art. 827 § 1 k.c.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2024 r., I CSK 4179/23
Dopuszczalne jest stosowanie reguł wykładni określonych w art. 65 k.c. do oświadczeń woli będących częścią uchwał zgromadzeń wspólników oraz do samych uchwał.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2024 r., I CSK 2206/23
Swoboda udzielania i odwoływania pełnomocnictwa nie stanowi dobra osobistego osoby fizycznej w rozumieniu art. 23 k.c.
Sprawy z zakresu prawa karnego
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., III KK 393/24
W wypadku skazania na karę (też łączną) ograniczenia wolności konieczne jest dookreślenie, czy ma ona polegać na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne (art. 34 § 1a pkt 1 k.k.), czy też na potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd (art. 34 § 1a pkt 4 k.k.). Obowiązek w tym zakresie ma charakter stanowczy i znajduje oparcie w treści art. 34 § 1b k.k.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., III KK 452/24
Dozór stosowany w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, sprawcy określonego w art. 64 § 2 k.k., a także wobec sprawcy przestępstwa popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych oraz sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej. Odnosząc się do ostatniej z wyżej wymienionych przesłanek obligatoryjnego dozoru, należy nadto przypomnieć, że dla oceny jej zaktualizowania się na gruncie konkretnej sprawy istotny jest stan występujący w czasie popełnienia przestępstwa, a nie w momencie wyrokowania.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., II KK 212/24
Kwota przepadku równowartości winna być określona w polskiej walucie, a ustalając kwotę, sąd powinien przeliczyć wartość według średniego kursu ustalonego przez NBP w dacie popełnienia przypisanego oskarżonemu przestępstwa. Wymagane jest również ustalenie daty istotnej dla dokonania przeliczenia według średniego kursu waluty obcej.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., I KK 219/24
Niedotrzymanie terminu zawitego z winy obrońcy stanowi dla oskarżonego okoliczność niezależną, o której mowa w art. 126 § 1 k.p.k. Nie można jednak przyjmować a priori, że każde niewniesienie przez obrońcę oskarżonego wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku jest przez niego zawinione. Dlatego twierdzenie strony, że wniosek nie został złożony z winy obrońcy, musi mieć charakter kategoryczny i zostać należycie uzasadnione.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2024 r., V KK 428/24
Ocena, czy oskarżony w chwili zdarzenia był w stanie strachu lub wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, należy do sądu orzekającego, a nie biegłych, i zależna jest od okoliczności zdarzenia. Sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności zdarzenia, które strach ów mogą wywołać, przy czym konieczne jest tu posłużenie się wzorowym obywatelem i sprawdzenie, jak reagowałby taki obywatel w sytuacji, w której znalazł się sprawca. Punktem wyjścia dla oceny, czy i ewentualnie w jakim zakresie oskarżony mógł skorzystać z obrony koniecznej, jest stwierdzenie wystąpienia bezprawnego i bezpośredniego zamachu na prawnie chronione dobro oskarżonego: zdrowie i wolność, a nawet życie. Dokonując ustalenia i oceny, czy przyczyną przekroczenia granic obrony koniecznej nie był strach lub wzburzenie usprawiedliwione okolicznościami zamachu, w rozumieniu art. 25 § 3 k.k., uwzględnić należy niepowtarzalne okoliczności każdego wypadku, w tym także to, kto działa w obronie koniecznej.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2024 r., IV KK 302/24
Konstrukcja czynu ciągłego nie znajduje zastosowania do przestępstw nieumyślnych.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2024 r., V KK 322/24
Występek z art. 207 § 1 k.k. popełniony z użyciem przemocy na szkodę małoletniego spełnia kryteria określone w treści przepisu art. 41a § 1 k.k.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2024 r., II KK 423/24
Zgodnie z treścią przepisów art. 93b § 1 zd. 2 oraz art. 93g § 1 k.k. stopień szkodliwości społecznej czynów jest jednym z elementów nie tylko istotnych, ale wręcz decydujących o orzeczeniu środka zabezpieczającego w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym (klauzula proporcjonalności). Jego natężenie musi być znaczne i nie ulega wątpliwości, że warunek ten dotyczy zarówno czynów, których podejrzany się dopuścił, jak również czynów prognozowanych, których niebezpieczeństwo popełnienia determinuje konieczność zastosowania środka zabezpieczającego o charakterze izolacyjnym. W sprawach o zastosowanie najsurowszego środka zabezpieczającego zagadnienie stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego, którego dopuścił się niepoczytalny sprawca powinno być zatem kwestią kluczową dla orzekającego sądu, skoro to jego znaczny stopień stanowi jedną z niezbędnych przesłanek umieszczenia podejrzanego w zakładzie psychiatrycznym (art. 93g § 1 k.k.).
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2024 r., II KK 199/24
Delikt karnoskarbowy z art. 77 k.k.s. ma charakter indywidualny, zatem popełnienie tego czynu zabronionego można przypisać wyłącznie osobie działającej w warunkach art. 9 § 3 k.k.s., a więc w sytuacji, gdy osoba taka działa jako płatnik (inkasent). Bezsporny jest także fakt, że w odniesieniu do spółek prawa handlowego osobami tymi, co do zasady, będą członkowie zarządu spółki, a w szczególności prezes zarządu spółki, jeżeli nie powierzono spraw spółki jako płatnika podatku od wynagrodzeń osób fizycznych innemu z członków zarządu albo kierownikowi innej komórki organizacyjnej tej firmy.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2024 r., I KK 310/24
Rozpowszechniania treści pornograficznych nie należy rozumieć jako czynienia tych treści publicznymi (a więc dostępnymi dla szerszej, bliżej nieokreślonej liczby osób), albowiem naruszałoby to zakaz wykładni synonimicznej. Ustawodawca zresztą posługuje się pojęciem publicznego rozpowszechniania na gruncie art. 241 k.k., co oznacza, że terminowi „rozpowszechnianie” nadaje szerokie znaczenie swoiste, odmienne od jego sensu w świetle dyrektywy języka potocznego. Będzie zatem rozpowszechnianiem udostępnienie treści pornograficznych innym określonym osobom np. poprzez środki zdalnej komunikacji (Internet, telefon itp.). Taka wykładnia przedmiotowego pojęcia zgodna jest zresztą z przedmiotem ochrony przestępstwa z art. 202 § 3 k.k., albowiem również i taki przekaz treści pornograficznych może prowadzić do wykładniczego wzrostu osób, które się z nimi zapoznają, sprawiając, że w istocie dana treść dojdzie do tak wielu adresatów, tak jakby miała ona charakter publiczny, naruszając przedpole chronionego dobra prawnego, jakim jest wolność seksualna małoletnich.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2024 r., IV KK 397/24
Terapia farmakologiczna ma zmierzać tylko do osłabienia popędu seksualnego, a więc nie do korygowania zachowań, które z popędem tym nie mają nic wspólnego.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2024 r., III KK 294/24
Jednym ze znamion typu opisanego w art. 178b k.k. jest to, by osoba uprawniona do kontroli ruchu drogowego, która wydała polecenie zatrzymania pojazdu mechanicznego, „poruszała się pojazdem lub znajdowała się na statku wodnym lub powietrznym”. Innymi słowy, przepis ten wyłącza z zakresu hipotezy normy sankcjonującej m.in. funkcjonariusza znajdującego się obok albo wewnątrz zaparkowanego pojazdu.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2024 r., I KK 342/24
Obwiniony posiadał prawo jazdy wydane przez właściwy organ administracji Ukrainy i okazał je podczas kontroli drogowej. Sąd był zatem zobowiązany do weryfikacji tego, czy w czasie popełnienia czynu obwiniony mógł się nim posługiwać na terytorium Polski, mając na względzie art. 14a ustawy z dnia 23 marca 2022 r. o szczególnych regulacjach w zakresie transportu i gospodarki morskiej w związku z konfliktem zbrojnym na terenie Ukrainy.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2024 r., I KK 60/24
Akt oskarżenia sporządzony przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze wymaga jedynie pisemnego zatwierdzenia prokuratora, lecz nie przewiduje szczególnej formy takiego zatwierdzenia. Wystarczy, gdy akt oskarżenia sporządzony przez prowadzącego śledztwo lub dochodzenie zostanie przesłany do sądu przez prokuratora przy piśmie przewodnim podpisanym przez prokuratora, albowiem z faktu takiego przesłania aktu oskarżenia wynika, że prokurator z jego treścią się zapoznał i akt ten zaakceptował.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2024 r., IV KK 338/24
Nałożenie obowiązku wymienionego w art. 72 § 1 pkt 6a k.k. wkracza w materię podstawowych wolności i praw człowieka, dlatego też ustawodawca uzależnił nałożenie tego obowiązku od zgody skazanego, która ma też zasadnicze znaczenie dla skuteczności samego procesu leczenia. Z tego też względu uchybienie w postaci rażącej obrazy art. 74 § 1 k.k. (brak obligatoryjnego wysłuchania oskarżonego i uzyskania od niego zgody) ma istotny wpływ na treść orzeczenia.
Sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2024 r., III PSK 110/24
Przy ocenie niemożności dochodzenia roszczenia z powodu siły wyższej w rozumieniu art. 293 k.p. należy uwzględniać także elementy podmiotowe dotyczące uprawnionego. Zgodnie z tym przepisem chodzi bowiem o to, że to uprawniony nie może dochodzić swych roszczeń, nie zaś o to, że roszczeń w ogóle nie można dochodzić. Uznaje się, że choroba nie stanowi siły wyższej i nie powoduje zawieszenia biegu przedawnienia.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2024 r., III USK 209/24
Umowa o dzieło to umowa o pewien określony rezultat pracy i umiejętności ludzkich. W wypadku umowy o dzieło niezbędne jest zatem, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Przyjmuje się przy tym, że rezultat, o który umawiają się strony, musi być z góry określony, mieć samoistny byt oraz być obiektywnie osiągalny i pewny. Dzieło musi mieć z góry przewidywalne i możliwe do osiągnięcia parametry stanowiące punkt wyjścia w procesie ustalania przesłanek odpowiedzialności z tytułu rękojmi za jego wady. W przypadku umowy o dzieło ustawodawca położył nacisk na oznaczenie efektu czynności, a nie na określenie kategorii czynności, które ich wykonawca ma zrealizować.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2024 r., III PSK 125/24
Artykuł 52 § 1 ustawy z 1982 r. – Prawo spółdzielcze nie jest przepisem odrębnym w rozumieniu art. 68 § 1 k.p. Oznacza to, że członkowie zarządu spółdzielni nie mogą być (nigdy nie są) zatrudnieni na podstawie powołania.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2024 r., III USK 4/24
Mechanizm z art. 15c ust. 3 ustawy z 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin jest oderwany całkowicie od konstytucyjnej reguły proporcjonalności, abstrahuje od powszechnie rozumianego i akceptowanego poczucia sprawiedliwości, które polega na występowaniu racjonalnej adekwatności między czynem a sankcją, oraz narusza zasadę równego traktowania ubezpieczonych.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2024 r., III UZP 3/24
Odmowa uwzględnienia wniosku z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 479) o rozłożeniu należności z tytułu składek na raty następuje w formie decyzji administracyjnej, od której przysługuje odwołanie do sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (art. 83 ust. 1 i ust. 2 tej ustawy).
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2024 r., III UZP 1/24
W sprawie z odwołania od decyzji odmawiającej prawa do renty z uwagi na brak niezdolności do pracy (art. 57 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 12 i art. 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631) – w przypadku ustalenia celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie – sąd jest uprawniony do przyznania renty szkoleniowej (art. 60 ust. 1 tej ustawy) na okres sześciu miesięcy od uprawomocnienia się wyroku i prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na okres wsteczny od złożenia wniosku o świadczenie.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2024 r., III USK 214/24
Dla przyjęcia odpowiedzialności ubezpieczonego z art. 84 ust. 1 pkt 1 lub pkt 2 u.s.u.s. niezbędne jest wykazanie braku prawa do świadczenia i świadomości danej osoby, że zasiłek był nienależny. Obie przesłanki muszą wystąpić już w trakcie pobierania świadczenia, a nie po zaprzestaniu jego wypłaty. Innymi słowy, jeśli w trakcie pobierania świadczenia jest ono „należne”, zaś okoliczności wyłączające prawo do niego, a w konsekwencji również wiedza o tym świadczeniobiorcy wystąpiły post factum, to nie ma podstaw do uznania, że należności wypłacone podlegają zwrotowi na podstawie art. 84 ust. 1 u.s.u.s.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2024 r., III PSK 72/23
W użytym w art. 52 § 1 k.p. pojęciu „ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych” mieszczą się trzy elementy. Są to: bezprawność zachowania pracownika (naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego); naruszenie albo zagrożenie interesów pracodawcy; zawinienie obejmujące zarówno winę umyślną, jak i rażące niedbalstwo. Bezprawność zachowania pracownika jest przy tym rozumiana jako zachowanie sprzeczne z obowiązującymi tego pracownika regułami wynikającymi z przepisów prawa pracy, które może polegać zarówno na działaniu, jak i na zaniechaniu. Sama bezprawność zachowania pracownika nie uzasadnia jeszcze rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Bezprawności musi bowiem towarzyszyć spełnienie dwóch pozostałych, wymienionych wyżej elementów. Odnośnie do stopnia winy w orzecznictwie ukształtował się jednolity pogląd, że powinna ona przejawiać się w umyślności (złej woli) lub rażącym niedbalstwie pracownika. Są to dwie odrębne postacie winy. Rażące niedbalstwo to rażące niedołożenie staranności wymaganej od pracownika. Wina w tej postaci może obejmować zachowania lekkomyślne, gdy pracownik przewiduje, że swoim zachowaniem uchybi obowiązkowi, ale bezpodstawnie przypuszcza, że do tego nie dojdzie, oraz przypadki niedbalstwa polegającego na tym, że pracownik nie przewidział, że swoim zachowaniem naruszy obowiązek, ale mógł i powinien był to przewidzieć. Rażący charakter przejawia się w wyjątkowo lekceważącym stosunku pracownika do jego obowiązków. Przypisanie ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych nie jest zatem możliwe bez wykazania winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa pracownika, przy czym ocena ta powinna odbywać się przez pryzmat całokształtu okoliczności. Pracownik musi więc chcieć uchybić obowiązkowi i w tym celu podejmuje działanie lub co najmniej godzić się na to, że swoim zachowaniem obowiązek naruszy. Oznacza to badanie, z jednej strony, niezachowania minimalnych (elementarnych) zasad prawidłowego zachowania, z drugiej zaś, wymusza ocenę kontekstu sytuacyjnego, który pozwala na zweryfikowanie przekroczenia miary staranności minimalnej.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2024 r., III USK 196/24
Składka na ubezpieczenie chorobowe służy zapewnieniu bieżącej ochrony przed wystąpieniem ryzyka choroby uniemożliwiającej świadczenie pracy a przez to uzyskiwanie środków utrzymania z tytułu aktywności zawodowej. Ustanie stosunku służbowego funkcjonariusza, który nie nabył uprawnień emerytalnych, nie powoduje zmiany charakteru ryzyka chorobowego i jego bieżącej funkcji ochronnej, która minimalnie wybiega na przyszłość w związku z możliwością kontynuowania okresu zasiłkowego po ustaniu zatrudnienia. Inaczej jest w przypadku składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, od których zależy realizacja uprawnień pracowników i poziom świadczeń dopiero w przyszłości, po ziszczeniu się ryzyka ubezpieczeniowego.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2024 r., II USK 2/24
Ocena, czy działalność gospodarcza rzeczywiście jest wykonywana, a więc także czy zaistniała przerwa w jej prowadzeniu, należy do sfery ustaleń faktycznych. Istnienie wpisu do ewidencji nie przesądza o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, jednakże wpis ten prowadzi do domniemania prawnego, według którego osoba wpisana do ewidencji, która nie zgłosiła zawiadomienia o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jest traktowana jako prowadząca taką działalność. W konsekwencji domniemywa się, że skoro nie nastąpiło wykreślenie działalności gospodarczej z ewidencji, to działalność ta była faktycznie prowadzona i w związku z tym istniał obowiązek zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2024 r., II USK 62/24
Ubezpieczonemu, który pozostawał w zawodowej służbie wojskowej przed dniem 1 stycznia 1999 r. i pobiera emeryturę wojskową wynoszącą 75% podstawy jej wymiaru obliczoną bez uwzględnienia okresów składkowych i nieskładkowych, z tytułu których jest uprawniony również do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez niego.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2024 r., III PSK 101/23
Pobieranie emerytury policyjnej w trakcie wykonywania pracy w ramach stosunku pracy i powrót po ustaniu tego stosunku do statusu „emeryta policyjnego” nie pozbawia pracownika prawa do odprawy emerytalnej przewidzianej w art. 921 § 1 k.p. Stanowisko to jest aktualne także w przypadku odprawy emerytalnej na podstawie art. 94 ust. 1 ustawy z 2008 r. o służbie cywilnej, w którym także mowa o „przejściu na emeryturę”.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2024 r., II USK 133/24
Prawo do rekompensaty przysługuje za okres pracy w warunkach szczególnych, która jest faktycznie wykonywana stale i to w pełnym wymiarze czasu pracy.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2024 r., I USK 387/23
Cechami konstytutywnymi pojęcia współpracy przy działalności gospodarczej są występujące łącznie: istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, bezpośredni ich związek z przedmiotem działalności gospodarczej, stabilność i zorganizowanie oraz znaczący czas i częstotliwość wykonywanych prac. Za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny stron dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie małżonków przy tym przedsięwzięciu.
Bibliografia
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2024 r., I CSK 114/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2024 r., I CSK 171/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2024 r., I CSK 1997/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2024 r., I CSK 226/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., I CSK 115/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., I CSK 147/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., I CSK 4567/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., I KK 219/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2024 r., I CSK 667/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2024 r., I CSK 3017/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2024 r., I CSK 2952/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2024 r., I CSK 2972/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2024 r., I CSK 3042/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2024 r., I CSK 4239/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2024 r., I CSK 1550/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2024 r., III PSK 110/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2024 r., III USK 209/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2024 r., III PSK 125/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2024 r., III USK 4/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2024 r., V KK 428/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2024 r., III USK 214/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2024 r., I CSK 2981/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2024 r., I CSK 3449/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2024 r., I CSK 606/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2024 r., III PSK 72/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2024 r., III CZ 211/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2024 r., I CSK 2465/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2024 r., I CSK 2620/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2024 r., III USK 196/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2024 r., II USK 2/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2024 r., I CSK 2768/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2024 r., II KK 423/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2024 r., I CSK 2985/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2024 r., II USK 62/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2024 r., I CSK 643/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2024 r., I CSK 3644/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2024 r., I KK 310/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2024 r., I CSK 3978/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2024 r., I CSK 2443/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2024 r., I CSK 2357/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2024 r., I CSK 4420/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2024 r., III PSK 101/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2024 r., I CSK 2239/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2024 r., I CSK 3448/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2024 r., I CSK 2609/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2024 r., I CSK 3410/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2024 r., I CSK 4179/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2024 r., II USK 133/24.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2024 r., I USK 387/23.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2024 r., I CSK 2206/23.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2024 r., III UZP 3/24.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2024 r., III CZP 26/23.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2024 r., III CZP 10/24.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2024 r., III CZP 25/24.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2024 r., III CZP 24/24.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2024 r., III CZP 14/24.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2024 r., III CZP 19/24.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2024 r., III CZP 13/24.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2024 r., III CZP 23/24.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2024 r., III CZP 16/24.
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2024 r., III UZP 1/24.
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2024 r., III CZP 20/23.
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2024 r., III CZP 27/24.
Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2024 r., III CZP 44/23.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., III KK 393/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., III KK 452/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r., II KK 212/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2024 r., IV KK 302/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2024 r., V KK 322/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2024 r., II KK 199/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2024 r., II CSKP 1733/22.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2024 r., II CSKP 115/23.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2024 r., II CSKP 167/23.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2024 r., IV KK 397/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2024 r., II CSKP 2193/22.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2024 r., III KK 294/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2024 r., I KK 342/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2024 r., I KK 60/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2024 r., IV KK 338/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2024 r., II CSKP 657/24.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2024 r., II CSKP 357/24.
