Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego

Abstract

Overview of the decisions of the Polish Supreme Court

The Supreme Court took a stance on the legal status of assistant judges [Polish: asesor sądowy] in the civil procedure. The Court ruled that a rectification in the land register may be subject to an appeal, and not by way of taking an action against the decision of the court clerk. Furthermore, the Supreme Court resolved a dispute concerning significant doubts as to the limitation period for punishability of a criminal offense, where one act meets the characteristics of at least two types of prohibited activities described in the Criminal Act Law (joint compliance of provisions – Article 11 of the Polish Criminal Code). In addition, the Supreme Court issued a decision on the principle that a retired person has the right to recalculate their pension.

Keywords: assistant judge, limitation period, recalculation of a pension

Słowa kluczowe: asesor sądowy, przedawnienie, ponowne obliczenie emerytury

Sprawy z zakresu prawa cywilnego i gospodarczego

W ostatnim czasie Sąd Najwyższy zajął się istotnym zagadnieniem procesowym, polegającym na określeniu rodzaju środka zaskarżenia, który przysługuje stronie w sprawie o wpis w księdze wieczystej, jeżeli wpisu dokonał asesor sądowy, który nie uzyskał prawa do pełnienia obowiązków sędziego. Wątpliwości w tej kwestii wynikały z rozbieżności pomiędzy przepisami ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych a przepisami ustawy – Kodeks postępowania cywilnego. Artykuł 106i ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych przyznawał asesorom sądowym prawo do wykonywania zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości od momentu uzyskania prawa do pełnienia obowiązków sędziego. Natomiast w czasie od mianowania i objęcia stanowiska do czasu powierzenia mu prawa pełnienia obowiązków sędziego asesor sądowy może wykonywać jedynie zadania z zakresu ochrony prawnej. Powodowało to powstanie wątpliwości w kwestii, czy postanowienie w sprawie o wpis do księgi wieczystej wydane przez asesora sądowego, który nie uzyskał prawa do pełnienia obowiązków sędziego, powinno zostać zaskarżone w drodze apelacji (art. 518 zdanie pierwsze k.p.c.), czy skargi na orzeczenie referendarza sądowego (art. 518¹ w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

W uchwale z 7 września 2018 r., wydanej w sprawie III CZP 26/18, Sąd Najwyższy opowiedział się za pierwszym z proponowanych rozwiązań. W ocenie Sądu Najwyższego przyjąć należy, że asesor sądowy, który nie uzyskał votum (atrybucji sędziowskiej), nie może być członkiem składu sądu w rozumieniu art. 47 k.p.c., a jego czynności orzecznicze nie są orzeczeniami sądu w rozumieniu Kodeksu postępowania cywilnego. Jednakże powyższy pogląd nie przesądza tego, w jaki sposób mogą być kwestionowane czynności orzecznicze związane z udzielaniem ochrony prawnej w sprawach cywilnych, podjęte przez asesora sądowego pozbawionego votum. Zdaniem sądu Kodeks postępowania cywilnego wykazuje w tym zakresie lukę, którą należy uzupełnić z odwołaniem się do analogii. Konieczne jest zatem dokonanie wyboru między reżimem właściwym dla zaskarżania czynności orzeczniczych sądu a reżimem właściwym dla zaskarżania czynności orzeczniczych referendarza sądowego. Analiza specyfiki tych reżimów prowadzi do wniosku, że skarga na orzeczenie referendarza sądowego jest szczególnym środkiem zaskarżenia, nawiązującym do specyfiki urzędu referendarza sądowego, który jest wyposażony w niezależność co do treści wydawanych orzeczeń i zarządzeń, ale nie korzysta z atrybutów władzy sądowniczej i jest pozbawiony cechy niezawisłości (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 maja 2011 r., P 38/08). Z kolei w uchwałach z 6 lutego 2018 r., III PZP 4/17, i z 26 lipca 2018 r., III CZP 10/18, Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że pozycja asesora sądowego, ukształtowana ustawami z 10 lipca 2015 r. i z 11 maja 2017 r., jest bliższa statusowi prawnemu sędziego aniżeli referendarza sądowego.

W konsekwencji należało uznać, że od postanowienia orzekającego co do istoty sprawy w postępowaniu o wpis do księgi wieczystej, wydanego przez asesora sądowego w sądzie rejonowym, który nie pełni obowiązków sędziego, przysługuje apelacja (art. 518 zdanie pierwsze k.p.c.). Takie samo stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwałach podjętych w sprawach III CZP 34/18, III CZP 40/18, III CZP 43/18, III CZP 47/18, III CZP 57/18 oraz III CZP 58/18.

Postanowienie SN z 16 stycznia 2018 r., III UK 18/17

W celu zapobiegnięcia umorzeniu postępowania zawieszonego na podstawie art. 176, art. 177 § 1 pkt 5 i art. 178 k.p.c. wystarczające jest złożenie wniosku o jego podjęcie przed upływem rocznego terminu liczonego od daty zawieszenia. Kontynuacja postępowania zależy bowiem w tej sytuacji wyłącznie od woli stron.

Wyrok SN z 17 stycznia 2018 r., IV CSK 252/17

Stałe, długoletnie przeznaczanie zysku spółki akcyjnej na kapitał zakładowy i niewypłacanie w tym czasie dywidendy może powodować pokrzywdzenie akcjonariusza mniejszościowego, uzasadniające zaskarżenie kolejnej uchwały walnego zgromadzenia nieprzewidującej wypłaty dywidendy (art. 422 § 1 k.s.h.).

Wyrok SN z 18 stycznia 2018 r., V CSK 261/17

Wysokość odszkodowania za nieruchomość wydzieloną pod drogę publiczną może być uzgodniona między właścicielem a właściwym organem przed dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne (art. 98 ust. 1 i 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 121 ze zm.).

Postanowienie SN z 18 stycznia 2018 r., I PK 18/17

1.   Ze względu na doniosłe skutki dla stron, jakie pociąga za sobą umorzenie postępowania, sąd – orzekając w przedmiocie umorzenia (art. 182 § 1 k.p.c.) – nie może opierać się na formalnej przyczynie zawieszenia powołanej w postanowieniu o zawieszeniu, lecz powinien zbadać i ocenić rzeczywiste powody zawieszenia postępowania.

2.   Skuteczne doręczenie zawiadomienia o rozprawie wyłącznie pełnomocnikowi procesowemu powoda (art. 133 § 3 k.p.c.) uzasadnia zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 5 k.p.c. w razie jego niestawiennictwa także w sytuacji, gdy sama strona nie została zawiadomiona o rozprawie.

3.   Zarządzenie przewodniczącego o wyznaczeniu rozprawy (art. 208 k.p.c.) powinno jednoznacznie określać, kogo należy wezwać na rozprawę (ze skutkami procesowymi niestawiennictwa), a kogo należy o niej jedynie zawiadomić.

Postanowienie SN z 25 stycznia 2018 r., IV CSK 664/14

Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydane na podstawie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. z 2004 r. nr 90, poz. 864 ze zm.) wiąże tylko w sprawie, w której sąd zwrócił się do Trybunału z wnioskiem o rozpatrzenie pytania prejudycjalnego.

Postanowienie SN z 25 stycznia 2018 r., IV CSK 221/17

Zachowanie przy sporządzaniu kolejnego testamentu którejkolwiek z form przewidzianych w art. 1 Konwencji dotyczącej kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych, sporządzonej w Hadze 5 października 1961 r. (Dz.U. z 1969 r. nr 34, poz. 284), wywołuje także skutki odwołania testamentu sporządzonego wcześniej (art. 946 i 947 k.c.).

Wyrok SN z 8 lutego 2018 r., II CSK 462/17

Sąd może bez wniosku strony dopuścić dowód podlegający pominięciu jako spóźniony (art. 232 zdanie drugie w związku z art. 207 § 6 k.p.c.), jeżeli służy wykazaniu twierdzeń faktycznych przytoczonych we właściwym czasie.

Postanowienie SN z 14 lutego 2018 r., I PZ 18/17

1.   Przedmiotem oceny Sądu Najwyższego w postępowaniu wywołanym zażaleniem wniesionym na podstawie art. 394¹ § 11 k.p.c. są wyłącznie przesłanki orzeczenia kasatoryjnego wynikające z regulacji zawartej w art. 386 § 2 i 4 k.p.c. Sąd Najwyższy powinien jednak brać pod uwagę (z urzędu) także w postępowaniu zażaleniowym nieważności postępowania przed sądem drugiej instancji.

2.   Jedynym środkiem zaskarżenia, którym mogą dysponować strony w przypadku wydania przez sąd drugiej instancji wyroku kasatoryjnego po przeprowadzeniu postępowania dotkniętego nieważnością, jest zażalenie, o którym mowa w art. 394¹ § 11 k.p.c.

3.   Zakresem przedmiotowym art. 394¹ § 11 k.p.c. objęta jest także sytuacja, w której podstawę zażalenia stanowi zarzut naruszenia art. 378 § 1 k.p.c. w związku z art. 379 pkt 3 k.p.c., które polegało na uchyleniu przez sąd drugiej instancji niezaskarżonej przez strony części wyroku sądu pierwszej instancji i przekazaniu sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania, ponieważ takie orzeczenie narusza również art. 386 § 4 k.p.c.

Wyrok SN z 15 lutego 2018 r., I CSK 487/17

Zaciągnięcie przez agenta zobowiązania del credere bez odrębnego wynagrodzenia (prowizja del credere) jest nieważne (art. 761⁷ § 1 w związku z art. 58 § 1 i 3 k.c.).

Wyrok SN z 15 lutego 2018 r., IV CSK 237/17

Zaliczenie wartości nakładów koniecznych poniesionych przez użytkownika wieczystego na poczet różnicy między opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną nie zależy od ich przydatności dla właściciela nieruchomości lub innego użytkownika wieczystego (art. 77 ust. 4 i 6 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 121).

Wyrok SN z 20 lutego 2018 r., V CSK 230/17

Jeżeli Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność określonego przepisu ustawy z konstytucją, sąd może odmówić zastosowania w rozpoznawanej sprawie identycznie brzmiącego przepisu innej ustawy.

Wyrok SN z 20 lutego 2018 r., V CSK 257/17

W razie wystąpienia deformacji powierzchni nieruchomości w związku z zasobami węgla przeznaczonymi przez zakład górniczy do eksploatacji jej właściciel może podjąć uzasadnione technicznie i ekonomicznie czynności zabezpieczające budynek, który ma być wzniesiony na tej nieruchomości na podstawie pozwolenia na budowę, przed grożącą szkodą i domagać się od zakładu górniczego zwrotu kosztów tego zabezpieczenia (art. 145, 146, 148 i 150 ustawy z 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze, t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 613 ze zm., w związku z art. 435 k.c.).

Wyrok SN z 21 lutego 2018 r., III SK 1/17

Nieznajomość prawa nie wyłącza kompetencji Prezesa UOKiK do nałożenia kary pieniężnej (art. 106 ust. 1 u.o.k.i.k.) w przeciwieństwie do usprawiedliwionego błędu co do prawa.

Wyrok SN z 23 lutego 2018 r., III CSK 384/16

Strona może uchylić się od skutków oświadczenia woli złożonego w czasie aukcji internetowej złożonego pod wpływem błędu (art. 84 w związku z art. 88 k.c.).

Wyrok SN z 7 marca 2018 r., III SPP 12/18

Skarga na przewlekłość postępowania wniesiona po wyznaczeniu terminu rozprawy zarządzeniem wydanym przed wpływem 12 miesięcy od wpływu akt sprawy do sądu drugiej instancji jest co do zasady nieuzasadniona.

Wyrok SN z 7 marca 2018 r., III SK 6/17

Przedsiębiorca, który nie podejmuje niezwłocznie żadnych działań, by wykonać decyzję Prezesa UOKiK stwierdzającą naruszenie reguł konkurencji, lecz odwleka jej realizację do czasu wypracowania nowego modelu rozliczeń z klientami, umyślnie narusza art. 107 ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 229 ze zm.).

Wyrok SN z 8 marca 2018 r., II CSK 330/17

Brak zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego na pomniejszenie funduszy własnych banku spółdzielczego obejmujących wkłady członków powoduje – w rozumieniu art. 475 § 1 k.c. – niemożliwość zwrotu członkom tych wkładów.

Wyrok z 9 marca 2018 r., I CSK 295/17

W sprawie z powództwa Skarbu Państwa przeciwko podatnikowi o zwrot na podstawie art. 410 k.c. kwoty stanowiącej równowartość wypłaconej bezpodstawnie – w wyniku błędu organu podatkowego – nadpłaty podatku dochodowego od osób prawnych nie jest wyłączone zastosowanie art. 5 k.c.

Wyrok SN z 15 marca 2018 r., III KRS 4/18

Referendarze sądowi i asystenci sędziów, którzy w latach 2011–2016 zdali egzamin sędziowski (art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy z 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2017 r., poz. 1139) spełniają warunki do mianowania ich asesorem sądowym.

Postanowienie z 16 marca 2018 r., IV CSK 105/17

Dokonując podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, sąd może przyznać należące do tego majątku udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością byłemu małżonkowi niebędącemu wspólnikiem tylko za jego zgodą.

Wyrok z 16 marca 2018 r., IV CSK 114/17

Przyczynieniem się do powstania lub zwiększenia szkody jest tylko takie zachowanie się poszkodowanego, które pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą.

Wyrok z 16 marca 2018 r., IV CSK 302/17

Uchwała rady nadzorczej spółdzielni, wydana na podstawie statutu przewidującego możliwość odwołania członka zarządu z ważnych przyczyn, nie podlega merytorycznej kontroli sądu.

Postanowienie SN z 20 marca 2018 r., I PZ 2/18

Niefortunne sformułowanie przez pełnomocnika strony wniosku „o doręczenie odpisu wyroku wraz z kserokopią uzasadnienia” zamiast o doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem albo odpisu wyroku z odpisem uzasadnienia (art. 387 § 3 zdanie pierwsze k.p.c.) należy potraktować jako niestaranność, zwykły błąd lub omyłkę pisarską, która nie powinna powodować negatywnych skutków w postaci odrzucenia skargi kasacyjnej, jeżeli jest oczywiste, że intencją pełnomocnika strony było uruchomienie procedury kasacyjnej – wyrok sądu drugiej instancji był niekorzystny dla strony i ostatecznie skarga w jej imieniu została wniesiona.

Wyrok SN z 20 marca 2018 r., III SK 5/17

Stosowanie art. 4 pkt 10 oraz art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów nie wymaga zawsze i w odniesieniu do każdej praktyki ograniczającej konkurencję przeprowadzenia złożonych analiz ekonomicznych w celu ustalenia faktu posiadania pozycji dominującej i jej nadużycia.

Postanowienie SN z 21 marca 2018 r., V CSK 254/17

Jeżeli oświadczenie spadkodawcy spisane na podstawie art. 952 § 2 k.c. ma wady formalne, dopuszczalne jest ponowne jego spisanie, chyba że termin przewidziany w tym przepisie już upłynął.

Postanowienie SN z 23 marca 2018 r., I CSK 363/17

Zachowanie wymagań dotyczących formy umowy jurysdykcyjnej, przewidzianych w art. 25 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. Urz. UE L 351, s. 1), oznacza, że między stronami doszło do porozumienia dotyczącego prorogacji lub derogacji jurysdykcji krajowej.

Wyrok SN z 28 marca 2018 r., IV CSK 297/17

Członkami uczestniczącymi w walnym zgromadzeniu w rozumieniu art. 8³ ust. 9 ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 845) są wszyscy członkowie obecni na tym zgromadzeniu, którzy wzięli udział w głosowaniu nad uchwałą.

Wyrok z 28 marca 2018 r., V CSK 428/17

Nie jest dopuszczalne oddalenie powództwa o zachowek na podstawie art. 5 k.c.

Wyrok z 12 kwietnia 2018 r., II CSK 399/17

Dowód z protokołu zeznań świadka przesłuchanego w innym postępowaniu jest dowodem z dokumentu urzędowego odzwierciedlającego treść tych zeznań. Przeprowadzenie tego dowodu nie narusza zasady bezpośredniości (art. 235 § 1 k.p.c.), jego charakter należy jednak uwzględnić przy ocenie dokonywanej na podstawie art. 233 § 1 k.p.c.

Wyrok z 13 kwietnia 2018 r., I CSK 381/17

Zobowiązanie do uzupełnienia zachowku ciążące na obdarowanym (art. 1000 § 1 k.c.) przechodzi na jego następców prawnych też wówczas, gdy obdarowany zmarł przed otwarciem spadku po darczyńcy (art. 922 § 1 k.c.).

Wyrok z 13 kwietnia 2018 r., I CSK 522/17

1.   Materiał skalny stanowiący odpad pogórniczy może być uznany za część składową nieruchomości gruntowej, na której zalega, jeżeli uzasadnia to jego ciężar i objętość oraz stopień zintegrowania z otoczeniem i środowiskiem przyrodniczym, a także koszt i długotrwałość jego usunięcia.

2.   O tym, czy połączenie przedmiotu z rzeczą następuje tylko dla przemijającego użytku (art. 47 § 3 k.c.), decyduje zamiar towarzyszący połączeniu, pod warunkiem że został uzewnętrzniony i może być potwierdzony przy zastosowaniu kryteriów obiektywnych.

Wyrok SN z 18 kwietnia 2018 r., IV CSK 352/17

Uchwała zmieniająca umowę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przez wprowadzenie zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej, jako zwiększająca świadczenia wspólników, wymaga zgody wszystkich wspólników, których dotyczy.

Postanowienie SN z 24 kwietnia 2018 r., I PZ 3/18

Nawet potrzeba znacznego uzupełnienia materiału dowodowego nie może stanowić przesłanki wydania przez sąd drugiej instancji wyroku kasatoryjnego na podstawie art. 386 § 4 k.p.c.

Wyrok SN z 26 kwietnia 2018 r., I CSK 157/17

Przepisy k.c. o odpowiedzialności sprzedawcy za wady fizyczne rzeczy nie mają zastosowania do sprzedaży praw udziałowych (art. 555 k.c.).

Postanowienie SN z 10 maja 2018 r., I PZ 4/18

1.  Rozpoznanie zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji o odrzuceniu skargi kasacyjnej z powodu nieuiszczenia opłaty sądowej obejmuje także, na wniosek strony, kontrolę postanowienia tego sądu o oddaleniu wniosku o zwolnienie strony od kosztów sądowych, w szczególności opłaty.

2.   W zakresie kontroli sprawowanej przez Sąd Najwyższy nie wchodzi merytoryczne rozpoznanie wniosku strony o zwolnienie od kosztów sądowych, a jedynie kontrola, czy odmowa zwolnienia od kosztów sądowych przez sąd drugiej instancji była uzasadniona. Dlatego postanowienie sądu drugiej instancji o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych w postępowaniu kasacyjnym wymaga uzasadnienia.

Wyrok SN z 10 maja 2018 r., I UK 110/17

1.   Instytucja sprostowania wyroku nie może być wykorzystywana do eliminowania błędów merytorycznych w rozstrzygnięciu sprawy. Sprostowanie nie może dotyczyć na przykład rozmiaru świadczenia. Tego rodzaju błąd zawarty w sentencji wyroku, chociażby niezgodny z wolą składu orzekającego, powinien być wyeliminowany w trybie zaskarżenia – przede wszystkim apelacją, a w przypadku wyroku sądu drugiej instancji skargą kasacyjną.

2.   Postanowienie sądu drugiej instancji formalnie dotyczące sprostowania wyroku, a w rzeczywistości zmieniające merytorycznie to orzeczenie, podlega zaskarżeniu skargą kasacyjną.

Postanowienie SN z 17 maja 2018 r., I PZ 6/18

Możliwość łączenia w jednym postępowaniu (w jednej sprawie) różnych roszczeń – w tym także takich, których oddzielne rozpoznanie wymagałoby różnych składów sądu (jednoosobowego lub ławniczego) – została przesądzona w dwóch uchwałach Sądu Najwyższego z 4 lutego 2008 r., II PZP 14/08, OSNP 2009, nr 17–18, poz. 218) oraz z 20 marca 2009 r., I PZP 8/08, OSNP 2009, nr 17–18, poz. 219), z których wynika, że w przypadku gdy wśród roszczeń z zakresu prawa pracy dochodzonych w jednym postępowaniu (art. 191 i 193 § 1 k.p.c.) znajduje się roszczenie, do którego rozpoznania w pierwszej instancji właściwy jest sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników (art. 47 § 2 pkt 1 lit a k.p.c.), sąd w takim samym składzie jest właściwy także do rozpoznania pozostałych roszczeń.

Postanowienie SN z 17 maja 2018 r., I UZ 8/18

Postanowienie sądu nie może a priori pogarszać sytuacji procesowej nieznanego z miejsca pobytu przez ograniczenie czynności, do których uprawniony jest kurator. Wówczas zastępstwo jest wadliwe. Kurator powinien mieć takie same prawa jak osoba, którą zastępuje, czyli może dokonać czynności, której mogłaby dokonać strona, gdyby występowała w sprawie 184 k.r.o.

Uchwała SN z 17 maja 2018 r., III CZP 11/18

Rodzicom dorosłego dziecka, które jest ubezwłasnowolnione całkowicie z powodu niepełnosprawności umysłowej i dla którego ustanowiono opiekuna, nie przysługuje uprawnienie do żądania rozstrzygnięcia przez sąd opiekuńczy o sposobie utrzymywania kontaktów z tym dzieckiem.

Wyrok SN z 25 maja 2018 r., I CSK 487/17

Przy ustalaniu wysokości świadczenia wyrównawczego agenta (art. 764³ k.c.) można – kierując się zasadami słuszności – uwzględnić jako jedną z okoliczności także koszty jego działania, które poniósłby, gdyby nie doszło do zakończenia stosunku agencji.

Postanowienie SN z 25 maja 2018 r., I CSK 673/17

Artykuł 174 § 2 zdanie drugie k.p.c. nie ma zastosowania po prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie.

Postanowienie SN z 25 maja 2018 r., I CZ 51/18

Przewidziane w art. 560 § 1 k.p.c. samodzielne uprawnienie ubezwłasnowolnionego do zaskarżania postanowień w sprawach o ubezwłasnowolnienie obejmuje również samodzielne wniesienie skargi o wznowienie postępowania w sprawie o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia.

Uchwała składu siedmiu sędziów z 5 czerwca 2018 r., III CZP 50/17

Nabycie przez przedsiębiorstwo państwowe – na podstawie ustawy z 20 grudnia 1990 r. o zmianie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. z 1991 r. nr 2, poz. 6) – własności urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomościach należących do Skarbu Państwa nie spowodowało uzyskania przez to przedsiębiorstwo z mocy prawa służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu obciążającej te nieruchomości.

Uchwała z 6 czerwca 2018 r., III CZP 6/18

Opłata roczna z tytułu wieczystego użytkowania związanego z prawem własności wyodrębnionego lokalu użytkowego pełniącego funkcję garażu wielostanowiskowego powinna być wypowiedziana w całości wszystkim współwłaścicielom tego lokalu (art. 78 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 121 ze zm.).

Uchwała z 13 czerwca 2018 r., III CZP 113/17

W postępowaniu wszczętym przez klienta przeciwko podmiotowi rynku finansowego o zapłatę kwoty roszczenia zgłoszonej w reklamacji klienta art. 8 ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 2270) nie wyłącza możliwości kwestionowania przez podmiot rynku finansowego zasadności dochodzonego roszczenia; na podmiocie tym spoczywa ciężar dowodu, że powodowi nie przysługuje roszczenie lub przysługuje w niższej wysokości.

Postanowienie SN z 14 czerwca 2018 r., II PZ 9/18

Dokumenty załączone do pisma procesowego, które z naruszeniem przepisów nie zostały wszyte do akt, składają się na materiał sprawy, co nie oznacza, że jest to równoznaczne z naruszeniem art. 224 § 1 i art. 316 k.p.c., a w konsekwencji z nieważnością postępowania z art. 379 pkt 5 k.p.c., uzasadniającą orzekanie na podstawie art. 386 § 2 k.p.c.

Wyrok SN z 19 czerwca 2018 r., I CSK 45/18

Immunitet jurysdykcyjny nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu przed sądem polskim od państwa obcego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości zajmowanej przez to państwo na cele placówki dyplomatycznej (art. 1111 § 1 pkt 3 i § 2 k.p.c.).

Uchwała składu siedmiu sędziów SN z 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17

Oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 385¹ § 1 k.c.), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy.

Uchwała SN z 12 lipca 2018 r., III CZP 3/18

W procesie o świadczenie okresowe przysługujące powodowi na podstawie określonego stosunku prawnego za kolejny okres wymagalności nie jest dopuszczalne ponowne badanie i ocenianie przez sąd zdarzeń prawnych, odnoszących się do zasady odpowiedzialności pozwanego, w takim zakresie, w jakim były one przedmiotem rozstrzygnięcia w prawomocnym wyroku wydanym w procesie między tymi samymi stronami o świadczenie należne za wcześniejsze okresy wymagalności.

Uchwała SN z 12 lipca 2018 r., III CZP 5/18

Roszczenie powiatu – powiatowego urzędu pracy o zwrot środków pochodzących z Funduszu Pracy, przyznanych bezrobotnemu na podjęcie działalności gospodarczej, przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia wypłaty tych środków (art. 76 ust. 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1065 ze zm.).

Uchwała SN z 12 lipca 2018 r., III CZP 60/18

Nabywca licytacyjny nieruchomości, który dokonuje na podstawie art. 968 § 2 k.p.c. zaliczenia na poczet ceny nabycia wierzytelność innego wierzyciela za jego zgodą, błędnie przyjmując, że wierzytelność ta z uwagi na jej wysokość i zasady pierwszeństwa zaspokojenia wynikające z art. 1025 k.p.c. znajduje pokrycie w cenie nabycia, powinien zostać wezwany przez sąd do uiszczenia brakującej części ceny w terminie określonym w art. 967 k.p.c., pod rygorem przewidzianym w art. 969 § 1 k.p.c.

Uchwała SN z 26 lipca 2018 r., III CZP 10/18

Na postanowienie w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych wydane przez asesora, który nie pełni obowiązków sędziego (art. 106i § 10 ustawy z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 23), przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji (art. 394 § 1 k.p.c.).

Uchwała SN z 10 sierpnia 2018 r., III CZP 13/18[1]

W umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym roszczenie o wypłatę wartości wykupu ubezpieczenia, niestanowiącej kosztów udzielonej ochrony ubezpieczonej, przedawnia się w terminie określonym w art. 118 k.c.

Postanowienie SN z 30 sierpnia 2018 r., III CNP 9/18​

Po wejściu w życie przepisów art. 89 i n. ustawy z 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2018 r., poz. 5 ze zm.), wprowadzających do polskiego porządku prawnego skargę nadzwyczajną, strona wnosząca skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia unormowaną w art. 424¹ i n. k.p.c. – wypełniając obowiązek przewidziany w art. 424⁵ § 1 pkt 5 k.p.c. – musi także wykazać, że nie było i nie jest możliwe wniesienie skargi nadzwyczajnej.

Skarga niespełniająca tego wymagania podlega odrzuceniu na podstawie art. 424⁸ § 1 k.p.c.

Uchwała SN z 7 września 2018 r., III CZP 32/18

Ograniczenia wynikające z art. 2b ust. 1 i 2 ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1405) nie mają zastosowania do osoby zbywającej nieruchomość, która uzyskała przysądzenie jej własności po 30 kwietnia 2016 r., w egzekucji z nieruchomości wszczętej przed tą datą.

Uchwała SN z 7 września 2018 r., III CZP 38/18

Dopuszczalność umownego wyłączenia jurysdykcji krajowej sądów polskich w sprawach, w których przed wejściem w życie ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 234, poz. 1571) umowa taka była niedopuszczalna, podlega ocenie według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu nadanym tą ustawą także wtedy, gdy umowa jurysdykcyjna została zawarta przed wejściem w życie tej ustawy, a postępowanie zostało wszczęte po jej wejściu w życie.

Uchwała SN z 7 września 2018 r., III CZP 42/18

Jeżeli członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest wraz z tą spółką wspólnikiem spółki komandytowej, do wyrażenia przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością zgody na zmianę umowy spółki komandytowej – wymaganej na podstawie art. 9 k.s.h. – ma zastosowanie art. 210 § 1 k.s.h.

Uchwała składu siedmiu sędziów SN z 12 września 2018 r., III CZP 14/18

Parafiom Kościoła Rzymskokatolickiego położonym na terenie zaboru pruskiego, które po pierwszej wojnie światowej znalazły się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej, przysługuje uprawnienie do wystąpienia z roszczeniami przewidzianymi w art. 61 w związku z art. 63 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 380), dotyczącymi nieruchomości będących wcześniej własnością katolickich gmin kościelnych.

Uchwała SN z 19 października 2018 r., III CZP 115/17

Użytkownik wieczysty nie może żądać rozgraniczenia sąsiadujących nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste różnym osobom, jeżeli stanowią one własność tego samego właściciela.

Uchwała SN z 19 października 2018 r., III CZP 1/18

W postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości zakaz zmiany postanowienia na niekorzyść uczestnika postępowania wnoszącego apelację (art. 384 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.) nie stoi na przeszkodzie stwierdzeniu zasiedzenia przez sąd drugiej instancji w innej dacie, niż uczynił to sąd pierwszej instancji.

Uchwała SN z 19 października 2018 r., III CZP 29/18

Prawo podmiotowe do żądania zmiany wysokości świadczeń pieniężnych (art. 358¹ § 3 k.c.) spełnianych na podstawie umowy renty nie wchodzi do spadku nawet wtedy, gdy powództwo obejmujące takie żądanie zostało wytoczone jeszcze przez spadkodawcę.

Uchwała SN z 19 października 2018 r., III CZP 36/18

Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 § 1 k.c., jest bezskuteczne.

Uchwała SN z 19 października 2018 r., III CZP 37/18

Przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku może nastąpić także po wydziedziczeniu go w testamencie i do swej skuteczności nie wymaga zachowania formy testamentowej.

Uchwała SN z 19 października 2018 r., III CZP 45/18

Rzecz nabyta w trakcie trwania małżeństwa, w którym obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa, w części ze środków pochodzących z majątku osobistego jednego z małżonków, a w części z ich majątku wspólnego, wchodzi do majątku osobistego małżonka i do majątku wspólnego małżonków w udziałach odpowiadających stosunkowi środków przeznaczonych z tych majątków na jej nabycie, chyba że świadczenie z majątku osobistego lub majątku wspólnego przekazane na nabycie rzeczy miało charakter nakładu odpowiednio na majątek wspólny lub osobisty.

Uchwała SN z 19 października 2018 r., III CZP 46/18

O umieszczeniu w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym osoby, wobec której zastosowano nadzór prewencyjny, sąd orzeka w składzie trzech sędziów zawodowych po przeprowadzeniu rozprawy z obowiązkowym udziałem prokuratora i pełnomocnika tej osoby (art. 21 ust. 1 lub 2 oraz art. 15 ust. 1 ustawy z 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, Dz.U. z 2014 r., poz. 24 ze zm.).

Uchwała SN z 15 listopada 2018 r., III CZP 49/18

Osoba korzystająca z lokalu mieszkalnego na podstawie umowy użyczenia, zawartej z najemcą lokalu bez zgody wynajmującego wymaganej w art. 688² k.c., jest lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1234 ze zm.).

Uchwała SN z 15 listopada 2018 r., III CZP 50/18

Dochodzenie przez jednego ze współwłaścicieli nieruchomości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości nie jest czynnością zmierzającą do zachowania wspólnego prawa w rozumieniu art. 209 k.c.

Uchwała SN z 15 listopada 2018 r., III CZP 52/18

Dopuszczalne jest zbycie pomieszczenia przynależnego do lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość wraz z odpowiednim udziałem w nieruchomości wspólnej w celu przyłączenia tego pomieszczenia do innego lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość i położonego w granicach tej samej wspólnoty mieszkaniowej; do dokonania w ten sposób podziału prawnego lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość wymagana jest zgoda właścicieli lokali wyrażona w formie uchwały, o której stanowi art. 22 ust. 4 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 716 ze zm.).

Uchwała SN z 15 listopada 2018 r., III CZP 56/18

W razie cofnięcia skierowanego do Komisji Prawa Autorskiego wniosku o zatwierdzenie tabel wynagrodzeń przed doręczeniem uczestnikom postępowania jego odpisu stosuje się art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 300 ze zm.); na postanowienie Komisji o odmowie zwrotu opłaty przysługuje zażalenie.

Uchwała składu siedmiu sędziów SN z 28 listopada 2018 r., III CZP 25/18

W razie śmierci uczestnika postępowania wieczystoksięgowego sąd nie zawiesza postępowania.

Sprawy z zakresu prawa karnego

W dziedzinie prawa karnego Sąd Najwyższy rozstrzygnął istotną wątpliwość dotyczącą stosowania przepisów o przedawnieniu karalności czynu zabronionego (art. 101 k.k.). Wątpliwość ta dotyczyła określania terminu przedawnienia w przypadku czynu, który wyczerpuje znamiona dwóch albo więcej przepisów ustawy karnej, który stanowi przestępstwo podlegające kumulatywnej kwalifikacji prawnej (art. 11 § 2 k.k.). W takiej sytuacji możliwe jest obliczanie terminu przedawnienia na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą (art. 11 § 3 k.k.) i zastosowanie tego terminu do całego czynu o kumulatywnej kwalifikacji prawnej, albo obliczanie terminu przedawnienia oddzielnie w odniesieniu do każdego z przepisów wchodzących w skład kumulatywnej kwalifikacji. W tym drugim przypadku stwierdzenie upływu terminu przedawnienia uniemożliwia powołanie tego przepisu w kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych reprezentowane dotychczas były obydwa poglądy, jednakże należy stwierdzić, iż przeważało stanowisko nakazujące obliczanie terminu przedawnienia w oparciu o art. 11 § 3 k.k. Do orzeczeń Sądu Najwyższego, gdzie przyjęty został taki pogląd, należą m.in.: wyrok z 14 stycznia 2010 r., V KK 235/09, postanowienie z 30 października 2014 r., I KZP 19/14, wyrok z 29 października 2015 r., WA 13/15, postanowienie z 22 marca 2016 r., V KK 345/15, postanowienie z 19 października 2016 r., IV KK 333/16, postanowienie z 29 czerwca 2017 r., IV KK 203/17. Podobne stanowisko prezentowane było m.in. w wyrokach Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 2 sierpnia 2013 r., II AKa 480/12, Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 19 lutego 2015 r., II AKa 13/15, Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 20 października 2016 r., II AKa 233/16. Odmienne zapatrywanie wyrażono m.in. w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 31 stycznia 2013 r., II AKa 254/12, oraz w wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 6 maja 2015 r., II AKa 88/15, gdzie przyjęto drugi z omawianych poglądów.

W ocenie Sądu Najwyższego przy rozstrzyganiu tego zagadnienia należało przyjąć, że instytucja przedawnienia karalności dotyczy czynu stanowiącego jedno przestępstwo, a nie jego kwalifikacji prawnej. Skoro tak, to oczywiste jest, że jedno przestępstwo może mieć tylko jeden termin przedawnienia. Ten termin powinien odnosić się do przestępstwa w jego integralnej całości, mimo że różne terminy przedawnienia dotyczą poszczególnych typów przestępstw, które obejmuje kumulatywna kwalifikacja prawna. Skoro zaś wyznacznikiem terminu przedawnienia jest wysokość kary grożącej z tytułu popełnienia określonego typu przestępstwa, to dla jego określenia w stosunku do owego nowego typu przestępstwa powstałego w wyniku zastosowania kumulatywnej kwalifikacji prawnej czynu znaczenie ma przepis stanowiący podstawę wymiaru kary w związku z art. 11 § 3 k.k., czyli przepis przewidujący najsurowszą karę.

Stąd też w uchwale składu siedmiu sędziów SN z 20 września 2018 r., I KZP 7/18, przyjęto, żew wypadku czynu, wyczerpującego znamiona dwóch albo więcej przepisów ustawy karnej, który stanowi przestępstwo podlegające kumulatywnej kwalifikacji prawnej (art. 11 § 2 k.k.), termin przedawnienia jego karalności wyznaczany jest, na podstawie art. 101 k.k., w oparciu o wysokość kary grożącej za to przestępstwo określonej w myśl art. 11 § 3 k.k. albo inne przesłanki wymienione w przepisach dotyczących terminu przedawnienia, a stosuje się go do całego kumulatywnie kwalifikowanego przestępstwa.

Wyrok SN z 11 stycznia 2018 r., III KK 226/17

W wypadku wniesienia apelacji przez więcej niż jednego przedstawiciela procesowego strony wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku sądu odwoławczego, pochodzącego od strony lub któregokolwiek z jej przedstawicieli procesowych, zobowiązuje ten sąd do sporządzenia uzasadnienia odnoszącego się do wszystkich apelacji, chyba że we wniosku ograniczono zakres sporządzenia uzasadnienia (art. 422 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 423 § 1a k.p.k. w zw. z art. 457 § 2 k.p.k.).

Wyrok SN z 18 stycznia 2018 r., II KK 297/17

Wadliwa czynność procesowa, polegająca na wniesieniu aktu oskarżenia przez nieuprawniony podmiot, nie może być konwalidowana w drodze oświadczenia pochodzącego od podmiotu uprawnionego do popierania oskarżenia.

Wyrok SN z 24 stycznia 2018 r., III KK 253/17

1.   Przyjęcie błędu co do kontratypu albo okoliczności wyłączającej winę (art. 29 k.k.) możliwe jest dopiero wówczas, gdy zostanie ustalone, że oskarżony swoim zachowaniem zrealizował wszystkie znamiona typu czynu zabronionego.

2.   Powołując się na treść art. 29 k.k., sąd jest zobowiązany wyraźnie przesądzić nie tylko to, co do której okoliczności wyłączającej bezprawność lub winę sprawca pozostawał w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, ale nade wszystko, czy jego zachowanie – przy założeniu, że okoliczność ta zaistniała w rzeczywistości – byłoby pozbawione cechy bezprawności lub niezawinione.

3.   Niedopuszczalne jest zobowiązanie oskarżyciela publicznego w trybie art. 396a k.p.k. do przedstawienia dowodów, które są znane sądowi.

Wyrok SN z 24 stycznia 2018 r., II KS 1/18

Skarga na wyrok kasatoryjny oparta na podstawach niewymienionych w art. 539a § 3 k.p.k. jest niedopuszczalna i w związku z tym prezes sądu odwoławczego powinien odmówić jej przyjęcia; jeśli tak się nie stanie, Sąd Najwyższy zobligowany jest taką wadliwie przyjętą skargę pozostawić bez rozpoznania (art. 530 § 2 in fine k.p.k. i art. 531 § 1 k.p.k. w zw. z art. 539f k.p.k.).

Postanowienie SN z 31 stycznia 2018 r., V KK 297/17

Sprzedaż butli gazowej przez licencjobiorcę, realizująca ekonomiczną wartość znaku towarowego umieszczonego na takiej butli, stanowi przesłankę wyczerpania prawa ochronnego na ten znak (art. 155 ust. 1 ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej, Dz.U. z 2013 r., poz. 1410).

Postanowienie SN z 28 lutego 2018 r., V KK 221/17

1.   Zawarta w art. 437 § 2 zdanie drugie k.p.k. podstawa kasatoryjnego orzekania określona jako konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości jest związana z rozprawą główną, gdyż użyty wyraz „przewód” odnosi się do jednego z jej etapów, jakim jest przewód sądowy. W konsekwencji uchybienia procesowe zaistniałe na innych etapach przebiegu rozprawy głównej, tj. rozpoczęcie rozprawy albo głosy końcowe, nie mogą doprowadzić do wydania na tej podstawie orzeczenia kasatoryjnego.

2.   Zamieszczona w art. 117a § 1 k.p.k. norma o charakterze gwarancyjnym ustanawia standard minimalny prawa do reprezentacji procesowej przez jednego obrońcę lub pełnomocnika. Gdy jest on zachowany, to nieobecność pozostałych przedstawicieli procesowych ustanowionych przez stronę, jeżeli zachodzi podstawa do nieprzeprowadzania czynności z powodu niezawiadomienia ich o jej terminie (art. 117 § 1 i 2 k.p.k.), prowadzi do ograniczenia prawa do korzystania z pomocy prawnej, natomiast nie powoduje całkowitego pozbawienia tego prawa. Wpływa to z kolei na ocenę zarzutu odwoławczego albo zarzutu kasacyjnego co do zaistniałego uchybienia, gdyż jego skuteczność, w świetle art. 438 pkt 2 k.p.k. i art. 523 § 1 k.p.k., zależy od wykazania, że to uchybienie mogło mieć – odpowiednio – wpływ albo istotny wpływ na treść orzeczenia.

Wyrok SN z 8 marca 2018 r., V KK 328/17

Ściganie umyślnego spowodowania lekkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 157 § 2 k.k.) osoby najbliższej zamieszkującej w chwili czynu wspólnie ze sprawcą odbywa się w myśl art. 157 § 4 k.k. w trybie publicznoskargowym, co oznacza, że okres przedawnienia karalności takiego przestępstwa liczony jest według terminu przewidzianego w art. 101 § 1 pkt 4 k.k. oraz ewentualnie również przy zastosowaniu art. 102 k.k.

Postanowienie SN z 12 marca 2018 r., II KK 361/17

1.   Brak środka odwoławczego wniesionego na niekorzyść oskarżonego powoduje, że sąd odwoławczy nie ma możliwości wydania orzeczenia na niekorzyść z powodu rażącej niesprawiedliwości (art. 440 k.p.k.).

2.   Na każdym wnoszącym kasację podmiocie, w tym i na profesjonalnym podmiocie specjalnym, ciąży wymóg wnikliwego zbadania procesowych uwarunkowań wniesienia tego środka zaskarżenia – również tych, które dla podstawowej jego skuteczności wiążą się z koniecznością przeprowadzenia niezbędnej, w myśl art. 118 § 1 i 2 k.p.k., analizy wniesionych w sprawie zwykłych środków odwoławczych.

Wyrok SN z 12 marca 2018 r., II KK 363/17

Jeżeli zaskarżone orzeczenie wydał inny sędzia niż ten, który był wyłączony z mocy prawa od udziału w sprawie, wówczas wyrok albo postanowienie nie są dotknięte bezwzględną przyczyną odwoławczą (art. 104 § 1 pkt 1 k.p.s.w., art. 439 § 1 pkt 1 k.p.k.), nawet jeżeli w toku postępowania w sprawie, w ramach postępowania wpadkowego, orzekał iudex inhabilis (art. 40 § 1 k.p.k.).

Postanowienie z 12 marca 2018 r., II KK 366/17

1.   Wyłączająca stosowanie art. 4 § 1 k.k., ustanowiona w art. 19 ust. 1 ustawy z 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 396) zasada niestosowania znowelizowanych przepisów rozdziału IX Kodeksu karnego przy wymiarze kary łącznej w wyroku łącznym do kar prawomocnie orzeczonych przed wejściem w życie tej ustawy, tj. przed dniem 1 lipca 2015 r., doznaje określonego tym przepisem wyjątku przewidzianego dla sytuacji, gdy znowelizowane przepisy dają podstawę do rozważenia wymierzenia kary łącznej obejmującej te kary oraz prawomocne skazanie (skazania) po wymienionej dacie.

2.   Przyjęte w wyroku skazującym zasady wymiaru kary łącznej powinny zostać uwzględnione także przy wydaniu wyroku łącznego obejmującego tę karę.

Postanowienie z 12 marca 2018 r., II KK 371/17

1.   Niemożność przypisania działania wspólnie i w porozumieniu przy popełnieniu tzw. przestępstwa bazowego (np. kradzieży) nie wyklucza możliwości uznania, iż sprawca działał wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami przy popełnieniu przestępstwa określonego w art. 299 k.k.

2.   Bez ustalenia sprawców tzw. przestępstwa pierwotnego, w tym stanu świadomości tych sprawców co do poszczególnych okoliczności jego popełnienia, nie zawsze można wskazać precyzyjnie kwalifikację prawną tego przestępstwa. Dotyczy to zwłaszcza czynów zabronionych, w których popełnienie, na różnych etapach, zaangażowanych jest wiele osób. W takich wypadkach za wystarczające do przypisania odpowiedzialności karnej z art. 299 § 1 k.k. należy uznać ustalenie tych elementów czynu pierwotnego, z których bezspornie wynika, że zostały wypełnione znamiona przedmiotowe czynu zabronionego pod groźbą kary, bez przesądzania, jaka powinna być jego prawidłowa kwalifikacja prawna.

3.   Polski proces karny nie jest procesem formułkowym, wymagającym posługiwania się określonymi formułami prawnymi, lecz procesem, w którym przepisy określają jedynie sposób postępowania organów procesowych, w tym przy redagowaniu opisu czynu zarzuconego lub przypisanego tak, aby opis ten odzwierciedlał zdarzenie przestępne odpowiadające zespołowi znamion istotnemu przy konkretnej kwalifikacji prawnej.

Wyrok z 14 marca 2018 r., IV KS 4/18

Sąd drugiej instancji, w przyjętym modelu postępowania odwoławczego, zobowiązany jest do uzupełnienia materiału dowodowego w ramach przeprowadzanej kontroli odwoławczej i to niezależnie od rodzaju wyroku poddanego tej kontroli. Dopiero po dokonaniu takiej czynności pojawia się kwestia zakresu orzekania sądu odwoławczego w związku ze stwierdzonym uchybieniem o charakterze względnej przyczyny odwoławczej (art. 438 k.p.k.). W wypadku wyroku uniewinniającego, umarzającego lub warunkowo umarzającego postępowanie, gdy zachodzą podstawy do skazania, orzeczenie sądu odwoławczego może być wyłącznie kasatoryjne (art. 454 § 1 k.p.k.). Natomiast gdy zaskarżony został wyrok skazujący, sąd odwoławczy orzeka reformatoryjnie (arg. z art. 437 § 2 zdanie drugie in fine k.p.k.).

Wyrok SN z 15 marca 2018 r., IV KK 239/17

W stanie prawnym obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015 r. art. 76 § 1 k.k. wyłączał stosowanie art. 108 k.k.

Dopiero od tej daty art. 76 § 1 k.k. nie stanowi przepisu szczególnego w stosunku do art. 108 k.k.

Postanowienie SN z 29 marca 2018 r., V KK 353/17

Notoryjność sądowa, o której mowa w art. 168 zdanie drugie k.p.k., to znajomość określonego faktu przez sąd z urzędu, z racji jego działalności. Wiedza o pewnych faktach, nieuzyskana przez sąd w ramach jego działalności urzędowej, może być jedynie rozpatrywana w ramach notoryjności powszechnej (art. 168 zdanie pierwsze k.p.k.).

Wyrok SN z 12 kwietnia 2018 r., II KK 411/17

1.   Przedmiotem przestępstwa określonego w art. 300 § 2 k.k. może być nie tylko dłużnik osobisty, ale także osoba odpowiadająca wobec wierzyciela rzeczowo (dłużnik rzeczowy).

2.   Z treści art. 527 k.c. oraz z natury skargi pauliańskiej wynika, że w przypadku uznania przez sąd danej czynności za bezskuteczną względem wierzyciela wierzyciel ten uzyskuje prawo do egzekucji z przedmiotów majątkowych osoby trzeciej, które na skutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika. W rezultacie więc osoba trzecia, która stała się właścicielem mienia w wyniku dokonania tej czynności przez dłużnika, przy uwzględnieniu, że miała lub powinna mieć wiedzę co do pokrzywdzenia wierzyciela, staje się również dłużnikiem wierzyciela w rozumieniu art. 300 § 2 k.k.

Wyrok SN z 24 kwietnia 2018 r., V KK 384/17

Dla bytu przestępstwa określonego w art. 171 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1876 ze zm.) nie jest istotna forma gromadzenia środków pieniężnych ani to, czy sprawca stwarza pozory legalnej działalności, ale konieczne jest ustalenie, że w zamiarze sprawcy gromadzenie tych środków następuje pod tytułem zwrotnym.

Wyrok z 26 kwietnia 2018 r., V KK 401/17

W sprawach o występki należące do właściwości sądu rejonowego, w których prowadzone było postępowanie przygotowawcze i zakończyło się ono w formie śledztwa, sąd odwoławczy na rozprawie orzeka w składzie trzech sędziów (art. 29 § 1 k.p.k.). W innych sprawach, na podstawie art. 449 § 2 k.p.k., sąd ten orzeka na rozprawie jednoosobowo, chyba że prezes sądu lub sąd postanowi inaczej.

W postępowaniu w sprawie odpowiedzialności podmiotu zbiorowego za czyn zabroniony pod groźbą kary skład sądu odwoławczego kształtowany jest w oparciu o przepis art. 449 § 2 k.p.k.

Wyrok SN z 14 czerwca 2018 r., II KK 333/17

W pojęciu „uzasadnionej przyczyny” użytym w art. 138 k.w. mieszczą się również przekonania religijne, co oznacza, że gdy pozostają one w oczywistej sprzeczności z cechami i charakterem usługi, wolno odmówić wykonania takiego świadczenia, nawet jeżeli pozostają one w konflikcie z innymi wartościami, w tym także konstytucyjnymi, takimi jak zakaz dyskryminacji.

Uchwała składu siedmiu sędziów SN z 28 czerwca 2018 r., I KZP 2/18

W trybie sprostowania oczywistej omyłki pisarskiej (art. 105 § 1 k.p.k.) może zostać usunięte uchybienie w wyroku, które polega na rozbieżnym – w zapisie cyfrowym i słownym – rozstrzygnięciu o karze (innym środku reakcji prawnokarnej). Omyłka pisarska może być uznana za oczywistą, jeżeli po dokonaniu przez sąd analizy treści wyroku, przy uwzględnieniu kwalifikacji prawnej przypisanego przestępstwa, podstaw skazania i wymiaru kary, zostanie ustalone, że tylko jeden z rozbieżnych sposobów wyrażenia kary (innego środka reakcji prawnokarnej) odzwierciedla wymiar kary (innego środka reakcji prawnokarnej), który był możliwy do orzeczenia na podstawie wskazanych przepisów prawa.

Uchwała składu siedmiu sędziów SN z 28 czerwca 2018 r., I KZP 3/18

1.   W sprawie o wydanie wyroku łącznego sąd odwoławczy może orzec po raz pierwszy karę łączną, gdy w pierwszej instancji został wydany zaskarżony apelacją wyrok łączny, orzekający karę na bazie określonych skazań oraz umarzający postępowanie na podstawie art. 572 k.p.k. w pozostałym zakresie.

2.   Nie jest także wykluczone orzeczenie przez sąd odwoławczy kary łącznej w oparciu o skazania, które nie były podstawą orzeczenia kary łącznej przez sąd pierwszej instancji.

Uchwała składu siedmiu sędziów SN z 28 czerwca 2018 r., I KZP 4/18

Użyte w art. 168b k.p.k. sformułowanie „innego przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego innego niż przestępstwo objęte zarządzeniem kontroli operacyjnej” obejmuje swoim zakresem wyłącznie te przestępstwa, co do których sąd może wyrazić zgodę na zarządzenie kontroli operacyjnej, w tym te, o których mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 2067 ze zm.).

Uchwała SN z 20 września 2018 r., I KZP 5/18

Zakresem art. 218 § 1a k.k. objęte są tylko osoby będące pracownikami w rozumieniu art. 2 k.p. i art. 22 § 1 i § 11 k.p., a więc osoby zatrudnione na warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy, niezależnie od nazwy zawartej przez strony umowy; ustaleń w tym zakresie dokonuje w procesie karnym sąd, zgodnie z zasadą jurysdykcyjnej samodzielności wyrażoną w art. 8 § 1 k.p.k.

Uchwała składu siedmiu sędziów SN z 20 września 2018 r., I KZP 10/18

Możliwość uchylenia wyroku uniewinniającego, umarzającego albo warunkowo umarzającego postępowanie karne i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania związana z regułą ne peius określoną w art. 454 § 1 k.p.k. (art. 437 § 2 zdanie drugie k.p.k.) zachodzi dopiero wtedy, gdy sąd odwoławczy – w wyniku usunięcia stwierdzonych uchybień stanowiących jedną z podstaw odwoławczych określonych w art. 438 pkt 1–3 k.p.k. (czyli np. po uzupełnieniu postępowania dowodowego, dokonaniu prawidłowej oceny dowodów, poczynieniu prawidłowych ustaleń faktycznych) – stwierdza, że zachodzą podstawy do wydania wyroku skazującego, czemu stoi na przeszkodzie zakaz określony w art. 454 § 1 k.p.k. Sama tylko możliwość wydania takiego wyroku w ponownym postępowaniu przed sądem pierwszej instancji jest niewystarczająca dla przyjęcia wystąpienia reguły ne peius określonej w art. 454 § 1 k.p.k.

Sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych

W ramach rozpatrywania spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych Sąd Najwyższy zajął się rozstrzygnięciem zagadnienia prawnego dotyczącego wykładni art. 110a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm., zwana dalej ustawą f.u.s.). Przepis ten dotyczy kwestii ponownego obliczenia wysokości emerytury w sytuacji, gdy do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia. Problemem, którym zajął się Sąd Najwyższy, było ustalenie, czy do podstawy wymiary emerytury przy ponownym obliczaniu jej wysokości na podstawie art. 110a ustawy f.u.s. mogą być wliczone należności z tytułu stosunku pracy pracownika, którego stosunek pracy został rozwiązany na mocy porozumienia stron w związku z przejściem na emeryturę, wypłacone po rozwiązaniu stosunku pracy i po dacie przyznania tego świadczenia. W orzecznictwie sądów powszechnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 10 marca 2017 r., III AUa 857/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 24 listopada 2016 r., III AUa 771/16), wyrażono pogląd, że art. 110a ustawy f.u.s. może być stosowany jedynie w przypadku, gdy ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu społecznemu po przyznaniu świadczenia.

W swoich rozważaniach Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na fakt, iż co do zasady obowiązek ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pozostaje w związku z przychodem ze stosunku pracy, zaś pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku (art. 13 ust. 1 i art. 18 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1778). Tymczasem pracownik, który rozwiązał dotychczasową umowę o pracę i przeszedł na emeryturę, zazwyczaj nie posiada tytułu ubezpieczenia oraz stałego, systematycznego przychodu ze stosunku pracy. Ewentualne świadczenia, które pracownik otrzymał od dotychczasowego pracodawcy po dacie ustania stosunku pracy (np. wynagrodzenie wypłacone pracownikowi z opóźnieniem), ma w tym przypadku charakter „jednorazowy”. Ponadto takie wynagrodzenie wykazywane jest w indywidualnym raporcie miesięcznym składanym za ten miesiąc, w którym zostało faktycznie wypłacone (por. wyroki SN z 10 sierpnia 2010 r., I UK 61/10, z 3 listopada 2010 r., I UK 134/10), gdyż stanowi przychód tego roku podatkowego, w którym zostało otrzymane, choćby nawet dotyczyło ono roku poprzedniego (por. wyrok NSA z 12 grudnia 1997 r., I SA/Wr 1757/96). W tej sytuacji takie świadczenie nie może zostać uwzględnione jako podstawa do ponownego obliczenia wysokości emerytury w całości po dniu przyznania prawa do emerytury.

Dlatego w uchwale z 18 lipca 2018 r., III UZP 3/18, Sąd Najwyższy przyjął,że należności pracownika z tytułu stosunku pracy rozwiązanego na mocy porozumienia w związku z przejściem na emeryturę, które zostały wypłacone po jego rozwiązaniu i po dacie przyznania świadczenia, nie stanowią podstawy do ponownego przeliczenia emerytury w trybie art. 110a ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.).

Wyrok SN z 18 stycznia 2018 r., I UK 510/16

Odwołanie się do Polskiej Normy (PN) jest obiektywnym kryterium oceny zatrudnienia pod kątem prac niezautomatyzowanych palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego, wykazu A, dział XIV, poz. 1, rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Wyrok SN z 23 stycznia 2018 r., III UK 24/17

W procesie stosowania prawa niedopuszczalne jest rozszerzanie ustalonego przez ustawodawcę zamkniętego katalogu wykazu pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Wyrok SN z 24 stycznia 2018 r., I PK 314/16

Brak przyznania negatywnej oceny ostatecznej, oceny okresowej i rozwiązanie stosunku pracy z mianowania za wypowiedzeniem, na podstawie art. 124 ust. 1 pkt 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, należy kwalifikować jako naruszenie przepisów o wypowiadaniu stosunku pracy.

Wyrok SN z 30 stycznia 2018 r., I UK 513/16

Czas odbywania przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 1974 r.) zalicza się – przy spełnieniu określonych w tejże ustawie warunków – do stażu pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.), uprawniającego do obniżenia wieku emerytalnego na zasadach wynikających z art. 39 tej ustawy.

Wyrok SN z 7 lutego 2018 r., II PK 344/16

Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron z przyczyny określonej w art. 52 § 1 pkt 1 k.p. nie może zostać zakwalifikowane jako rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Wyrok SN z 14 lutego 2018 r., I PK 351/16

1.   W rozumieniu art. 3 k.p. za pracodawcę należy uważać taką jednostkę organizacyjną, która jest uprawniona do samodzielnego zatrudniania pracowników, do nawiązywania i rozwiązywania z nimi stosunków pracy. Nie można jednak uznać za pracodawcę jednostki organizacyjnej, której kierownik przyjmuje i zwalnia pracowników wyłącznie na podstawie upoważnienia.

2.   Pracodawcą nie jest ten podmiot, który został ujawniony w świadectwie pracy (choćby błędnie), lecz ten, który faktycznie, rzeczywiście i zgodnie z przepisami prawa regulującymi jego byt prawny zatrudniał pracownika. W przypadku jednostek organizacyjnych niewyposażonych w zdolność prawną samo ujawnienie ich jako pracodawców w umowie o pracę czy dokumentach pracowniczych nie nadaje im statusu, o którym mowa w art. 3 k.p. Zdolność do bycia pracodawcą nie jest jedynie wyrazem woli stron stosunku pracy, lecz wynika z całokształtu okoliczności świadczących o wyodrębnieniu organizacyjno-finansowym jednostki zatrudniającej.

3.   Uznanie, że jednostka organizacyjna występująca w procesie jako strona pozwana nie posiada cech pracodawcy (art. 460 k.p.c.), a zarazem nie jest żadnym z podmiotów, o których mowa w art. 64 k.p.c., pozbawia ją zdolności sądowej. Jako taka nie ma zdolności do występowania w procesie jako strona. Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz art. 379 pkt 2 k.p.c. w wyniku postępowania prowadzonego wobec jednostki organizacyjnej, która nie może być stroną w procesie cywilnym z powodu braku zdolności sądowej, nie może zapaść wyrok merytoryczny (także oddalający powództwo).

Postanowienie SN z 14 lutego 2018 r., I UZ 4/18

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nierozpoznanie istoty sprawy (art. 386 § 4 k.p.c.) polega na nierozpoznaniu przez sąd pierwszej instancji sprawy w zakresie objętym decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Przedmiot decyzji organu rentowego określają: podstawa faktyczna i podstawa prawna jej wydania.

Wyrok SN z 15 lutego 2018 r., I UK 555/16

Okres wykonywania pracy górniczej pod ziemią, stale i w pełnym wymiarze na stanowisku społecznego inspektora pracy, uprawnia do uzyskania emerytury w myśl art. 50c ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383).

Wyrok SN z 20 lutego 2018 r., II UK 704/16

Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. nr 237, poz. 1412) organy rentowe udzielają informacji, w tym wskazówek i wyjaśnień, w zakresie dotyczącym warunków i dowodów wymaganych do ustalania świadczeń emerytalno-rentowych. Gdyby organ rentowy wypełnił ciążący na nim obowiązek wyjaśnienia charakteru pracy ubezpieczonej i związanej z tym kwestii jej wykształcenia, wówczas przyznałby należne świadczenie już na podstawie pierwszego złożonego przez nią wniosku. Niewyjaśnienie tej okoliczności wskutek zaniechania przez organ rentowy wypełnienia obciążającego go „obowiązku informacyjnego”, prowadzące do ustalenia wykształcenia wnioskodawczyni i czasu trwania okresu studiów, może zostać zakwalifikowane jako błąd organu rentowego w rozumieniu art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.).

Wyrok SN z 21 lutego 2018 r., III PK 14/17

Ugoda pozasądowa zobowiązująca pracownika ponoszącego odpowiedzialność materialną na podstawie art. 114 k.p. do zapłaty odszkodowania w wysokości przewyższającej limit wynikający z art. 119 k.p. jest nieważna (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Wyrok SN z 22 lutego 2018 r., II UK 713/16

Zasądzenie prawomocnym wyrokiem sądowym jednorazowego odszkodowania z tytułu rolniczej choroby zawodowej nie przesądza o wyniku sporu sądowego o przyznanie prawa do renty rolniczej z art. 21 ust. 1 i 3 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 704 ze zm.).

Wyrok SN z 1 marca 2018 r., I UK 469/16

Artykuł 50d ust. 1 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) nie ma zastosowania do emerytury z art. 50e tej ustawy.

Wyrok SN z 1 marca 2018 r., III PK 18/17

1.   Przyjęcie, że roszczenia z art. 45 i następnych k.p. oraz art. 56 i następnych k.p. wyczerpują problematykę kontraktowej odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy z racji niezgodnego z przepisami rozwiązania umowy o pracę za lub bez wypowiedzenia, przemawia za wyłączeniem możliwości stosowania z mocy art. 300 k.p. przepisów Kodeksu cywilnego normujących odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązań umownych (art. 471 i następne k.c.) dla dochodzenia przez zwolnionego pracownika naprawienia dalszej szkody.

2.   Przyjęta kwalifikacja niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę za lub bez wypowiedzenia jako nienależytego wykonania zobowiązania nie wyłącza dalszych roszczeń odszkodowawczych pracownika opartych na przepisach Kodeksu cywilnego regulujących czyny niedozwolone.

Wyrok SN z 1 marca 2018 r., III UK 35/17

Warunkiem stosowania przepisów art. 5 ust. 4 i 5 oraz art. 6 ust. 2 pkt 15 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383) w odniesieniu do osób, które współpracowały z osobami prowadzącymi zakład rzemieślniczy (prowadzącymi działalność gospodarczą), jest faktyczne „opłacenie składki”, a jej „nieopłacenie” powoduje nieuwzględnienie danego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu w ustaleniu okresów składkowych rzutujących na prawo do emerytury lub renty oraz wysokość świadczeń.

Wyrok SN z 6 marca 2018 r., II PK 86/17

Przepisy prawa pracy nie regulowały dotychczas i nadal nie regulują wprost sposobu ustalania wynagrodzenia przysługującego pracownikowi zwolnionemu z obowiązku świadczenia pracy w okresie, który pozostał do rozwiązania umowy o pracę, dokonanego na mocy porozumienia stron. O tym, jakie to będzie wynagrodzenie, decyduje przede wszystkim wola stron ujawniona w porozumieniu, na podstawie którego umowa o pracę ma zostać rozwiązana (art. 65 k.c. i art. 56 w związku z art. 300 k.p.).

Wyrok SN z 7 marca 2018 r., I UK 571/16

Mieszanina gazów propanu i butanu ma zdolność spowodowania wybuchu, lecz tylko w odpowiednich warunkach, więc uznanie jej za materiał wybuchowy wymaga ustalenia istnienia tych warunków przy wykonywaniu pracy wymienionej w wykazie A, dziale IV pod poz. 40 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Wyrok SN z 8 marca 2018 r., II PK 9/17

Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem akademickim przed dniem wejścia w życie 1 października 2013 r. nowelizacji art. 120 ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym obligowało sąd do subsumcji przepisów ustawowych i statutowych obowiązujących do 30 września 2013 r.

Wyrok SN z 14 marca 2018 r., II PK 360/16

1.   Wniesienie odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony w terminie 21 dni od doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę (art. 264 § 1 k.p.) stanowi czynność podjętą przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów (sądem pracy) w celu dochodzenia spornego roszczenia, która przerywa bieg terminów przedawnienia każdego z roszczeń przysługujących z tytułu nieuzasadnionego lub bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę (art. 45 § 1 w związku z art. 295 pkt 1 k.p.).

2.   Jeżeli pracownik świadomie dochodził w odwołaniu (pozwie) odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem lub nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę w kwocie niższej od przysługującej na podstawie art. 471 k.p., to odsetki od zasądzonego odszkodowania przysługują w tej części od daty doręczenia pozwanemu pracodawcy odwołania zawierającego takie żądanie w niższej („pierwotnej”) wysokości, a w dalszej („rozszerzonej”) w postępowaniu pierwszoinstancyjnym wysokości tego samego żądania – od daty doręczenia pracodawcy rozszerzonego powództwa w wyższej kwocie.

Wyrok SN z 15 marca 2018 r., I UK 49/17

W okresach udokumentowanej niezdolności do pracy wskutek choroby jednoosobowo zarządzający spółką z o.o. prezes zarządu ma obowiązek powstrzymania się od wykonywania czynności zarządu pod rygorem utraty prawa do zasiłku chorobowego (art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej), przeto do podejmowania koniecznych („wymuszonych”) czynności prawnych lub faktycznych przez lub w imieniu spółki powinien w okresie korzystania ze świadczeń chorobowych umocować lub wyznaczyć inną upoważnioną osobę.

Wyrok SN z 20 marca 2018 r., I PK 10/17

1.   Skoro ani Kodeks pracy, ani prawo o szkolnictwie wyższym nie regulują kwestii możliwości posłużenia się przez rektora uczelni publicznej (przy dokonywaniu czynności prawnych zmierzających do nawiązania lub rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem akademickim) pełnomocnikiem, oznacza to możliwość zastosowania art. 96 k.c. w związku z art. 300 k.p. w związku z art. 136 ust. 1 prawa o szkolnictwie wyższym i art. 5 k.p. Nie jest zatem wykluczone przyjęcie, że chociaż rektor nie mógł skorzystać z możliwości, jaką stwarza art. 31 § 1 k.p. (czyli wyznaczyć generalnie innej osoby do dokonywania czynności w sprawach z zakresu prawa pracy za pracodawcę, np. w ramach zatwierdzonego przez siebie podziału czynności), to jednak mógł udzielić innej indywidualnie oznaczonej osobie na podstawie art. 96 k.c. pełnomocnictwa do dokonania konkretnej czynności z zakresu prawa pracy w jego imieniu i ze skutkiem prawnym dla niego.

2.   Możliwe jest udzielenie przez rektora uczelni publicznej na podstawie art. 96 k.c. prorektorowi tej uczelni ds. kadr pełnomocnictwa do dokonania konkretnej czynności prawnej nawiązania lub rozwiązania stosunku pracy z konkretnym nauczycielem akademickim.

Postanowienie SN z 20 marca 2018 r., I UZ 71/17

1.   Żądanie przeliczenia emerytury (podstawy jej wymiaru) jest sporem o prawo majątkowe. W przypadku tego typu sporu dopuszczalność zaskarżenia kasacyjnego podlega ograniczeniu ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia (art. 398–2 § 1 k.p.c.). Wartość tę oblicza się z uwzględnieniem art. 22 k.p.c., przy czym stanowi ona różnicę między wysokością świadczenia wypłaconego przez organ rentowy a wysokością świadczenia żądanego przez ubezpieczonego w skali jednego roku. O dopuszczalności skargi kasacyjnej musi decydować rzeczywisty przedmiot sporu, a następnie przedmiot zaskarżenia. Jest nim różnica wysokości emerytury, co jednoznacznie kwalifikuje żądanie w kategorii sprawy o prawa majątkowe.

2.   Ustalenie podstawy wymiaru emerytury nie może się odbywać w sposób zupełnie dowolny. Stanowiłoby to bowiem pole do nadużyć, w szczególności pozwalałoby na manipulowanie kwotą stanowiącą wartość przedmiotu zaskarżenia w kontekście dopuszczalności skargi kasacyjnej. Strona nie może dopiero dla celów skargi kasacyjnej wskazywać wartości przedmiotu zaskarżenia w oparciu o obliczenia, na które nie powoływała się w poprzednim postępowaniu. Jeżeli ubezpieczony domagał się przeliczenia emerytury według określonego wzorca, to na potrzeby skargi kasacyjnej nie może wychodzić poza to żądanie, gdyż wówczas Sąd Najwyższy orzekałby o przedmiocie nowym, innym niż przedmiot rozpoznania sprawy przed sądami pierwszej i drugiej instancji.

3.   Do obliczania podstawy wymiaru emerytury przyjmuje się generalnie kwotę bazową obowiązującą w dacie zgłoszenia wniosku o emeryturę, chyba że ubezpieczony nie pobierał dotychczas emerytury, co w przyszłości umożliwiłoby korzystniejsze wyliczenie „odwieszonego” świadczenia (według nowej, wyższej kwoty bazowej), przy spełnieniu warunków określonych w art. 110 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jeżeli nabycie prawa do emerytury następuje później niż data zgłoszenia wniosku o to świadczenie, do obliczeń przyjmuje się kwotę bazową w wysokości obowiązującej w dniu powstania uprawnień, a nie w dniu złożenia wniosku. W przypadku ponownego obliczenia wysokości świadczenia na zasadach określonych w art. 111 ustawy wprost nakazuje zastosowanie kwoty bazowej ostatnio przyjętej do obliczenia świadczenia.

Wyrok SN z 21 marca 2018 r., II UK 1/17

Renta chorobowa nie jest równoznaczna z rentą inwalidzką (potem z tytułu niezdolności do pracy) jako okres nieskładkowy z art. 7 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. 

Wyrok SN z 22 marca 2018 r., II UK 8/17

Może wystąpić sytuacja, gdy ubezpieczony nie ma okresów składkowych pozwalających na ustalenie podstawy wymiaru zgodnie z warunkami z art. 15 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Wówczas emerytura ustalona z uwzględnieniem okresów ubezpieczenia społecznego rolników (art. 10 ust. 1) nie ma zwiększenia liczonego od podstawy wymiaru, zgodnie z art. 56 ust. 1 w związku z art. 53 ust. 1 pkt 2 i 3. Emeryturę zwiększa się na podstawie art. 56 ust. 3 o kwotę odpowiadającą części składkowej emerytury ustalonej według zasad wymiaru określonych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Wyrok SN z 12 kwietnia 2018 r., II PK 32/17

W przypadku zawarcia umów o pracę, a także zawarcia z tym samym pracodawcą w celu obejścia ustawy umów-zleceń, przy obliczaniu wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w myśl art. 151¹ § 3 k.p. wynagrodzenie zasadnicze z umowy o pracę stanowiące podstawę obliczania dodatku mogłoby być podwyższone o wynagrodzenie z umów-zleceń, gdyby czynności wynikające z umów-zleceń były wykonywane w tym samym czasie co obowiązki na podstawie umów o pracę. W sytuacji natomiast gdy czynności z umów-zleceń dotyczyły obowiązków pracowniczych wyłącznie przekraczających dobowe lub przeciętne tygodniowe normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, podstawę obliczenia dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych stanowiło wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną w umowach o pracę.

Wyrok SN z 12 kwietnia 2018 r., II UK 53/17

Na gruncie umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, podpisanej 2 kwietnia 2008 r. (Dz.U. z 2009 r. nr 46, poz. 374), ubezpieczony może domagać się przyznania emerytury proporcjonalnej, która może być kwotowo niższa niż pełna emerytura, jeżeli uważa, że jest dla niego korzystniejsza.

Wyrok SN z 12 kwietnia 2018 r., II UK 55/17

1.   Artykuł 58 ust. 4 ustawy emerytalnej nie stosuje się do ubezpieczonego, który przed dniem 23 września 2011 r. spełnił wszystkie wymagane warunki do nabycia renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

2.   Spełnienie wszystkich warunków prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przed dniem bardziej restrykcyjnej zmiany legislacyjnej obowiązującej od 23 września 2011 r. oraz złożenie przed tym dniem wniosku o świadczenie rentowe uzasadniało przyznanie prawa do świadczenia w decyzji organu rentowego oraz w późniejszym wyroku sądowym według stanu prawnego obowiązującego przed tą datą.

Wyrok SN z 17 kwietnia 2018 r., I PK 28/17

Ani Kodeks spółek handlowych, ani Kodeks pracy nie przewidują dla prezesa zarządu spółki kapitałowej albo dla pracownika zatrudnionego w takiej spółce na stanowisku prezesa odprawy jako świadczenia przysługującego powszechnie w związku z utratą funkcji prezesa albo ustaniem zatrudnienia na stanowisku prezesa. Odprawa pieniężna przysługująca pracownikowi w związku z utratą zatrudnienia na stanowisku prezesa zarządu spółki kapitałowej może mieć swoje źródło w umowie stron, która podlega wykładni według reguł określonych w art. 65 w związku z art. 60 k.c.

Gdyby umowa zawarta przez prezesa zarządu spółki kapitałowej ze spółką przewidywała odprawę tylko za utratę funkcji prezesa zarządu spółki, odwołany prezes powinien jej dochodzić na drodze sądowej przed sądem gospodarczym, ponieważ byłaby to sprawa ze stosunku spółki (por. art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych, t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 723).

Odwołanie z funkcji prezesa zarządu spółki kapitałowej stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia stosunku pracy osobie zatrudnionej na takim stanowisku.

Wyrok SN z 17 kwietnia 2018 r., II UK 56/17

Przesłanka egzoneracyjna z art. 116 § 1 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 201) odnosi się do zaspokojenia należności podatkowych (składkowych) spółki, a nie ich części przypisanych członkowi zarządu.

Wyrok SN z 18 kwietnia 2018 r., II PK 46/17

Ubezpieczający pracodawca, który przez zaniechanie opłacania za ubezpieczonego pracownika składek na grupowe ubezpieczenie pracownicze z tytułu ryzyka śmierci doprowadził do rozwiązania tej umowy ubezpieczenia, ponosi na podstawie art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p. kontraktową odpowiedzialność za świadczenie utracone przez ubezpieczonych lub uposażonych bliskich członków rodziny z tytułu rozwiązanej z winy pracodawcy umowy grupowego ubezpieczenia pracowniczego w razie śmierci ubezpieczonego pracownika.

Wyrok SN z 18 kwietnia 2018 r., II PK 49/17

W procesie o odszkodowanie przewidziane w art. 61¹ k.p. nie jest możliwe obarczenie pracodawcy prima facie niewykonalnym obowiązkiem udowodnienia faktów negatywnych (niedopuszczenia się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracodawcy wobec pracownika), jeśli pracownik nie skonkretyzuje okoliczności faktycznych, które uznaje za przejaw ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracodawcy. Dopiero wtedy pracodawcę obciąża dowód (art. 6 k.c.), że okoliczności te albo w ogóle nie miały miejsca, albo wprawdzie miały miejsce, lecz nie wypełniają znamion naruszenia podstawowych obowiązków pracodawcy wobec pracownika, albo też że naruszenie to nie ma charakteru ciężkiego.

Wyrok SN z 18 kwietnia 2018 r., II UK 62/17

Ustalenie polskiej emerytury w wyższej („pełnej”) wysokości wypłacanej na podstawie przepisów prawa polskiego (art. 97 ustawy o emeryturach i rentach) albo we wnioskowanej przez uprawnionego jako „korzystniejszej” niższej proporcjonalnej wysokości tego świadczenia (art. 9 pkt 3 i 4 umowy z 2 kwietnia 2008 r. o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, Dz.U. z 2009 r., nr 46, poz. 374) nie może prowadzić do wyłączenia, ograniczenia ani korygowania przepisów prawa Stanów Zjednoczonych o redukcji zbiegających się amerykańskich i zagranicznych (w tym polskich) świadczeń emerytalnych lub rentowych (Windfall Elimination Provisions, art. 7 ust. 2 tej umowy).

Wyrok SN z 18 kwietnia 2018 r., II UK 65/17

Zdarzenie wypadkowe pozostające w związku z pełnieniem służby w Policji zaistniałe przed dniem 1 lipca 2014 r. podlega kwalifikacji na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z 16 grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Policji (Dz.U. nr 53, poz. 345 ze zm.) niezależnie od tego, czy postępowanie w sprawie przyznania świadczeń odszkodowawczych zostało wszczęte przed tą datą (art. 48 ust. 1 ustawy z 4 kwietnia 2014 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą, Dz.U. z 2014 r., poz. 616 ze zm.).

Wyrok SN z 19 kwietnia 2018 r., I PK 32/17

Regulamin wynagradzania, w którym pracodawca ustalił warunki i wysokość ryczałtu za nocleg kierowców w kabinie pojazdu, wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy, bez konieczności uzyskania aprobaty kierowców – art. 77² § 6 k.p.

Wyrok SN z 19 kwietnia 2018 r., I PK 35/17

Kierowca w transporcie międzynarodowym ma prawo do noclegu w warunkach hotelowych, co nie oznacza, że gdy ma nocleg w kabinie pojazdu, to ryczałt za nocleg nie może być niższy niż 25% ryczałtu noclegowego określonego dla pracowników sfery państwowej lub samorządowej jednostki budżetowej – art. 77⁵ § 2 k.p., nawet gdy prywatny pracodawca nie ma właściwego (adekwatnego) prawa zakładowego lub nie uzgodnił ryczałtu z pracownikiem.

Wyrok SN z 19 kwietnia 2018 r., II PK 57/17

Dodatek stażowy nie był świadczeniem dodatkowym w rozumieniu ustawy z 3 marca 2000 r. o wynagrodzeniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. nr 26, poz. 306 ze zm.). Mógł składać się na wynagrodzenie miesięczne, pod warunkiem że wynagrodzenie łącznie nie przekraczało limitu z art. 8 tej ustawy.

Wyrok SN z 19 kwietnia 2018 r., II UK 75/17

Jeżeli nie można ustalić wysokości wynagrodzenia za pracę w okresie pozostawania w stosunku pracy (zatrudnienia w ramach stosunku pracy), dla obliczenia podstawy wymiaru składek można przyjąć kwoty obowiązującego w danym okresie minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 15 ust. 2a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.).

Postanowienie SN z 19 kwietnia 2018 r., II UZ 8/18

W przypadku śmierci ubezpieczonego w postępowaniu sądowym nie stosuje się art. 477–14a k.p.c.

Wyrok SN z 24 kwietnia 2018 r., I PK 33/17

Przepis art. 18 § 3 k.p. nie stanowi podstawy roszczeń w sytuacji, gdy nierówne traktowanie pracowników nie wynika z przyczyn dyskryminacyjnych (art. 112 i art. 113 k.p.).

Wyrok SN z 24 kwietnia 2018 r., I PK 41/17

1.   Powracającemu do pracy z urlopu bezpłatnego wybieralnemu pracownikowi samorządowemu pracodawca powinien zagwarantować stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym (art. 74 k.p.), z uwzględnieniem aktualnie (w chwili powrotu) obowiązujących stawek na stanowisku poprzednio zajmowanym przez tego pracownika. Powinno to być stanowisko pozwalające pracownikowi na osiągnięcie wynagrodzenia porównywalnego do tego, jakie mógłby otrzymywać, gdyby nie skorzystał z urlopu bezpłatnego w celu sprawowania funkcji publicznych lub społecznych z wyboru i nadal nieprzerwanie pozostawał w zatrudnieniu. Inne założenie, pozwalające na odniesienie wysokości wynagrodzenia do stanu sprzed rozpoczęcia korzystania z urlopu bezpłatnego, zniechęcałoby pracowników do przerywania pracy w celu sprawowania funkcji pochodzących z wyboru.

2.   Brak możliwości zatrudnienia pracownika powracającego z urlopu bezpłatnego po zakończeniu funkcji sprawowanej z wyboru (art. 74 k.p.) na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przez niego przed urlopem lub zgodnym z jego kwalifikacjami uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę. Przepis art. 74 k.p. nie wyklucza możliwości wypowiedzenia umowy o pracę po powrocie pracownika z urlopu bezpłatnego.

Zastąpienie urlopowanego pracownika inną osobą zatrudnioną na stałe, rzeczywista likwidacja jego stanowiska pracy, zmiany organizacyjne – te przyczyny mogą uzasadniać wypowiedzenie, ponieważ pracodawca nie może być ograniczony (w okresie urlopu bezpłatnego pracownika) w przeprowadzeniu reorganizacji zatrudnienia w swoim zakładzie pracy.

Wyrok SN z 9 maja 2018 r., II PK 71/17

Zastąpienie umowy o pracę na czas nieokreślony pracownicy z długoletnim stażem pracy umową agencyjną przy zachowaniu dominujących warunków wykonywania tego samego rodzaju pracy jest niedopuszczalne w rozumieniu art. 22 § 12 k.p., przeto stanowi kontynuowanie zatrudnienia na podstawie stosunku pracy (art. 22 § 11 k.p.).

Wyrok SN z 9 maja 2018 r., II PK 72/17

Na podstawie art. 8 k.p. nie może postulować nieuwzględnienia zgłoszonego przez pracownika zarzutu przedawnienia pracodawca, który dysponował wykwalifikowanym zespołem kadrowo-prawnym oraz wystarczającym okresem na dochodzenie zwrotu nienależnie wypłaconego wynagrodzenia przed upływem okresu przedawnienia, a z niewiadomych przyczyn zwlekał z dochodzeniem spornego roszczenia, zwłaszcza w sytuacji gdy pracownik nie wywołał ani nie przyczynił się do zwłoki w terminowym dochodzeniu roszczenia.

Wyrok SN z 9 maja 2018 r., II UK 106/17

Udowodnione dobrowolne dostarczanie środków utrzymania przez jednego z małżonków pozostających w separacji drugiemu (art. 61–4 § 4 k.r.o.) na podstawie ugody stanowi po śmierci zobowiązanego do tego typu alimentacji tytuł prawny do nabycia prawa do renty rodzinnej równy z prawem do alimentów ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową (art. 70 ust. 3 ustawy emerytalnej).

Wyrok SN z 9 maja 2018 r., II UK 150/17

W razie wydania decyzji o niepodleganiu pracownika skierowanego przez pracodawcę do pracy w innym państwie (państwach) członkowskim Unii Europejskiej polskiemu ustawodawstwu ubezpieczeń społecznych polski organ ubezpieczeń społecznych powinien przekazać tę decyzję właściwej instytucji zabezpieczenia społecznego państwa (państw), w którym praca była wykonywana, w celu uruchomienia procedury objęcia zainteresowanego pracownika właściwym systemem zabezpieczenia społecznego według zasady lex loci laboris (art. 13 ust. 2a rozporządzenia nr 1408/71).

Wyrok SN z 9 maja 2018 r., II UK 241/17

Rolą sądów, które nie są związane treścią wydanych decyzji E 101 (obecnie A1), jest ingerencja w treść decyzji ustalającej właściwe ustawodawstwo, jednak tylko w przypadku stwierdzenia oszustwa oraz gdyby prowadziło to do osłabienia ochrony ubezpieczeniowej przemieszczającego się pracownika lub zakłócało swobodę wykonywania pracy lub usług (art. 26 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej).

Wyrok SN z 10 maja 2018 r., I PK 54/17

1.   W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyraźnie rozróżnia się dyskryminację (art. 113 k.p.) od nierównego traktowania (art. 112 k.p.). Według tego rozróżnienia nie każde nierówne traktowanie pracowników przez pracodawcę oznacza dyskryminację, kwalifikację taką można przypisać tylko nierównemu traktowaniu wynikającemu z zastosowania przez pracodawcę niedozwolonych kryteriów różnicujących.

2.   Pracownik, który domaga się odszkodowania na podstawie art. 183d k.p., powinien określić (podać) przypuszczalne (według jego oceny) kryterium nieusprawiedliwionego różnicowania jego sytuacji w porównaniu z innymi pracownikami, aby jednoznacznie zamanifestować, że domaga się odszkodowania w związku z naruszeniem przez pracodawcę zakazu dyskryminacji jako kwalifikowanej postaci nierównego traktowania w zatrudnieniu, a nie z innego tytułu.

3.   Złamaniem zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu jest niedopuszczalne różnicowanie sytuacji prawnej pracownika w oparciu o niedozwolone (prawnie zakazane) kryteria. Przyczyny różnicowania sytuacji pracowniczej mogą więc być kwalifikowane jako dyskryminujące, jeżeli są zabronione przez prawo albo nie znajdują usprawiedliwienia w stosunkach zatrudnienia. Przepisy Kodeksu pracy odnoszące się do dyskryminacji nie mają zastosowania w przypadkach „zwykłego” nierównego traktowania, niespowodowanego przyczyną uznaną za podstawę dyskryminacji. Z tych względów oczekuje się od pracownika, który twierdzi, że był dyskryminowany, wskazania (określenia), a nie wykazania (udowodnienia) przyczyny nierównego traktowania. Chodzi o skierowanie roszczeń pracownika jako powoda od samego początku procesu na odpowiednią drogę sposobu procedowania (także co do granic i zakresu postępowania dowodowego) oraz o jednoznaczne określenie reżimu odpowiedzialności pozwanego pracodawcy, łącznie z zakresem roszczeń przysługujących pracownikowi (np. art. 183d k.p.) oraz rozkładem ciężaru dowodu (art. 183b § 1 k.p.).

Wyrok SN z 10 maja 2018 r., II PK 76/17

Tajemnicą zawodową z art. 147 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi objęta jest informacja o zidentyfikowanej bądź możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej (kliencie domu maklerskiego) ujawniająca dane o jej stanie majątku. Ustawowy termin do rozwiązania umowy o pracę – wskazany w art. 52 § 2 k.p. – nie jest powiązany ze stanem potencjalnej możliwości powzięcia przez pracodawcę wiadomości o ciężkim naruszeniu przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, lecz z jej faktycznym uzyskaniem.

Wyrok SN z 10 maja 2018 r., II PK 130/17

Regulamin premiowania, który zawiera precyzyjne zasady jego tworzenia, ale nie zawiera zasad ustalania wysokości premii dla poszczególnych pracowników, umożliwia sądowi samodzielne określenie wysokości premii pracownika, który bez zastrzeżeń wykonał zadania premiowe, przy zastosowaniu art. 322 k.p.c., w granicach wyznaczonych przez kwotę funduszu premiowego.

Wyrok SN z 15 maja 2018 r., II PK 78/17

Wystąpienie z roszczeniami z art. 45 k.p. przez radnego zatrudnionego na stanowisku kierowniczym w jednostce sektora finansów publicznych, z którym stosunek pracy rozwiązano z powodu braku prawidłowego nadzoru nad gospodarką finansową tej jednostki mimo braku zgody rady powiatu, jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tych uprawnień pracownika, gdy rada powiatu odmówiła wyrażenia zgody mimo braku związku wypowiedzenia z działalnością w charakterze radnego, oraz z zasadami współżycia społecznego zakładającymi wymóg szczególnej troski o dobro wspólne przez osoby pełniące funkcje z wyboru i zatrudnione na stanowiskach kierowniczych.

Wyrok SN z 16 maja 2018 r., II UK 136/17

Nie ma podstaw, aby uznać, że art. 46 ust. 2 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 132), ograniczając możliwość wypłaty należnych (a niewypłaconych z winy organu rentowego) świadczeń za okres nie dłuższy niż trzy lata wstecz, narusza art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, gdyż wynikający z tego przepisu obowiązek organu rentowego wypłaty zaległych świadczeń, jak i obowiązek zwrotu przez ubezpieczonego świadczeń nienależnie pobranych (art. 49 ust. 3 tej ustawy) ograniczony jest takim samym trzyletnim okresem.

Wyrok SN z 17 maja 2018 r., I PK 69/17

1.   Stosownie do art. 52 § 1 k.p. w związku z art. 100 § 2 pkt 3 k.p. wykonywanie pracy przez pracownika w okresie niezdolności do pracy (zwolnienia lekarskiego) tylko wyjątkowo może nie zostać uznane za uchybienie podstawowemu obowiązkowi pracowniczemu.

2.   Wykonywanie w okresie zwolnienia lekarskiego pracy takiej samej jak w macierzystym zakładzie co do zasady uniemożliwia regenerację sił. W razie wątpliwości co do holistycznej oceny tej kwestii pracodawca powinien zwrócić się do lekarza orzecznika ZUS o wyrażenie opinii.

3.   W przypadku osoby zatrudnionej u kilku pracodawców lub prowadzących dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą lekarz powinien wydać tyle zwolnień lekarskich, ile występuje tytułów do ubezpieczenia chorobowego, analizując w każdym przypadku specyficzne warunki pracy i możliwość ich wykonywania. Przy wykonywaniu takiej samej pracy u kilku pracodawców zwolnienie lekarskie dotyczące jednakowej pracy należałoby co do zasady uznać za zakaz wykonywania takiej samej pracy u wszystkich pracodawców. W celu osiągnięcia transparentności postępowania zasiłkowego tylko w wyjątkowych okolicznościach można byłoby afirmować podjęcie poza macierzystym zakładem pracy innej działalności zarobkowej, gdyby miała ona charakter incydentalny, wynikający z nagłych potrzeb i niewielkiego wymiaru temporalnego.

4.   Dyrektor zakładu pracy (a zwłaszcza lekarz – dyrektor szpitala), który w czasie wielomiesięcznego zwolnienia lekarskiego wykonywał pracę zarobkową, prowadząc tożsamą z czynnościami pracowniczymi działalność gospodarczą, dopuszcza się naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 k.p.

Wyrok SN z 17 maja 2018 r., I PK 72/17

Artykuł 186⁸ k.p. nie jest przepisem szczególnym w rozumieniu art. 45 § 3 k.p.

Wyrok SN z 17 maja 2018 r., I UK 136/17

Nie występuje potrzeba uzupełniania postępowania dowodowego na podstawie art. 286 k.p.c. w związku z art. 217 k.p.c., gdy nieusuwalne obecnie synalagmatyczne dywergencje, wynikające z wyjaśnień wnioskodawcy i dokumentów urzędowych, uniemożliwiają korelowanie opinii biegłych sądowych prywatną opinią lekarza, determinowaną nieprawdziwymi relacjami ubezpieczonego.

Postanowienie SN z 17 maja 2018 r., I UZ 9/18

W sprawie o zasiłek chorobowy, w której ubezpieczony nie dochodził różnych ani odrębnych świadczeń chorobowych, ale przyznania mu jednego nieprzerwanego zasiłku chorobowego, występuje jedna wartość kasacyjnego zaskarżenia, choćby wymagała zsumowania kilku kolejno następujących bezpośrednio po sobie wartości zasiłków chorobowych z tego samego ubezpieczenia chorobowego.

Wyrok SN z 6 czerwca 2018 r., I UK 151/17

Wskazanie art. 1 ust. 10 ustawy z 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz.U. z 2012 r., poz. 1551) warunku nieposiadania na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13 pkt 1, składek niepodlegających umorzeniu dotyczy także zaległości składkowych, które powstały po wydaniu i uprawomocnieniu się decyzji warunkowej, o której mowa w art. 1 ust. 8 tej ustawy.

Wyrok SN z 7 czerwca 2018 r., II UK 162/17

O możliwości zaliczenia okresu zasadniczej służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych decydują przepisy obowiązujące w dacie podjęcia przez pracownika zatrudnienia po zakończeniu służby wojskowej – art. 108 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. nr 44, poz. 22 ze zm.) w związku z art. 32 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Uchwała z 13 czerwca 2018 r., III PZP 1/18

Wydanie po dniu 31 grudnia 2015 r. postanowienia o zmianie postanowienia o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika jest równoznaczne z niewypłacalnością pracodawcy w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1256) w związku z art. 449 ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1508). Datą niewypłacalności jest dzień wydania tego postanowienia (art. 3 ust. 2 ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy).

Wyrok SN z 14 czerwca 2018 r., II PK 95/17

Postępowanie sądowe z odwołania funkcjonariusza Służby Więziennej od ukarania dyscyplinarnego jest dwuinstancyjne i dopuszczalna jest skarga kasacyjna.

Wyrok SN z 14 czerwca 2018 r., II UK 178/17

Do pięcioletniego okresu pracy równorzędnej z pracą górniczą w myśl art. 50c ust. 2 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podlegają wliczeniu wykonywane nawet z przerwami okresy zatrudnienia u pracodawców związanych z górnictwem, jak i okresy pracy poza górnictwem.

Wyrok SN z 14 czerwca 2018 r., II UK 179/17

Ostateczna decyzja wydana przez instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego dotycząca ustalenia właściwego ustawodawstwa wiąże instytucje zabezpieczenia społecznego innych państw członkowskich oraz tylko wyjątkowo może być modyfikowana przez sądy. Dotyczy to zwłaszcza przypadku, gdy zostaną zgłoszone nowe fakty, mające istotny wpływ na ustalenie właściwego ustawodawstwa lub wnioskodawca przedstawi zaświadczenie na formularzu A1, które dotyczy spornego okresu.

Wyrok SN z 14 czerwca 2018 r., II UK 182/17

Urzędowa interpretacja przepisów obejmuje ten zakres unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, w którym polski organ rentowy określa ustawodawstwo krajowe jako właściwe.

Wyrok SN z 5 lipca 2018 r., I UK 84/17

Pozycja 23 załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze „wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów” dotyczy tylko tych zakładów pracy, w których znajdowały się piece odlewnicze do odlewania staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur oraz odnosi się wyłącznie do prac związanych z ciągiem technologicznym odlewania.

Uchwała SN z 4 października 2018 r., III UZP 6/18

Od 1 stycznia 2016 r. wystąpienie po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego nieprzekraczającej 30 dni przerwy w podleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez ubezpieczonego niebędącego pracownikiem powoduje, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego dla tego ubezpieczonego ustala się zgodnie z art. 48a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (w brzmieniu nadanym ustawą z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2015 r., poz. 1066), natomiast nie stosuje się art. 43 w związku z art. 48 ust. 2 tej ustawy.

Uchwała SN z 25 października 2018 r., III UZP 8/18

W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. wystąpienie po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego przerwy w podleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez ubezpieczonego niebędącego pracownikiem powoduje, że podstawę wymiaru zasiłku z ubezpieczenia chorobowego tego ubezpieczonego ustala się zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1368 ze zm.), natomiast nie stosuje się art. 43 w związku z art. 48 ust. 2 tej ustawy.

---

[1]  Takie same tezy zostały zamieszczone w uchwałach SN wydanych w sprawach III CZP 20/18 oraz III CZP 22/18.